آثار منقول فرهنگی و تاریخی جزء لاینفک میراث فرهنگی و ثروت‌های ملی

خراسان رضوی میزبان موزه‌های فراوانی است که هر کدام تداعی‌گر فضایی خاص و منحصر به‌فرد هستند. شهر نیشابور نیز مانند مشهد موزه‌های مختلفی را میزبانی می‌کند که از جمله آن‌ها می‌توان به «موزه خیام»، «موزه نیشابور»، «موزه تاریخ طبیعی نیشابور» و «سایت‌موزه تاریخی چشمه‌خسرو نیشابور» اشاره کرد.

موزه خیام

این موزه در یکی از ساختمان‌های داخل بنای باغ آرامگاه خیام، حدود ۱۲۰ متر و همزمان با برگزاری کنگره جهانی خیام در سال ۱۳۷۹ افتتاح شده است. هدف از ایجاد این موزه به نمایش درآوردن آثار تاریخی مرتبط با مرتبه علمی خیام و آنچه که در دانش نجوم، ریاضیات و زمینه‌های دیگری بوده که حکیم عمر خیام از آن سخن گفته است.

خیام مکررا از خاک، کوزه و کوزه‌گری صحبت کرده است؛ به همین دلیل آثار سفالی نیشابور که در قرون دو و سه هجری از شهرت جهانی برخوردار بوده، در این موزه به نمایش درآمده است. این آثار شامل اسطرلاب، آثار مرتبط با علوم نجوم و ستاره‌شناسی و ریاضیات می‌شود.

موزه شهر نیشابور

موزه شهر نیشابور در سال ۱۳۹۵ در یکی از ساختمان‌های شهرداری و با مشارکت شهرداری و اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان افتتاح شده است. در این موزه مجموعه آثار شخصی «سیدعلی میرمعزی» در معرض دید عموم قرار گرفته است.

سید علی میرمعزی متولد شهرستان گناباد است که از دوران کودکی نسبت به جمع‌آوری آثار تاریخی و فرهنگی اقدام کرده است. او نسبت به خطوط کوفی و تصویری آشنایی دارد و از تحقیقات وی گاه‌شمار ایران و جهان در ۲۰۰ جلد، ریزنویسی۶ جلد قرآن و … است.

در این موزه تنها تعدادی از مجموعه آثار میرمعزی شامل مجموعه‌ای از وسایل مردم‌شناسی، اسناد، کتب و نسخ خطی، ظروف، سکه، گوه‌سنگ‌ها، انواع شمشیر و تابلوهای نقاشی، قرآن‌های خطی مرتبط به قرن هشتم هجری و … در فضایی حدود ۱۰۰ مترمربع در ساختمان قدیمی شهرداری و در دو طبقه به نمایش درآمده است.

موزه حیات وحش نیشابور

موزه حیات وحش (تاریخ طبیعی) نیشابور، به حسین حصاری تعلق دارد که اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی، بخشی از رباط شاه عباسی شهرستان را در اختیار او قرار داده تا این مجموعه را به نمایش درآورد.

این موزه در ۲۸ اردیبهشت سال ۱۳۸۱ مصادف با روز جهانی موزه‌ها، به صورت رسمی افتتاح شده است. در راه‌اندازی این موزه مریم اشرافی، همسر حسین حصاری نیز سهم بسزایی داشته‌است. در این موزه به زیربنای حدود ۳۰۰ متر گونه‌های مختلف جانوری، تاکسیدرمی شده و برخی گونه‌هایی از مارها، به صورت زنده به نمایش درآمده است.

همچنین موزه تاریخ طبیعی نیشابور میزبان گونه‌های نادری از پرندگان، حیوانات وحشی، آب‌زیان، حیوانات جنگل، حیوانات عجیب‌الخلقه، انواع خزندگان و دوزیستان بوده که این آثار در معرض دید عموم قرار گرفته است.

سایت‌موزه تاریخی چشمه‌خسرو نیشابور

این مجموعه خصوصی نیز به «حسین حصاری» تعلق دارد که به صورت سایت‌موزه تاریخ طبیعی در ۳۵ کیلومتری جاده مشهد به نیشابور در سال ۱۳۹۱ به بهره‌برداری رسیده است. در این سایت‌موزه تاریخ طبیعی از مجموع ۲۵۰ هکتار زمین، ۷۰ هکتار آن در دو بخش تاریخ طبیعی منطقه به نمایش درآمده است و بخشی از سایت‌موزه در فضای ساختمانی دربرگیرنده گونه‌های مختلف پستانداران، پرندگان، خزندگان، گونه‌های حیوانات، انواع مارهای سمی زنده، انواع فسیل و جمجمه است.

در بخش سایت‌ حیواناتی زنده مانند آهو، بز، شتر، قوچ، میش و پرندگانی همچون کبک، قرقاول، جغد، طاووس، طوطی، عقاب، مینا و … نگهداری می‌شود. از بخش‌های دیگر و دیدنی این سایت، قبر یک بره‌آهو است که بر اثر یک حادثه جاده‌ای از بین رفته و سنگ مزاری بر روی قبر این بره‌آهو نصب شده است. حسین حصاری از مجموعه‌داران علاقه‌مندی است که از ۱۵ سالگی جمع‌آوری و نگهداری تاریخ طبیعی و حیات وحش را آغاز کرده است.

علاوه بر این موارد، اشیاء فرهنگی و مردم‌شناسی و خودروهای کلاسیک را نیز جمع‌آوری کرده است. در این سایت‌موزه تاریخ طبیعی به منظور رفاه و ماندگاری بازدیدکنندگان، واحدهای اقامتی سنتی نیز تدارک دیده شده است.

منبع:

پهلوان، مهرآسا؛ ۱۳۹۸؛ کتاب موزه‌ها و مجموعه‌داران خراسان رضوی؛ انتشارات درج سخن

منبع: ايسنا