آیا دهه جدیدی‌ها علاقه‌ای به زندگی در دهه 50 دارند؟
یازدهم شعبان همزمان با میلاد حضرت علی اکبر (ع)، جوانِ رشید سیدالشهداء (ع)، چند سالی است با عنوان روز جوان، نامگذاری شده است؛ چنین نامگذاری فرصت بسیار مناسبی است تا به بهانه این روز، برخی اقدامات مهم جهت بها دادن بیشتر به نسل جوان و تلاش برای پیشرفت آنان در جامعه صورت گیرد.
به گزارش ایسنا منطقه قم، بر هیچ کس پوشیده نیست که جوان ایرانی در دهه‌های مختلف و در موقعیت‌های حساس اجتماعی و سیاسی، علی رغم محدودیت‌ها و مشکلاتش در زمینه‌های گوناگون، از هیچ اقدام مؤثری فروگذاری نکرده و همیشه در مواقع حساس واکنش‌های مثبت و سازنده نشان داده است.
از دهه ۵۰ و سال‌های اول انقلاب و ۸ سال دفاع از وطن گرفته تا امروز که نوع جنگ و سلاح تغییر کرده است، جوان ایرانی در موقعیت‌های مختلف با افکار و عقاید متفاوت، واکنش‌های سازنده‌ای نشان داده است، نام‌هایی همچون احمدی روشن و محسن حججی یادآور جان نثاری‌هایی است که زمان آن چندان دور از دوران زندگی ما نیست.
اما همین جوانی که همیشه پای کار بودن خود را ثابت کرده است، قطعاً با مشکلات زیادی در دوره خود مواجه بوده و هست، مشکلاتی که گاهی نتیجه غفلت و کم کاری مسئولین بوده و ریشه در داخل کشور دارد.
با توجه به نزدیک بودن روز جوان، به سراغ چند جوان با طیف‌ها و سلیقه‌های مختلف اعتقادی، سیاسی و … رفتیم، تا از نزدیک با نظرات آنان در رابطه با برخی مسائل مربوط به این نسل آشنا شویم.
مهران که چند سالی است در زمینه رسانه فعالیت کرده و موقعیت‌های مختلفی را در این زمینه تجربه کرده، معتقد است با توجه به اینکه پس از انقلاب اسلامی، به لحاظ سیاسی و اعتقادی بافت جامعه تغییر پیدا کرد، به تبع آن جوانان نیز دچار تغییر و تحولاتی شدند.
وی ادامه داد: افزایش ۳۰ میلیونی جوانان در دهه ۶۰ و ۷۰، آنان را وارد ورطه‌ای کرد که ادامه راه برایشان قابل پیش بینی نبود، برگزاری کنکورهایی که با توجه به این حجم از داوطلب، موفقیت در آن به نوعی غیرممکن بود، هم چنین با توجه به اینکه ادارات به اشباع کافی رسید، یافتن شغل نیز به نسبت سال‌های گذشته سخت‌تر شد.
جوان امروزی با بحران هویت دست و پنجه نرم می‌کند
این فعال رسانه گفت: این مشکلات، جوان امروزی را به نوعی با سردرگمی و بحران هویت روبرو کرده که متأسفانه هنوز اقدام مؤثر و سازنده‌ای برای گذر از این بحران صورت نگرفته است.
مهران ادامه داد: تا زمانی که آینده شغلی مناسب برای جوانان و موقعیتی برای بروز استعدادهای آنان در جامعه شکل نگیرد، جوان امروز همچنان با بحران هویت دست و پنجه نرم می‌کند، چراکه جامعه ما هنوز ساختار خود را مشخص نکرده است و هر دولتی که روی کار می‌آید یک ساختار را در نظر می‌گیرد و به همین دلیل بخشی از ظرفیت‌های جوانان از بین می‌رود.
وی در پاسخ به این سوال که آیا جوانان امروز، آزادی عمل و قدرت انتقاد در جامعه را دارند، گفت: با توجه به افزایش فضای مجازی، این آزادی عمل و بیان انتقادات آسان‌تر و بیشتر شده است، تعدد تریبون‌ها و تغییر تریبون‌ها از شکل فیزیکی به فضای مجازی از فرصت‌هایی است که آزادی عمل جوانان را در این دوره بیشتر کرده است.
مهم‌تر از انتقاد کردن، نتیجه بخش بودن آن است
این فعال رسانه افزود: آنچه که مهم‌تر از انتقاد بوده، نتیجه بخش بودن آن است، هرچقدر هم که جوانان آزادی عمل و فرصت انتقاد داشته باشند، اگر انتقادات آنان به نتیجه نرسد، فایده‌ای نخواهد داشت.
مهران بیان کرد: حلقه اتصال بین بیان انتقادات و حل مشکلات متأسفانه در جامعه ما وجود ندارد و همین امر است که یک جوان را نا امید می‌کند و به این نتیجه می‌رسد که نظرات و انتقادات او در جامعه اثر بخش نیست، پس همان بهتر که سکوت کند.
وی همچنین در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه اگر در دهه ۵۰ زندگی می‌کردید، زندگی شما با هم اکنون چه تفاوتی داشت، عنوان کرد: با وجود به اینکه دوران تحریم‌های اولیه، تنش‌های مختلف زمان اول انقلاب و پس از آن دوران دفاع مقدس، از شرایط سخت آن دوره به شمار می‌رود، اما به لحاظ یافتن شرایط شغلی، مباحث اقتصادی و سهولت در ازدواج جوانان، دوران دهه ۵۰ با هم اکنون قابل مقایسه نیست.
این فعال رسانه اظهار کرد: امنیت دوران کنونی، عدم وجود تنش‌های دوران جنگ تحمیلی و وجود برخی امکانات که هم اکنون وجود دارد، از نکات مثبت دوران ما به شمار می‌رود اما به لحاظ ارزانی هایی که در دهه ۵۰ وجود داشت، طبیعتاً نوع معیشت، تأمین مسکن و … بسیار بهتر از شرایط امروزی بود.
مهران در خصوص مطالبه خود به عنوان یک جوان، بیان کرد: هم اکنون ما وارد دهه پنجم انقلاب اسلامی شده ایم و کشور نیازمند یک تصمیم گیری دوباره است، چراکه ۴۰ سال سعی و خطا به اندازه کافی انجام شده است.
این فعال رسانه‌ای، با اشاره به اینکه دولت باید از ظرفیت جوانان استفاده کرده و به نوعی فرصت بازیگری در عرصه‌های مختلف را به آنان بدهد، افزود: دولت و مسئولین باید عرصه را جهت بروز و ظهور استعداد جوانان بیشتر فراهم کنند، یکسری پروژه‌ها قابلیت این را دارند تا به دست جوانان دانشجویی داده شود که در این زمینه علم کافی را دارند، همین امر اعتماد جوانان را جلب کرده و به آنان جرأت و جسارت خواهد داد.
کشور ما نیازمند یک آمایش است
وی گفت: جامعه و کشور ما هم اکنون نیازمند یک آمایش است، آمایشی که به واسطه آن، ریشه‌های آسیب‌های اجتماعی و در نهایت راه حل آن بررسی شود، بحران هویت، فسادهای اقتصادی جامعه و برخی مسئولین متأسفانه آینده تاریکی را برای جوانان رقم میزند و این امور باید بررسی و حل شود.
مهران در خصوص وجود امکانات و سرگرمی لازم برای جوانان در جامعه، بیان کرد: فضای مجازی امروزه دیدگاه‌های یک جوان را به سرگرمی تغییر داده و سرگرمی‌ها از حوزه فیزیکی به فضای مجازی تغییر یافته است، بنابراین هنگامی که سلایق تغییر کند سرگرمی‌ها نیز عوض می‌شود.
وی تاکید کرد: به لحاظ فیزیکی و وجود امکاناتی همچون سینماها، سالن‌های نمایش، استخر، پارک‌های آبی و ظرفیت‌های این چنینی، به اندازه کافی در جامعه وجود داشته و روز به روز در حال افزایش است، منتهی یک جوان زمانی که آرامش ذهنی داشته باشد، بحران‌های او کاهش یابد و بتواند با فراغ بال تحصیل کرده و اشتغال داشته باشد، آن زمان است که بهره بردن از چنین سرگرمی‌هایی برای او معنا پیدا می‌کند.
سرگرمی‌های جوانان هدفمند شود
محسن که از فعالین دانشجویی است، در این رابطه گفت: سرگرمی‌های بی ارزش و دست پایین از سرگرمی‌های هدفمند باید مجزا شود، سینماها، پارک‌های آبی و همه این فضاها برای تفریح لازم است ولی کافی نیست، یک جوان باید به دنبال سرگرمی‌های هدفمند باشد و تا زمانی که خود را تنها با چنین فضاهایی سرگرم کند، پیشرفت چندانی نخواهد داشت.
وی بیان کرد: متأسفانه توقعات و مطالبه‌گری جوان امروزی به شدت کاهش پیدا کرده است، جوانان و دانشجویان در زمان انقلاب با مطالبه گری و شور جوانی خود توانستند یک حکومت سلطنتی را سرنگون کنند و انقلاب اسلامی را به پیروزی برسانند، ولی دانشجوی امروز که باید مظهر یک جوان فرهیخته باشد، متأسفانه در یک عرصه‌ای همچون دانشگاه که بهترین ظرفیت جهت مطالبه گری های سازنده است، دغدغه و سطح مطالبه او به صحبت در خصوص کیفیت غذای سلف دانشجویی، اختلاط و یا عدم اختلاط فضاهای دانشگاه و مسائل از این قبیل کاهش پیدا کرده است و این یک آسیب جدی محسوب می‌شود.
محسن ادامه داد: اگر جوان امروز می‌خواهد عهده دار مسئولیت‌های بزرگ شود و جامعه بتواند به او اعتماد کند، باید سطح دغدغه و مطالبه گری خود را بالا ببرد و تنها به امور جزئی نپردازد؛ جوانی می‌تواند آینده ساز کشور باشد که زبان گویا جامعه و مطالبه گر حقوق مردم باشد.
این فعال فرهنگی تاکید کرد: یکی از مهم‌ترین ویژگی دوران جوانی، جسارت و قدرت ریسک پذیری است و هرچه سن انسان افزایش می‌یابد؛ از این قدرت کاسته خواهد شد، بنابراین یک جوان با این قدرت و ویژگی مهم چرا نباید مطالبه‌های جدی داشته باشد و برای جامعه خود آینده ساز و تحول گر باشد؟
دوران زندگی خود را بر دهه ۵۰ ترجیح می‌دهم
محسن در رابطه با زندگی در دهه ۵۰ گفت: من به عنوان یک جوان، دوران زندگی خودم را بیشتر می‌پسندم، چراکه بسیاری از تنش‌های سیاسی و اجتماعی که در آن دوران دامن گیر جوانان بود، امروزه شاید وجود نداشته باشد.
وی افزود: البته که جوانان آن روز با کم‌ترین امکانات چنان تأثیری در جامعه گذاشتند که اولاً یک انقلاب و تحول را در جامعه رقم زدند و ثانیاً با کم‌ترین سلاح و به نوعی با دست خالی در برابر دشمنی که از سلاح‌های بیشتر و بهتری برخوردار بود، ایستادگی کردند.
جنگ در کشور ما هنوز باقی است
این فعال فرهنگی اظهار کرد: معتقدم، امروزه نیز نوع جنگ تغییر یافته اما جنگ هنوز در کشور باقی است و دشمن همچون گذشته با روش‌های مختلف در حال جنگ با ایران است، بنابراین اگر در دوران دهه ۵۰ و ۶۰ زندگی نمی‌کنم، می‌توانم با مطالبه گری های سازنده و دغدغه مند، در این جنگ نرم دفاع کرده و تأثیرگذار باشم.
آنطور که باید به جوان امروز بها نمی‌دهند
وی در رابطه با فضا و امکانات موجود کشور جهت بروز استعدادهای جوانان، گفت: جوان امروزی به صورت بالقوه، پتانسیل و استعداد خوبی را نسبت به جوان دهه‌های گذشته دارد، اما متأسفانه آن چنان که شایسته یک جوان ایرانی است، به او بها داده نمی‌شود و همین امر مانع از بالفعل شدن استعدادهایش می‌شود.
محسن هم چنین در رابط با میزان قدرت انتقاد جوانان در جامعه عنوان کرد: حیطه آزادی عمل جوانان با ایجاد فضاهایی همچون تشکل‌ها و گروه‌های دانشجویی در دانشگاه‌ها و.. نسبت به گذشته افزایش داشته است، اما این مطلب تنها اختصاص به فضاهایی شبیه به دانشگاه دارد.
جوان امروزی سکوت را بر انتقاد ترجیح می‌دهد
این فعال فرهنگی افزود: آزادی عمل در دانشگاه و جامعه متفاوت است، شاید تریبون‌های مختلف و گروه‌های دانشجویی بسیاری برای انتقاد و اظهار نظر وجود داشته باشد، اما نمی‌توان منکر این امر شد که هنوز هم به لحاظ برخی محدودیت‌ها، جوان امروز در جامعه محافظه کار شده است و گاهی سکوت می‌کند.
وی در خصوص مطالبه خود از مسئولین گفت: یکی از چیزهایی که باید مورد توجه مسئولین قرار گیرد، استفاده از نیروی جوان در مسئولیت‌های دولتی و ادارای است، که در این راستا اخیراً اقداماتی هم صورت گرفته است، اما برکناری افراد بازنشسته از منصب‌های ادارای نباید به این معنا باشد که گروهی جوان غیرمتخصص که علم کافی در رابطه با آن رشته را ندارند روی کار بیایند.
کناره گیری بازنشستگان، آقا زاده‌ها را روی کار نیاورد
محسن تاکید کرد: زمانی که یک فرد بازنشسته از منصبی کناره گیری می‌کند، باید جوانانی جای او بنشینند که اگر تجربه او را ندارند، علم و تخصص آن رشته را داشته باشند؛ اینکه یک سری از جوانانی که وابسته به خانواده‌هایی با مسئولیت‌های سیاسی هستند، با پارتی بازی جای افراد با تجربه قبلی را بگیرند جز ضرر هیچ منفعتی برای کشور ندارد.
چه زمانی مطالبات ما به گوش مسئولین می‌رسد؟
زهرا نیز یکی دیگر از دانشجویانی است که در رابطه با مطالبه خود از دولت و مسئولین گفت: ما تنها یک مطالبه داریم و آن هم استفاده از ظرفیت عظیم استعدادهای جوانان ایرانی است و چه زمان این مطالبه ما جوانان تحقق پیدا کند، مشخص نیست.
وی در پاسخ به میزان آزادی عمل جوانان نیز نظری شبیه به محسن داشت و بیان کرد: وجود صدها نشریه‌های دانشجویی، تشکل‌ها و برگزاری تجمعات دانشجویی نشان دهنده آزادی عمل جوانان است.
فرهنگ انتقاد در جامعه وجود ندارد
این دانشجو عنوان کرد: متأسفانه فرهنگ آزادی عمل و انتقاد در بین نسل جوان به خوبی جا نیفتاده و همین عدم فرهنگ سازی مناسب، باعث شده برخی انتقادهای تند و بی منطق بازیچه‌ای جهت سو استفاده دشمنان خارجی و مغرضان شود.
فکری به حال شکاف طبقاتی جامعه شود
زهرا همچنین از شکاف اجتماعی موجود در جامعه شکایت کرده و تاکید کرد: شکاف اجتماعی موجود میان کلانشهرها و دیگر مناطق کشور بسیار عمیق‌تر از آن چیزی است که برای عموم مردم قابل مشاهده است.
وی ادامه داد: آمار بالای بیکاری، ابتلاء به افسردگی و افزایش ضریب ناهنجاری‌های اجتماعی همگی مهر تأییدی بر این ادعاست که شکاف طبقاتی بسیاری در جامعه حکم فرماست و امکانات در مناطق مختلف اجتماع عادلانه نیست.
این دانشجو در پاسخ به این سوال که آیا میزان تفریحات و سرگرمی‌های مناسب در جامعه برای جوانان وجود دارد، گفت: سرگرمی در جامعه وجود دارد، اما هیچ نظارت و مدیریتی بر نوع سرگرمی‌ها نیست، بنابراین نتیجه آن افزایش گرایش به سرگرمی‌هایی همچون میهمانی‌های شبانه، هالوین، کریسمس و … است.
هیچ گاه آرزوی زندگی در دوران قبل از انقلاب را ندارم
زهرا با تاکید براینکه هیچ گاه آرزوی زندگی در دهه ۵۰ و قبل از انقلاب اسلامی را ندارم، بیان کرد: هرکس کوچک‌ترین اطلاعی از زمان طاغوت داشته باشد، هیچگاه آرزوی زندگی در آن دوران را نخواهد داشت، تحصیلات عالیه، تنوع رشته‌های تحصیلی در دوران طاغوت تنها مختص طبقه خاصی بود و آن چیزی است که امروزه به راحتی می‌توان به آن دست پیدا کرد.
جوان امروزی با پدیده‌ای به نام “شانس” مواجه است
مهتاب که یکی از فعالین دانشجویی است در رابطه با میزان امکاناتی که هم اکنون برای نسل جوان در جامعه وجود دارد، گفت: متأسفانه در کشور ما، جوانان با پدیده‌ای به نام شانس روبرو هستند و اگر جوانی برای مثال در موسیقی تبحر و استعداد دارد، اگر راه درست را پیش گیرد، از منابع مربوط به رشته موسیقی بهره گیری کرده و تلاش کند، بازهم باید یکسری شانس‌ها مثل داشتن پارتی و … برای او فراهم شود تا او به جایگاهی در این زمینه دست یابد.
وی همچنین در خصوص میزان آزادی عمل جوانان در کشور بیان کرد: متأسفانه دیدگاه نقد پذیری در کشور ما به شدت پایین است، جوانان امروزه در شکاف میان سنت و مدرنیته مانده اند و هنگامی که نقدهایی که رنگ و بوی مدرنیته دارد را مطرح می‌کنند، به شدت با آنان برخورد می‌شود.
این فعال دانشجویی افزود: با وجود اجحاف‌های فراوانی که در حق جوانان شده و می‌شود، اما تنها مشکل جامعه ما در عدم آزادی عمل جوانان، عدم انتقاد پذیری نیست، بلکه به دلیل کمبود مطالعه در میان این نسل تأثیرگذار، انتقاد سازنده و خوبی هم از سمت جوانان صورت نمی‌گیرد.
مهتاب با بیان اینکه اگر در دهه ۵۰ زندگی می‌کردم، قطعاً از نظر سیاسی و اقتصادی شرایطی به مراتب بهتر و آسان‌تر از امروز داشتم، اظهار کرد: اگر آن دوران به لحاظ اقتصادی شرایط آسان‌تری وجود داشت، در ازای آن رشد فرهنگی که باید، اتفاق نیفتاده بود و عدم ارتباطات و فضاهای مجازی یک خلأ بزرگی است که در دهه ۵۰ وجود داشته است.
وی گفت: تحصیل برای زنان و برخی آزادی‌هایی که هم اکنون بانوان در جامعه دارند، آن زمان یک رؤیا و شاید ننگ و عار به حساب می‌آمد، بنابراین نکات مثبت این دوران را نباید فراموش کرد، اما بحث معیشتی و اقتصاد مردم با هم اکنون حتی ذره‌ای قابل مقایسه نیست و در این دوران، جوانان با شرایط اقتصادی سختی، دست و پنجه نرم می‌کنند.
به دانشجو به عنوان یک چریک نگاه نکنیم
این فعال دانشجویی، امنیتی نشدن دانشگاه‌ها بعد از برخی حوادث را یکی از مطالبات خود بیان و ابراز عقیده کرد: بعد از یک جریان سیاسی، مثلاً پس از سال ۸۸، متأسفانه به یک دانشجو، به مثابه یک نیروی حزبی و چریکی نگاه می‌شود تا یک نظریه پرداز.
آزادی عمل جوان، یعنی نشریه سیاسی او توقیف نشود
مهتاب بیان کرد: آزادی عمل تنها آزادی در شعار دادن نیست، بلکه یک دانشجو زمانی آزادی عمل دارد که برای مثال نشریه او در دانشگاه به دلایل سیاسی توقیف نشود، از فیلترهای متعدد عبور نکند و….، آن زمان است که می‌توان گفت دانشجو در جامعه آزادی عمل دارد.
وی گفت: زمانی که یک دانشجو سال‌ها پشت کنکور درس می‌خواند و بعد در یک دانشگاه دولتی پذیرفته می‌شود، دولت در قبال پذیرفته شدن این جوان در یک دانشگاه دولتی، نباید منتی بر سر او بگذارد، اگر یک محصل شبانه روز درس خوانده تا به این مرتبه رسیده در واقع به کاهش بسیاری از ناهنجاری‌ها کمک کرده است.
مهتاب ادامه داد: متأسفانه در کشور ما، امکانات لازم و شایسته در دانشگاه‌های دولتی نه تنها وجود ندارد، بلکه عدم پرداخت شهریه یک دانشجوی دانشگاه دولتی، منتی است که دانشگاه بر سر او خواهد گذاشت.
این دانشجوی رشته فقه و حقوق بیان کرد: یکی از مطالبات دیگر ما حقوقی‌ها، به روز رسانی مطالب درسی در این رشته است، این مطالب باید از حالت کرخت و بی کارکرد بودن خارج شده و به روز شوند تا در جامعه کنونی ما امکان بهر برداری و پیشرفت داشته باشند.
مهتاب گفت: همین عدم به روزرسانی مطالب درسی و کارکردی نبودن آن باعث شده است تا یک دانشجوی ایرانی، پس از فارغ التحصیلی از دانشگاه به عنوان یک کارآموز بی تجربه به او نگاه شود و پس از اتمام تحصیلات، باید از نو شروع به یادگیری و کسب مهارت در آن رشته کرده و سپس در پی یافتن شغل باشد.
در شهرهای مذهبی کمبود امکانات تفریحی داریم
وی در خصوص میزان امکانات و وسایل سرگرمی و تفریحات در جامعه افزود: شادی و سرگرمی باید ابتدا معنا شود و هر کس با هر سلیقه‌ای به یک فضای سرگرمی علاقه و نیاز دارد، اما خلاء بسیار بزرگ تفریحی و امکاناتی در کشور و بخصوص شهرهای مذهبی به وفور دیده می‌شود و این امر قابل انکار نیست.
همانطور که از نظرات دانشجویان و فعالین عرصه فرهنگ و رسانه، مشخص است اینکه جوانان امروز و دوران کنونی ما نه تنها به جامعه و دورانی که در آن زندگی می‌کنند، راضی هستند بلکه به آن افتخار نیز می‌کنند.
شرایط امنیتی مناسب، رشد فرهنگی، گسترش ارتباطات، از بین رفتن برخی تعصبات بیجایی که در دهه‌های ۵۰ و قبل از آن در جامعه بوده و… همگی از ویژگی‌هایی است که جوان امروز به زیستن در دوران خود افتخار می‌کند.
اما همانگونه که مشخص شد، مهم‌ترین دغدغه تمامی این جوانان به عنوان یک فرد از یک نسل تأثیر گذار، بی توجهی مسئولین به وضعیت اقتصادی و معیشتی جوانان و عدم آزادی عملی است که شایسته آنان است.
زمانی که یک جوان، به لحاظ معیشتی در مضیقه باشد، با توجه به شور و هیجاناتی که خاص این دوره است، قطعاً همین عدم توانایی مالی و … به زودی برای او منجر به یک آسیب بزرگ اجتماعی می‌شود و این تنها نکته‌ای بود که اکثر این فعالین بخاطر آن آرزو کردند که ای کاش در دهه ۵۰ زندگی می‌کردند!
عدم استفاده از استعداد نسل جوان، پارتی بازی‌ها در مشاغل دولتی، وضعیت نا معلوم یک جوان پس از فارغ التحصیل شدن، فسادهای کلان اقتصادی و … نیز از موضوعات مهمی است که آینده تاریکی از یک جامعه را در ذهن جوان ایرانی امروز ساخته است.
مطالبات جوانان و دغدغه‌های تقریباً مشترک آنان، چیزی نیست که تنها به یک نوشتار، خلاصه شود، بلکه سخن این تعداد فعالین فرهنگی و با این درد مشترک، صدای یک نسلی است که با یک دنیا استعداد و آرزو در جامعه احساس خلأ و بحران هویت می‌کند، خلائی که بیشترین علت آن، عدم به کارگیری استعداد آنان و گرفتن فرصت آزمون خطا از جوانان است.
گزارش از فاطمه افراز خبرنگار ایسنا، منطقه قم