ارتباط بین سواد رسانه‌ای و تردید در تزریق واکسن کرونا
نماینده انجمن سواد رسانه‌ای در استان قزوین گفت: افزایش سواد رسانه‌ای و اجرای برنامه آموزشی به‌منظور افزایش سواد سلامت افراد تا حد زیادی می‌تواند تردید مردم نسبت به تزریق واکسن را کاهش دهد؛ بنابراین می‌توان گفت برخی براثر باور اخبار غلط، جان خود را از دست می‌دهند؛ لذا باید دید چه ارتباطی بین سواد رسانه‌ای و تردید در تزریق واکسن وجود دارد.
آرزو یارکه سلخوری در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به عدم تمایل برخی از افراد به تزریق واکسن، تصریح کرد: علی‌رغم اینکه با شروع واکسیناسیون میزان ابتلا و فوت براثر کرونا با کاهش روبه‌رو شده است همچنان برخی از افراد تمایلی به انجام واکسیناسیون ندارند، طبق گفته وزیر بهداشت بیش از ۸۵ درصد از بیمارانی که در این دوران جان خود را از دست می‌دهند واکسن کرونا تزریق نکرده‌اند، نگرانی موج ششم نیز به خاطر افرادی است که واکسینه نشده‌اند.
وی افزود: تردید در واکسیناسیون باعث می‌شود برخی از افراد به کرونا مبتلا شوند و جانشان را از دست بدهند، تزریق واکسن کرونا برای ایجاد مصونیت گروهی و جلوگیری از گسترش همه‌گیری ضروری است، بااین‌حال تردید برخی از افراد در دریافت واکسن باعث ایجاد پیک ششم در برخی از استان‌های کشور شده است.
نماینده انجمن سواد رسانه‌ای در استان قزوین اظهار کرد: افزایش سواد رسانه‌ای و اجرای برنامه آموزشی به‌منظور افزایش سواد سلامت افراد تا حد زیادی می‌تواند تردید مردم نسبت به تزریق واکسن را کاهش و نگرش پذیرش را ارتقا دهد؛ می‌توان گفت برخی از افراد در اثر ابتلا به کرونا فوت می‌کنند و برخی براثر باور اخبار غلط است که جان خود را از دست می‌دهند؛ باید دید چه ارتباطی بین سواد رسانه‌ای و تردید در تزریق واکسن وجود دارد.
وی خاطرنشان کرد: با توجه به تجربیات گذشته در مقابله با فلج اطفال، آبله، هاری و سایر بیماری‌های واگیردار، واکسیناسیون مؤثرترین و مقرون به‌صرفه‌ترین روش برای تقویت ایمنی در نظر گرفته‌شده است اما در حوزه واکسن کرونا شاهد اطلاعات غلط و اخبار ضدونقیضی در سطح رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی هستیم که باعث ایجاد تردید در تزریق واکسن می‌شود.
یارکه سلخوری بیان کرد: عدم تمایل به تزریق واکسن فقط به کشور ما برنمی‌گردد بلکه در کشورهای مختلف نیز شاهد این امر هستیم، تردید در تزریق واکسن تحت تأثیر عوامل پیچیده زمینه‌ای، عوامل فردی و گروهی قرار دارد اما نمی‌توان نسبت به رسانه و فضاسازی‌های رسانه‌ای صورت گرفته در این خصوص بی‌تفاوت بود، گاهی برخی از رسانه‌ها و صفحات موجود در شبکه‌های اجتماعی به دلیل منافع شخصی، سیاسی، مذهبی و تجاری شایعاتی را در خصوص عوارض تزریق واکسن منتشر می‌کنند که به‌تبع آن‌ها برخی از افراد نسبت به تزریق واکسن تردید پیدا می‌کنند.
وی یادآور شد: گاهی برخی رسانه‌ها اطلاعات غلطی را بدون قصد منتشر می‌کنند برای مثال خبری در خصوص تأثیر واکسن بر واریانت‌ها منتشر می‌شود که در ساعاتی بعد این خبر رد می‌شود یا خبر را تغییر می‌دهند، گاهی نیز برخی از رسانه‌هایی که مستقل نیستند به‌صورت عمدی و با توجه به منافع خود، اخباری را تبلیغ و مقالات علمی را به نفع خود و به‌گونه‌ای در کنار هم قرار می‌دهند که تشخیص درست یا غلط بودن آن کار راحتی نیست.
نماینده انجمن سواد رسانه‌ای در استان قزوین یادآور شد: در برخی مواقع نیز افرادی با چهره موجه علمی از طریق شبکه‌های مجازی، دارویی را معجزه‌آسا تبلیغ یا در خصوص عوارض واکسن زدن مواردی را مطرح می‌کنند که جامعه ما این سخنان را به اعتبار پزشک بودن فرد گوینده باور می‌کند مانند خبر مربوط به ارتباط تزریق واکسن و آهن‌ربایی شدن افراد که به‌سرعت مورد انتشار و پذیرش قرار گرفت.
وی خاطرنشان کرد: اگرچه در دوران کرونا علم در حال پیشرفت است و هنوز نظر قطعی در خصوص واکسن مطرح نشده است اما با ارتقاء سواد رسانه‌ای و به دنبال آن ارتقاء سواد سلامت مردم می‌توان میزان رفتارهای ناسالم و باورپذیری بدون پایه و اساس را کاهش داد، اغلب افرادی که اخبار جعلی و شایعات را باور می‌کنند افرادی هستند که نسبت به تزریق واکسن تردید دارند.
یارکه سلخوری اظهار کرد: اگرچه رابطه قطعی بین سواد رسانه و عدم تزریق واکسن یافت نشده است اما می‌توان گفت یکی از عواملی که مانع از تزریق واکسن می‌شود استرس و ترس از واکسن است که یکی از ریشه‌های آن قرار گرفتن در معرض اطلاعات و اخبار نادرست و غلط است.
وی تأکید کرد: در طول تاریخ همزمان با شیوع بیماری‌های جدید و در پی آن واکسیناسیون سراسری، همواره تأخیر در پذیرش یا رد واکسن باوجود خدمات واکسیناسیون وجود داشته است اما ظهور رسانه‌های اجتماعی فرصتی بی‌سابقه برای تقویت و انتشار پیام‌های ضد واکسیناسیون کرونا ارائه کرده است، درواقع از زمان ظهور شبکه‌های اجتماعی علاوه بر سرعت انتشار پیام، شاهد شکل‌گیری کمپین و جوامع مختلف نیز هستیم.
نماینده انجمن سواد رسانه‌ای در استان قزوین بیان کرد: در دوران کرونا ما شاهد اینفودمیک هستیم، اینفودمیک به شرایطی گفته می‌شود که اطلاعات وسیعی در مورد یک مسئله منتشر می‌شود، این وسعت اطلاعات، پیدا کردن راه‌حل برای آن مشکل را دشوار می‌سازد و انتشار اطلاعات نادرست و شایعات مانع پاسخگویی راهکارهای مؤثر سلامتی شده و همچنین باعث ایجاد نوعی سردرگمی و عدم اطمینان در بین مردم می‌شود.
وی اظهار کرد: اغلب افرادی که تمایلی به تزریق واکسن کرونا ندارند در رسانه‌های اجتماعی با پیام‌های منفی در مورد واکسیناسیون مواجه می‌شوند، ارزیابی میزان تحت تأثیر قرار گرفتن در معرض چنین پیام‌هایی بر نظرات مردم دشوار است اما حتی یک اثر کوچک می‌تواند معنی‌دار باشد.
وی خاطرنشان کرد: بخش اعظم مردم نسبت به اهمیت واکسن متقاعد شده‌اند و اقلیتی از مردم نیز مخالفان سرسخت واکسیناسیون هستند که بعید است نظر خود را تغییر دهند، در این میان گروه دیگری وجود دارند که نسبت به تزریق واکسن تردید دارند این دسته از افراد می‌توانند در برابر پیام‌های ضد واکسن آسیب‌پذیر باشند.
سلخوری اظهار کرد: رسانه‌های سنتی قبلاً به‌عنوان نیروی تعدیل‌کننده عمل می‌کردند و اطلاعات علمی را هرچند ناقص، فیلتر و برای مخاطبان خود بررسی می‌کردند اما امروزه رسانه‌های اجتماعی موظف نیستند به کاربران بگویند اطلاعاتی که منتشر می‌کنند از کجا آمده است بنابراین منابع غیر معتبر شبیه منابع معتبر به نظر می‌رسند.
وی یادآور شد: ما باید بر روی ارائه مهارت‌ها و آموزش سواد رسانه‌ای به مردم کارکنیم تا آن‌ها بتوانند دریابند که کدام منابع اطلاعات معتبر هستند؛ ساده‌ترین راه تشخیص اخبار جعلی بررسی منبع خبر است درواقع باید بررسی کرد که آیا این منبع معتبر و قابل استناد است یا خیر، توجه به نحوه نگارش خبر نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد عموماً اخبار جعلی دارای غلط‌های نگارشی هستند و از طرفی شاهد اغراق و بزرگ‌نمایی در این اخبار هستیم.
نماینده انجمن سواد رسانه‌ای در استان قزوین بیان کرد: برخورد با اطلاعات غلط بسیار متفاوت است در برخی موارد شاهد ارائه اطلاعات نادرست هستیم، مانند پست‌هایی که ادعا می‌کنند بعد از تزریق واکسن مادر باردار، نوزادان فوت یا دچار معلولیت شدید شده‌اند یا درنتیجه واکسیناسیون دچار اوتیسم شده‌اند، مقابله با این پست‌ها دشوارتر است، اطلاعات غلط نیازمند پاسخ نهادی است باید بتوانیم بفهمیم که اطلاعات غلط از کجا می‌آید و اقدامات مناسب را انجام دهیم چراکه مسائل با خطر ایجاد معادل‌سازی کاذب پیچیده‌تر می‌شود.
وی یادآور شد: اطلاعات غلط در مورد موضوعات مرتبط با سلامت تهدیدی برای سلامت عمومی است. در مورد کرونا نیز اخبار جعلی از ابتدای همه‌گیری به‌طور گسترده‌ای در حال گردش است، سردرگمی ناشی از انبوهی از اخبار در رسانه‌ها می‌تواند اطلاعات غلط و عدم اعتماد به شواهد علمی را ایجاد کند، به‌ویژه در شرایطی که مردم به دنبال پاسخ‌های فوری و اطمینان‌بخش در مورد کرونا هستند.
سلخوری یادآور شد: عوامل مختلفی می‌تواند در پذیرش اخبار جعلی مربوط به کرونا تأثیرگذار باشد که می‌توان به اعتماد کمتر به علم و دانشمندان، اعتماد کمتر به روزنامه‌نگاران و رسانه‌های جریان اصلی، اعتماد کمتر به دولت و همچنین نقش ایدئولوژی سیاسی به‌ویژه محافظه‌کاری در خصوص اطلاعات دقیق واکسن اشاره کرد.
وی با اشاره به راه‌های شناخت اخبار جعلی بیان کرد: تشخیص اینکه به کدام منابع اطلاعاتی می‌توان اعتماد کرد سخت است، قبل از بررسی اطلاعات واکسن در اینترنت، بررسی کنید که این اطلاعات از یک منبع معتبر که به‌طور منظم به‌روز می‌شود منتشرشده است یا خیر، اخباری مانند اینکه بعد از تزریق واکسن کرونا نابارور می‌شوید نمونه اخبار جعلی است که نه‌تنها هیچ مدرکی مبنی بر اینکه واکسن‌ها باعث ایجاد مشکلات باروری در مردان یا زنان می‌شوند وجود ندارد، بلکه کارشناسان می‌گویند هیچ راه واقع‌بینانه‌ای نیز در این خصوص وجود ندارد.
نماینده انجمن سواد رسانه‌ای در استان قزوین بیان کرد: همچنین یکی دیگر از اخبار جعلی مربوط به واکسن مربوط به تئوری توطئه است با این مضمون که واکسن کووید-۱۹ می‌تواند جمعیت انسانی را رصد کرده و جهان را تحت کنترل خود درآورد یا اینکه واکسن کووید-۱۹ حاوی ریزتراشه‌ای است که از طریق آن داده‌های بیومتریک جمع‌آوری می‌شود و کسب‌وکارهای بزرگ می‌توانند با استفاده از شبکه‌های G۵ سیگنال‌هایی را به تراشه‌ها ارسال کنند و درنتیجه بشریت را کنترل کنند و تئوری توطئه دیگر این است که واکسیناسیون علیه کووید-۱۹ با هدف اصلاح ژنتیکی انسان‌ها صورت گرفته است.
وی خاطرنشان کرد: گاهی احساس می‌شود اطلاعات نادرست سریع‌تر از ویروس پخش و در اذهان به‌عنوان اخبار درست مطرح می‌شود، شایعات ممکن است به‌صورت آفلاین نیز منتشر شوند، به‌عنوان‌مثال، دهان‌به‌دهان و گوش دادن اجتماعی می‌تواند برای ردیابی پیام‌های آفلاین مورداستفاده قرار گیرد. توصیه می‌شود که افراد حقایق را با خانواده و دوستان خود بررسی کنند.
یارکه سلخوری یادآور شد: در مواجهه با اخبار مربوط به واکسن کرونا توجه کنید که تیترها فقط می‌توانند بخشی از خبر یا مقاله را به ما بگویند بنابراین برای بررسی صحت آن باید مقاله یا خبر را کامل بخوانیم، همچنین باید توجه کنید خبر را چه کسی نوشته و در اخبار درست غالباً نام منبع معتبر ذکر شده است.
وی اظهار کرد: خبر ساختگی منبع دروغین، نشانی اینترنتی ساختگی، عنوان کلی غیرقابل‌پیگیری اغلب با استناد به مطالب مشابه غلط‌انداز دیگر مطرح می‌شود، حتماً به تاریخ انتشار خبر دقت کنید اگر به کلمه‌های «خبر فوری» در خبر برمی‌خورید بیشتر دقت کنید زیرا احتمال ساختگی بودن یا تبلیغاتی بودن آن بیشتر است.
نماینده انجمن سواد رسانه‌ای در استان قزوین بیان کرد: خبر ساختگی مثل همهٔ تبلیغات دیگر برای برانگیختن احساس شما طراحی‌شده است پس اگر با خواندن خبری بسیار ناراحت شدید، دِرَنگ کنید و نفس عمیقی بکشید. ادعایی که در خبر وجود دارد را دست‌کم در سه خبرگزاری و یا رسانهٔ معتبر تحقیق کنید و سپس تصمیم بگیرید که خبر را ساختگی یا واقعی به‌حساب آورید و هر مطلبی را به اشتراک نگذارید مگر اینکه نسبت به صحت آن اطمینان کامل داشته باشید.
وی تأکید کرد: یکی از اصلی‌ترین راه‌های مقابله با این اخبار ارتقاء سواد رسانه‌ای است، از طرف دیگر وزارت بهداشت و دولت باید در ارائه آخرین اطلاعات در مورد واکسن‌های کووید-۱۹ پیشروتر باشند، نگرانی‌های عمومی باید توسط مسئولان وزارت بهداشت رسیدگی و خط کمک ارتباطی ایجاد شود تا مردم بتوانند ترس و تردید خود را در مورد واکسن توضیح دهند و بینشی در مورد وضعیت به دست آورند. تنها با تلاش مشترک دولت، سیاست‌گذاران، وزارت بهداشت، پزشکان، دانشمندان، محققان، رسانه‌ها و درنهایت شهروندان است که می‌توانیم از این همه‌گیری جان سالم به درببریم.
منبع: ايسنا