آب مجازی؛ آبی که بی‌سر و صدا هدر می‌رود
در شرایطی که کشور ما در وضعیت تنش آبی قرار دارد و محیط زیست با پرداخت نشدن حق‌آبه‌اش دست و پنجه نرم می‌کند، قطره قطره آب موجود در این سرزمین اهمیتی صدچندان دارد. یکی از مواردی که مصرف آب در آن مقدار قابل توجهی دارد، آب مجازی است. یک عضو هیئت مدیره انجمن آب و خاک پایدار ایرانیان بر اهمیت توجه به این موضوع تاکید می‌کند.
به گزارش ایسنا، کشور ما در نیم‌قرن اخیر درگیر مشکلات آبی و خشکسالی شده و دریاچه‌ها، تالاب‌ها و خاک ما از عطشی طولانی رنج می‌برند. بارش های موقت که گهگاهی چند جرعه آب در گلوی خشک شده تالاب‌ها می‌ریزند، نمی‌توانند دوای درد مزمنی کم‌آبی و خشکسالی باشند. در این سال‌ها راهکارهای زیادی برای کنترل این چالش پیشنهاد شده که همه در جایگاه خود قابل تامل و مهم هستند. یکی از راه حل‌های مطرح شده استفاده از «آب مجازی» است. آب مجازی مقدار آبی است که یک کالا یا یک محصول کشاورزی در فرایند تولید مصرف می‌کند تا به مرحله نهایی برسد. در شرایطی که کشور ما در وضعیت تنش آبی به‌سر می‌برد و حق‌آبه تالاب‌ها به‌طور کامل تامین نمی‌شود، بهتر است تولید محصولات پرآب‌بر مورد بازنگری قرار بگیرد. محسن موسوی با اشاره به اهمیت آب مجازی می‌گوید: کشور ما باید برای واردات آب مجازی از طریق محصولات پرآب‌بر برنامه‌ریزی کند.
محسن موسوی خوانساری در گفت و گو با ایسنا با اشاره به وضعیت تنش آبی در کشور خاطرنشان کرد: کشور ما از نظر مصرف آب در حالت تنش شدیدی قرار دارد. بر اثر این تنش شدید، برخی از تالاب‌های ما خشکیده‌اند و ما باید حق‌آبه آن‌ها را تامین کنیم. برای تحقق این هدف لازم است ۲۰ درصد از مصارف آب‌های سطحی در بخش کشاورزی کم شود.
وی با اشاره کسری مخزن و کمبود منابع آب زیرزمینی ادامه داد: در زمینه آب‌های زیرزمینی نیز کسری مخزن ما به ۱۴۰ میلیارد متر مکعب می‌رسد. این کسری طی دهه‌ها ایجاد شده است و هر سال به آن افزوده می‌شود. سالانه ۵ میلیارد متر مکعب اضافه برداشت داریم در حالی که در مجموع باید ۳۰ درصد از مصارف چاه‌های مجاز و غیرمجاز کشاورزی در سطح کشور (۴۰ میلیارد متر مکعب) کاسته شود. امسال و سال آینده باید ۲۰ تا ۳۰ درصد مصارف کشاورزی به ناچار کاهش پیدا کند تا پایداری سرزمین و تاب‌آوری محیط زیست حفظ شود.
موسوی ضمن تاکید بر تاثیر کنترل مصرف آب بر میزان تولیدات کشاورزی گفت: به علت کاهش منابع آب و کاهش تولید مواد غذایی ما با کسری ۳۰ درصدی مواد غذایی مواجه خواهیم شد. این کسری باید از طریقی جبران شود. جبران این کسری ۳۰ درصدی، به سه روش ممکن است.
وی با اشاره به روش‌های موجود برای کنترل میزان تولید محصولات کشاورزی اضافه کرد: روش اول افزایش بهره‌وری است. این راه شامل مواردی مانند افزایش راندمان آبی و مدیریت مسائل مربوط به شرایط کشت و برداشت و کنترل آب در کشاورزی می‌شود.
موسوی درباره لزوم نغییر الگوی مصرف برای کاهش مصرف آب گفت: راهکار دوم تغییر الگوی مصرف و الگوی غذایی مردم است. الگوی مصرف مردم باید به‌گونه‌ای تغییر کند که آنان از مصرف محصولات پرآب‌بر تا حدی صرف نظر و به محصولات کم‌آب‌بر گرایش بیشتری پیدا کنند. در واقع بخشی از مصارف گوشتی باید جای خود را به حبوبات و تولیدات گیاهی بدهد.
این عضو هیئت مدیره انجمن آب و خاک پایدار ایرانیان با تاکید بر اهمیت وارد کردن آب مجازی در قالب محصولات کشاورزی اضافه کرد: سومین راه حل موجود، واردات مواد غذایی پر آب‌بر و در واقع واردات آب مجازی است. ما در حال حاضر ۲۵ میلیارد متر مکعب واردات آب مجازی داریم. این آب عمدتا در محصولاتی نظیر جو، کنجاله، ذرت و گندم وجود دارد.
وی ضمن با بیان بر اینکه کاهش مصرف آب به شکل ناگزیری کاهش تولیدات کشاورزی را در پی خواهد داشت، اظهارکرد: واردات آب مجازی با اینکه می‌تواند این مشکل را تا حدودی برطرف کند اما کشور را وابسته به تولیدات خارجی خواهد کرد و اتکای بیش از حد به واردات مواد غذایی، وابستگی ایران به کشورهای خارجی را در پی خواهد داشت.البته این مشکل نیز راهکارهای مربوط به خود را دارد.
موسوی بر وارد کردن محصولات پرآب‌بر به جای تولید آن‌ها در داخل کشور تاکید کرد و گفت: واردات محصولات گیاهی و گوشتی پرآب‌بر به‌ویژه گوشت قرمز باید افزایش پیدا کند. گوشت قرمز بالاترین میزان مصرف آب مجازی را دارد و هر کیلوگرم گوشت قرمز ۱۵ متر مکعب آب مصرف می‌کند. هرچقدر تولید گوشت قرمز در کشور کمتر شود مصرف آب حوزه دامداری نیز کاهش می‌یابد.
این عضو هیئت مدیره انجمن آب و خاک پایدار ایرانیان همچنین به لزوم توجه به کشت فراسرزمینی اشاره کرد و افزود: یکی دیگر از مسائلی که می‌تـواند به کاهش مصرف آب و بهبود پایداری محیط زیست کمک کند، کشت فراسرزمینی است. متاسفانه در دو دهه اخیر علی رغم شعارهای وزارت جهاد کشاورزی درباره کشت فراسرزمینی، اقدام خاصی در این زمینه صورت نگرفته اسن و در این چند دهه کشورهای حوزه خلیج فارس از چندین میلیون هکتار از اراضی کشورهای پرآب استفاده و امنیت غذایی خود را تقویت کرده‌اند. متاسفانه ایران هیچ اقدامی در این راستا انجام نداده است. کشور ما باید از پتانسیل کشورهای آسیای میانه و افریقا استفاده و قسمت مهمی از تولیدات گیاهی خود را از طریق کشت فراسرزمینی تامین کند.
موسوی در پایان بر ضرورت ایجاد ارتباط مناسب با کشورهای صادرکننده آب مجازی تاکید کرد و گفت: لازم است تا واردات آب مجازی ما از کشورهای مختلف انجام شود و تامین نیازهای ما به چند کشور خاص محدود نشود. کشورهای پرآبی مانند برزیل، آرژانتین و اوکراین صادرکنندگان مهم آب مجازی هستند و واردات آب مجازی از این کشورها می‌تواند مصارف آب در داخل کشور را کاهش دهد.
انتهای پیام