استاندارد مهدکودک‌های شهر تهران از میانگین پایین‌تر است/ دلایل پایین بودن این استاندارد
وضعیت «محیط آموزشی و مراقبتی کودکان یک تا سه ساله در مهدهای کودک شهر تهران» که طی پژوهشی در سال ۱۳۹۸ توسط گروهی از متخصصان این حوزه مورد بررسی قرار گرفته، در همایش «مددکاری اجتماعی و سلامت روانی و اجتماعی کودکان» اعلام شد.
دکتر منصوره کریم زاده؛ عضو هیات علمی و مدیر گروه آموزشی رشد و پرورش کودکان پیش از دبستان دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی از جمله محققان این طرح، در سخنرانی خود در همایش «مددکاری اجتماعی و سلامت روانی و اجتماعی کودکان»، گفت: آموزش اولیه دوران کودکی در دهه های اخیر، مورد توجه خیلی از متخصصان قرار گرفته است و معتقدند که برای برنامه های درسی کودکان در مراکز آموزشی، باید از تجربه های ارزشمند هم استفاده شود.
وی با اشاره به اهمیت آموزش در سه سال اول زندگی انسان، افزود: این دوران به دلیل اهمیت آن در آینده کودک، به هزار روز طلایی معروف شده است، چرا که در رشد همه جانبه کودکان بسیار مهم بوده بطوری که تقریبا تا شش سالگی کودک، اغلب توانایی شناختی، فیزیکی، زبانی، عقلانی، عاطفی و اجتماعی او، به رشد ۹۰ درصدی خودش می رسد.
کریم زاده همچنین اظهار کرد: براساس تحقیقات انجام شده، هرچه برای کیفیت برنامه های دوران کودکی، بخصوص در اوان کودکی و نوپایی، سرمایه گذاری شود، می تواند در سال‌های آینده زندگی کودکان، صرفه جویی بیشتری در حوزه های آموزشی، میانسالی و سالمندی، داشته باشد.
وی افزود: طی سال‌ها، کیفیت آموزش و مراقبت کودکان زیر شش سال مورد توجه بوده و برنامه‌هایی برای آن اجرا شده است و برای حفظ کیفیت این برنامه‌ها باید بررسی و برنامه ریزی خوبی داشته باشیم و یکی از ابعاد مهم این برنامه‌ریزی، برخورداری این برنامه ها از استانداردهای لازم و نظارت مستمر بر اجرای برنامه‌هاست.
وی گفت: تحقیقاتی که در چند سال اخیر انجام شده، نشان می‌دهند که متاسفانه ابزار لازم برای ارزیابی جامع از محیط‌های آموزشی و مراقبتی مدارس وجود ندارد و متاسفانه در مراکز پیش از دبستان هم همین مشکل وجود دارد و نمره ای که این مراکز آموزشی و مراقبتی به‌لحاظ استانداردهای فضای فیزیکی، وسایل، زبان و ساختارهای آموزشی می‌گیرند، معمولا از میانگین، پائین‌تر است.
این متخصص حوزه سلامت کودکان، افزود: تحقیقات دیگری نیز نشان داده است که برخی مربیان در مراکز آموزشی و مراقبتی کودکان نوپا، از صلاحیت لازم برخوردار نیستند و متاسفانه سرفصل‌های مربوطه را هم ندارند و حتی امکانات آموزش مناسب نداشته و حمایت‌های لازم از طرف آموزش و پرورش و سازمان بهزیستی صورت نمی‌گیرد. بنابراین یکی از دغدغه‌هایی که وجود دارد، عدم صلاحیت مربیان و کیفیت نامناسب محیط و برنامه‌های آموزشی در این حوزه است.
کریم زاده ادامه داد: موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران یک سری الزامات کلی را برای رصد مراکز پیش از دبستان و مهدهای کودک براساس آئین‌نامه‌های سازمان بهزیستی، آموزش و پرورش و وزارت بهداشت تدوین کرده است، اما به‌شکلی نیست که بتواند به همه جنبه‌های لازم توجه کند و حتی در چک‌لیست‌های سازمان بهزیستی برای ارزیابی مهدهای کودک، کم‌تر به گروه‌های سنی شیرخواران و کودکان نوپا توجه شده و یا نگاه همه جانبه به موارد مربوط به این گروه‌های سنی نشده است.
وی ادامه داد: بنابراین ما ضعف عمده‌ای در رعایت استانداردهای جهانی برای ارزیابی کیفیت آموزشی و مراقبتی کودکان، به‌خصوص در سه سال اول داشتیم و به همین جهت، تحقیقی در این خصوص انجام دادیم تا با ابزاری استاندارد، کیفیت مراکز نگهداری و آموزش کودکان تا سه سالگی را مورد بررسی قرار بدهیم. که البته این استاندارد قابل استفاده برای همه فرهنگ‌ها و جوامع است که ما از آن برای بررسی وضعیت محیط آموزشی و مراقبتی کودکان یک تا سه ساله در مهدهای کودک شهر تهران استفاده کردیم.
وی افزود: این ابزار، نسل سوم این‌گونه ابزار است و در واقع، سه بار بازنگری شده و وضعیت محیط آموزشی و مراقبتی کودکان تا ۳۶ ماهگی را مطالعه می‌کند و بیشتر بر فعالیت مشاهده در محیط‌های آموزشی استوار است و یک ناظر محیط آموزشی و مراقبتی این کودکان را ارزیابی کرده است.
کریم زاده، چگونگی اجرای این طرح پژوهشی را توضیح داد و گفت: ما شش جنبه و یک جنبه کلی را در این مراکز بررسی کردیم، که «فضای فیزیکی، اسباب و اثاث موجود در مراکز، وضعیت نگهداری و مراقبت‌های معمول روزانه، وضعیت زبان و کتابخوانی، استاندارد برنامه‌های آموزشی و فعالیت‌هایی که منجر به یادگیری و رشد کودکان می‌شود، تعاملات کارکنان با کودکان در این مراکز، و استاندارد ساختار برنامه‌ها و همچنین جنبه محیط کلی از بعد مراقبتی و آموزشی در مهدهای کودک» از جمله موضوعات مورد بررسی بودند.
وی این مطالعه را از نوع کاربردی و تحقیقات آن را میدانی معرفی کرد و افزود: همه مهدهای کودک غیردولتی شهر تهران که تحت پوشش سازمان بهزیستی بودند، از نظر شش شاخص مورد بررسی قرار گرفتند، و هر شاخص ، ۳۳ مولفه داشت که در مجموع، ۴۵۷ جزء را شامل میشد.
این عضو تیم تحقیق ضمن توضیح در مورد اطلاعات بدست آمده در هر بخش از این تحقیق، نتیجه‌گیری کرد که مهدهای کودک از نظر شش شاخص مورد بررسی، از استانداردهای لازم، پائین‌تر بودند، همان‌طور که متاسفانه در تحقیقات مربوط به محیط‌های آموزشی و مراقبتی برای کودکان در مقاطع پیش از دبستان و دوره ابتدایی انجام شد، توجه کافی به فضای آموزشی و مراقبتی نشده است.
به‌گفته وی، «تعامل کم والدین با مربیان، مطالبه‌گری کم والدین و توجه بیشتر به ظاهر مهدهای کودک، نبود شاخص‌های اصلی برای نظارت، نبودن شاخص‌های جهانی برای ارزیابی وضعیت این مراکز، فقدان متولی واحد که به‌خصوص با شرایط فعلی طرح تحول ایجاد شده، عدم دقت و نظارت بر صلاحیت مربیان و شایستگی مدیران، و عدم نظارت بر اجرای درست برنامه‌های آموزشی و عدم اجرای خود ارزیابی مهدهای کودک از فعالیت‌هایشان»، سبب شده که مهدهای کودک شهر تهران از استانداردهای لازم برخوردار نباشند.
این مقاله مربوط به پنل «کودکان و چالش‌های آموزشی در مدرسه » در وبینار «مددکاری اجتماعی، سلامت روانی–اجتماعی کودکان» بود و در ادامه آن، دو مقاله تحت عناوین «چالش‌های آموزش مجازی در دوره همه‌گیری کرونا در مقطع ابتدایی» و «نظارت بر فعالیت آنلاین کودکان در دوران پاندمی کرونا»، به‌ترتیب توسط دکتر غنچه راهب؛ مدیر گروه مددکاری اجتماعی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی و دکتر نسرین دودانگی؛ عضو هیات علمی گروه روانپزشکی این دانشگاه ارائه شد.
بنا بر اعلام روابط عمومی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، وبینار «مددکاری اجتماعی و سلامت روانی–اجتماعی کودکان »، توسط گروه آموزشی مددکاری اجتماعی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، و با همکاری گروه‌های آموزشی رشد و پرورش کودکان پیش از دبستان و روانپزشکی این دانشگاه و همچنین، معاونت اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، معاونت پرورشی آموزش و پرورش، انجمن‌های علمی مددکاری اجتماعی ایران و کودکان پیش از دبستان، و موسسه اطلاعات برگزار شد.
منبع: ايسنا
وی با اشاره به اهمیت آموزش در سه سال اول زندگی انسان، افزود: این دوران به دلیل اهمیت آن در آینده کودک، به هزار روز طلایی معروف شده است، چرا که در رشد همه جانبه کودکان بسیار مهم بوده بطوری که تقریبا تا شش سالگی کودک، اغلب توانایی شناختی، فیزیکی، زبانی، عقلانی، عاطفی و اجتماعی او، به رشد ۹۰ درصدی خودش می رسد.
کریم زاده همچنین اظهار کرد: براساس تحقیقات انجام شده، هرچه برای کیفیت برنامه های دوران کودکی، بخصوص در اوان کودکی و نوپایی، سرمایه گذاری شود، می تواند در سال‌های آینده زندگی کودکان، صرفه جویی بیشتری در حوزه های آموزشی، میانسالی و سالمندی، داشته باشد.
وی افزود: طی سال‌ها، کیفیت آموزش و مراقبت کودکان زیر شش سال مورد توجه بوده و برنامه‌هایی برای آن اجرا شده است و برای حفظ کیفیت این برنامه‌ها باید بررسی و برنامه ریزی خوبی داشته باشیم و یکی از ابعاد مهم این برنامه‌ریزی، برخورداری این برنامه ها از استانداردهای لازم و نظارت مستمر بر اجرای برنامه‌هاست.
وی گفت: تحقیقاتی که در چند سال اخیر انجام شده، نشان می‌دهند که متاسفانه ابزار لازم برای ارزیابی جامع از محیط‌های آموزشی و مراقبتی مدارس وجود ندارد و متاسفانه در مراکز پیش از دبستان هم همین مشکل وجود دارد و نمره ای که این مراکز آموزشی و مراقبتی به‌لحاظ استانداردهای فضای فیزیکی، وسایل، زبان و ساختارهای آموزشی می‌گیرند، معمولا از میانگین، پائین‌تر است.
این متخصص حوزه سلامت کودکان، افزود: تحقیقات دیگری نیز نشان داده است که برخی مربیان در مراکز آموزشی و مراقبتی کودکان نوپا، از صلاحیت لازم برخوردار نیستند و متاسفانه سرفصل‌های مربوطه را هم ندارند و حتی امکانات آموزش مناسب نداشته و حمایت‌های لازم از طرف آموزش و پرورش و سازمان بهزیستی صورت نمی‌گیرد. بنابراین یکی از دغدغه‌هایی که وجود دارد، عدم صلاحیت مربیان و کیفیت نامناسب محیط و برنامه‌های آموزشی در این حوزه است.
کریم زاده ادامه داد: موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران یک سری الزامات کلی را برای رصد مراکز پیش از دبستان و مهدهای کودک براساس آئین‌نامه‌های سازمان بهزیستی، آموزش و پرورش و وزارت بهداشت تدوین کرده است، اما به‌شکلی نیست که بتواند به همه جنبه‌های لازم توجه کند و حتی در چک‌لیست‌های سازمان بهزیستی برای ارزیابی مهدهای کودک، کم‌تر به گروه‌های سنی شیرخواران و کودکان نوپا توجه شده و یا نگاه همه جانبه به موارد مربوط به این گروه‌های سنی نشده است.
وی ادامه داد: بنابراین ما ضعف عمده‌ای در رعایت استانداردهای جهانی برای ارزیابی کیفیت آموزشی و مراقبتی کودکان، به‌خصوص در سه سال اول داشتیم و به همین جهت، تحقیقی در این خصوص انجام دادیم تا با ابزاری استاندارد، کیفیت مراکز نگهداری و آموزش کودکان تا سه سالگی را مورد بررسی قرار بدهیم. که البته این استاندارد قابل استفاده برای همه فرهنگ‌ها و جوامع است که ما از آن برای بررسی وضعیت محیط آموزشی و مراقبتی کودکان یک تا سه ساله در مهدهای کودک شهر تهران استفاده کردیم.
وی افزود: این ابزار، نسل سوم این‌گونه ابزار است و در واقع، سه بار بازنگری شده و وضعیت محیط آموزشی و مراقبتی کودکان تا ۳۶ ماهگی را مطالعه می‌کند و بیشتر بر فعالیت مشاهده در محیط‌های آموزشی استوار است و یک ناظر محیط آموزشی و مراقبتی این کودکان را ارزیابی کرده است.
کریم زاده، چگونگی اجرای این طرح پژوهشی را توضیح داد و گفت: ما شش جنبه و یک جنبه کلی را در این مراکز بررسی کردیم، که «فضای فیزیکی، اسباب و اثاث موجود در مراکز، وضعیت نگهداری و مراقبت‌های معمول روزانه، وضعیت زبان و کتابخوانی، استاندارد برنامه‌های آموزشی و فعالیت‌هایی که منجر به یادگیری و رشد کودکان می‌شود، تعاملات کارکنان با کودکان در این مراکز، و استاندارد ساختار برنامه‌ها و همچنین جنبه محیط کلی از بعد مراقبتی و آموزشی در مهدهای کودک» از جمله موضوعات مورد بررسی بودند.
وی این مطالعه را از نوع کاربردی و تحقیقات آن را میدانی معرفی کرد و افزود: همه مهدهای کودک غیردولتی شهر تهران که تحت پوشش سازمان بهزیستی بودند، از نظر شش شاخص مورد بررسی قرار گرفتند، و هر شاخص ، ۳۳ مولفه داشت که در مجموع، ۴۵۷ جزء را شامل میشد.
این عضو تیم تحقیق ضمن توضیح در مورد اطلاعات بدست آمده در هر بخش از این تحقیق، نتیجه‌گیری کرد که مهدهای کودک از نظر شش شاخص مورد بررسی، از استانداردهای لازم، پائین‌تر بودند، همان‌طور که متاسفانه در تحقیقات مربوط به محیط‌های آموزشی و مراقبتی برای کودکان در مقاطع پیش از دبستان و دوره ابتدایی انجام شد، توجه کافی به فضای آموزشی و مراقبتی نشده است.
به‌گفته وی، «تعامل کم والدین با مربیان، مطالبه‌گری کم والدین و توجه بیشتر به ظاهر مهدهای کودک، نبود شاخص‌های اصلی برای نظارت، نبودن شاخص‌های جهانی برای ارزیابی وضعیت این مراکز، فقدان متولی واحد که به‌خصوص با شرایط فعلی طرح تحول ایجاد شده، عدم دقت و نظارت بر صلاحیت مربیان و شایستگی مدیران، و عدم نظارت بر اجرای درست برنامه‌های آموزشی و عدم اجرای خود ارزیابی مهدهای کودک از فعالیت‌هایشان»، سبب شده که مهدهای کودک شهر تهران از استانداردهای لازم برخوردار نباشند.
این مقاله مربوط به پنل «کودکان و چالش‌های آموزشی در مدرسه » در وبینار «مددکاری اجتماعی، سلامت روانی–اجتماعی کودکان» بود و در ادامه آن، دو مقاله تحت عناوین «چالش‌های آموزش مجازی در دوره همه‌گیری کرونا در مقطع ابتدایی» و «نظارت بر فعالیت آنلاین کودکان در دوران پاندمی کرونا»، به‌ترتیب توسط دکتر غنچه راهب؛ مدیر گروه مددکاری اجتماعی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی و دکتر نسرین دودانگی؛ عضو هیات علمی گروه روانپزشکی این دانشگاه ارائه شد.
بنا بر اعلام روابط عمومی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، وبینار «مددکاری اجتماعی و سلامت روانی–اجتماعی کودکان »، توسط گروه آموزشی مددکاری اجتماعی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، و با همکاری گروه‌های آموزشی رشد و پرورش کودکان پیش از دبستان و روانپزشکی این دانشگاه و همچنین، معاونت اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، معاونت پرورشی آموزش و پرورش، انجمن‌های علمی مددکاری اجتماعی ایران و کودکان پیش از دبستان، و موسسه اطلاعات برگزار شد.
منبع: ايسنا