افتتاح پروژه‌ی به نژادی مولکولی، به نژادی سریع و بانک ژن گیاهی در دانشگاه تبریز
پروژه‌ی به نژادی سریع محصولات گیاهی با حضور اعضای هیأت‌رئیسه دانشگاه تبریز، مدیر کل طرح های عمرانی وزرات عتف، رئیس بنیاد نخبگان آذربایجان شرقی، مدیریت های امور فنی، امور مالی و امور اداری و پشتیبانی، اعضای هیأت علمی دانشکده‌ی کشاورزی و دکتر رحیم زاده خوئی استاد پیشکسوت دانشگاه در ساختمان تحصیلات تکمیلی کشاورزی افتتاح شد.
در این مراسم دکتر میررضا مجیدی، رئیس دانشگاه تبریز ضمن تبریک هفته‌ی دولت، اقدامات صورت گرفته در این پروژه را بعنوان نشانه‌های عملی مشارکت دانشگاه در حل مسائل جامعه به شمار آورد و اظهار کرد: دانشگاه‌ها با وجود مشکلات و تحریم‌های متعدد، توانسته‌اند در عرصه‌ی بررسی و حل مشکلات موجود در بخش‌های مختلف جامعه، فعالیت‌های عملی مفید انجام دهند که این اقدامات شایسته‌ی تقدیر و نیازمند اطلاع‌رسانی به آحاد مردم است.
مجیدی با اشاره به اینکه دانشگاه علاوه بر آموزش دانشجویان و چاپ مقالات علمی، رسالت مهمی در زمینه حل علمی و عملی مشکلات موجود در جامعه دارد، افزود: مشکلات متعدد موجود در زمینه‌ی کشاورزی، نیازمند توجه جدی متخصصین این حوزه بوده و دانشگاه تبریز علاوه بر آموزش نیروی انسانی لازم و چاپ مقالات و نتایج پژوهشی در عرصه‌ی فعالیت‌های عملی، اقدامات ارزنده و مفید در سطح کشور و استان انجام داده که این اقدامات می‌تواند به عنوان الگوی سایر رشته‌ها و گرایش‌ها باشد.
وی با تأکید به ماهیت رشته‌های کشاورزی که به صورت عملی و کار در محیط مزرعه است، ادامه داد: صرفاً با استفاده از کامپیوتر و نظریه نمی‌توان آموزش مناسبی در این زمینه انجام داد و لازم است طوری برنامه‌ریزی شود تا اساتید و دانشجویان دانشکده‌ی کشاورزی با استفاده از پتانسیل‌ها و امکانات طبیعی موجود در دانشگاه، تحقیقات علمی و عملی انجام دهند.
در ادامه‌ی این مراسم، دکتر سید ابوالقاسم محمدی، مجری طرح به نژادی سریع (Speed Breeding) با اشاره به تاریخچه و هدف این طرح در جهان بیان کرد: این طرح برای اولین بار توسط ناسا (سازمان فضایی آمریکا) جهت تولید غذا در فضا طراحی شد و سپس توسط دانشگاه کوئینزلند و مرکز استیوجونز در برنامه های تولید ارقام جدید مورد استفاده قرار گرفت و در اکنون کشورهای زیادی سرمایه‌گذاری در این زمینه آغاز کرده‌اند که در این روش، با استفاده از نور LED و رژیم نوری ۲۲ ساعت روشنایی و دو ساعت تاریکی در گلخانه و یا اتاقک رشد، شش نسل گندم بهاره، نخود و جو و چهار نسل کلزا در یک سال تولید شده در حالیکه در شرایط معمول گلخانه تولید دو یا سه نسل و در مزرعه یک نسل امکانپذیر بوده و این روش بطور کاربردی در دانشگاه تبریز و موسسه‌ی تحقیقات دیم کشور در حال انجام است.
محمدی هدف از این روش را تسریع تولید محصولات گیاهی با کاهش زمان طول دوره‌ی رشد و افزایش تعداد نسل‌ها در یک سال به شمار آورد و گفت: به نژادی سریع در کنار به نژادی گیاهی مولکولی و ارزیابی های دقیق مزرعه‌ای، علاوه بر سرعت بخشیدن به برنامه های تولید رقم و کاهش هزینه های تولید، منجر به تولید تعداد بیشتری لاین یا جمعیت در مدت زمان کوتاه شده که در این پروژه، دو باب گلخانه با مساحت ۱۶۰ متر مربع، دو باب اتاقک رشد، هر کدام با مساحت ۱۸ مترمربع با کنترل هوشمند نور، دما و رطوبت و بانک ژن گیاهی از محل اعتبارات معاونت فن‌آوری ریاست جمهوری به مبلغ ۵ میلیارد ریال تحت طرح «به نژادی سریع تولید ارقام جدید گندم نان ودوروم»، مدیریت طرح‌های عمرانی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به مبلغ ۵.۵ میلیارد ریال تحت پروژه‌ی «تجهیزات و تاسیسات به نژادی گیاهی مولکولی» با نظارت و همکاری مدیریت امور فنی دانشگاه و قطب علمی اصلاح مولکولی غلات و کمکهای معاونت پژوهشی و فناوری دانشگاه به مبلغ ۳ میلیارد ریال راهاندازی شد.
مجری طرح این پروژه با اشاره به راهاندازی بانک ژن گیاهی هم‌زمان با اجرای پروژه های به نژادی سریع و به نژادی گیاهی مولکولی در دانشگاه تبریز افزود: در بانک ژن گیاهی حدود ۴هزار ژنوتیپ و لاین گندم، ۴۰۰ ژنوتیپ و لاین جو، ۱۰۰ لاین و هیبرید ذرت، ۴۰۰ نمونه خویشاوندان وحشی گندم و بیش از ۵۰۰ نمونه گیاهان دارویی نگهداری که در پروژه های دانشجویی و تولید ارقام جدید گیاهی مورد استفاده می‌شود.
استاد گروه به نژادی و بیوتکنولوژی گیاهی دانشگاه تبریز با اشاره به اینکه برای انجام تحقیقات عملی و ارزیابی‌های مزرعه‌ای، علاوه بر ایستگاه تحقیقاتی دانشگاه تبریز از ایستگاه تحقیقاتی تاسیس شده در منطقه آزاد تجاری ماکو به مساحت پنج هکتار که در تیرماه سال جاری مورد بازیدی هیاه رئیسه و مدیران دانشگاه تبریز قرار گرفت، استفاده شده، گفت: از دستاوردهای پروژه و پروژه‌های قبل مجری می‌توان به تولید تعداد ۱۸ لاین جدید گندم نان و گندم دوروم به همراه ۷۰ جمعیت در حال تفرق اشاره کرد که ۱۱ و شش لاین گندم نان به ترتیب برای کشت های دیم و آبی و یک لاین گندم دوروم توسط کارشناسان موسسه‌ی تحقیقات دیم کشور و موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال بذر کشور مور تأیید قرارگرفته و بذرهای آن‌ها برای انجام آزمون‌های نهایی و ثبت رقم به موسسه تحقیقات بذر و نهال کشور ارسال خواهد شد.
وی ادامه داد: از مشخصات این لاین های جدید می‌توان به افزایش طول سنبله بلندتر، وزن هزار دانه و تعداد دانه در سنبله بیشتر مقایسه با ارقام شاهد، تحمل به کم آبی و مقاومت به بیماری ها اشاره کرد که تولید انبوه آن‌ها می‌تواند به خودکفایی در شرایط تغییر اقلیم و کم آبی موجود کشور کمک کند.
محمدی ضمن قدردانی از بنیاد ملی نخبگان کشور که زمینه حضور فعال دانشجویان نخبه را در این پروژه ها تحت دو دوره هسته های نخبگانی فراهم کرده است را به عنوان یکی از نقاط قوت این طرح‌ها شمرد و افزود: این دانشجویان با توجه کسب تجارب ارزنده و عملی درزمینه‌ی به نژادی گیاهی مولکولی، به نژادی سریع، انجام تلاقی‌ها و کارهای مزرعه‌ای، می‌توانند به عنوان مجموعه های توانمند در برنامه های تولید و خودکفایی محصولات کشاورزی موثر باشند.
به نقل از روابط عمومی دانشگاه تبریز، در پایان این مراسم دکتر فرخ رحیم‌زاده‌خوئی، استاد بازنشسته دانشکده‌ی کشاورزی ضمن تجلیل از اقدامات صورت گرفته به نکاتی را در زمینه‌ی تحقیقات علمی و عملی در دانشگاه بیان کرد.
مجیدی با اشاره به اینکه دانشگاه علاوه بر آموزش دانشجویان و چاپ مقالات علمی، رسالت مهمی در زمینه حل علمی و عملی مشکلات موجود در جامعه دارد، افزود: مشکلات متعدد موجود در زمینه‌ی کشاورزی، نیازمند توجه جدی متخصصین این حوزه بوده و دانشگاه تبریز علاوه بر آموزش نیروی انسانی لازم و چاپ مقالات و نتایج پژوهشی در عرصه‌ی فعالیت‌های عملی، اقدامات ارزنده و مفید در سطح کشور و استان انجام داده که این اقدامات می‌تواند به عنوان الگوی سایر رشته‌ها و گرایش‌ها باشد.
وی با تأکید به ماهیت رشته‌های کشاورزی که به صورت عملی و کار در محیط مزرعه است، ادامه داد: صرفاً با استفاده از کامپیوتر و نظریه نمی‌توان آموزش مناسبی در این زمینه انجام داد و لازم است طوری برنامه‌ریزی شود تا اساتید و دانشجویان دانشکده‌ی کشاورزی با استفاده از پتانسیل‌ها و امکانات طبیعی موجود در دانشگاه، تحقیقات علمی و عملی انجام دهند.
در ادامه‌ی این مراسم، دکتر سید ابوالقاسم محمدی، مجری طرح به نژادی سریع (Speed Breeding) با اشاره به تاریخچه و هدف این طرح در جهان بیان کرد: این طرح برای اولین بار توسط ناسا (سازمان فضایی آمریکا) جهت تولید غذا در فضا طراحی شد و سپس توسط دانشگاه کوئینزلند و مرکز استیوجونز در برنامه های تولید ارقام جدید مورد استفاده قرار گرفت و در اکنون کشورهای زیادی سرمایه‌گذاری در این زمینه آغاز کرده‌اند که در این روش، با استفاده از نور LED و رژیم نوری ۲۲ ساعت روشنایی و دو ساعت تاریکی در گلخانه و یا اتاقک رشد، شش نسل گندم بهاره، نخود و جو و چهار نسل کلزا در یک سال تولید شده در حالیکه در شرایط معمول گلخانه تولید دو یا سه نسل و در مزرعه یک نسل امکانپذیر بوده و این روش بطور کاربردی در دانشگاه تبریز و موسسه‌ی تحقیقات دیم کشور در حال انجام است.
محمدی هدف از این روش را تسریع تولید محصولات گیاهی با کاهش زمان طول دوره‌ی رشد و افزایش تعداد نسل‌ها در یک سال به شمار آورد و گفت: به نژادی سریع در کنار به نژادی گیاهی مولکولی و ارزیابی های دقیق مزرعه‌ای، علاوه بر سرعت بخشیدن به برنامه های تولید رقم و کاهش هزینه های تولید، منجر به تولید تعداد بیشتری لاین یا جمعیت در مدت زمان کوتاه شده که در این پروژه، دو باب گلخانه با مساحت ۱۶۰ متر مربع، دو باب اتاقک رشد، هر کدام با مساحت ۱۸ مترمربع با کنترل هوشمند نور، دما و رطوبت و بانک ژن گیاهی از محل اعتبارات معاونت فن‌آوری ریاست جمهوری به مبلغ ۵ میلیارد ریال تحت طرح «به نژادی سریع تولید ارقام جدید گندم نان ودوروم»، مدیریت طرح‌های عمرانی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به مبلغ ۵.۵ میلیارد ریال تحت پروژه‌ی «تجهیزات و تاسیسات به نژادی گیاهی مولکولی» با نظارت و همکاری مدیریت امور فنی دانشگاه و قطب علمی اصلاح مولکولی غلات و کمکهای معاونت پژوهشی و فناوری دانشگاه به مبلغ ۳ میلیارد ریال راهاندازی شد.
مجری طرح این پروژه با اشاره به راهاندازی بانک ژن گیاهی هم‌زمان با اجرای پروژه های به نژادی سریع و به نژادی گیاهی مولکولی در دانشگاه تبریز افزود: در بانک ژن گیاهی حدود ۴هزار ژنوتیپ و لاین گندم، ۴۰۰ ژنوتیپ و لاین جو، ۱۰۰ لاین و هیبرید ذرت، ۴۰۰ نمونه خویشاوندان وحشی گندم و بیش از ۵۰۰ نمونه گیاهان دارویی نگهداری که در پروژه های دانشجویی و تولید ارقام جدید گیاهی مورد استفاده می‌شود.
استاد گروه به نژادی و بیوتکنولوژی گیاهی دانشگاه تبریز با اشاره به اینکه برای انجام تحقیقات عملی و ارزیابی‌های مزرعه‌ای، علاوه بر ایستگاه تحقیقاتی دانشگاه تبریز از ایستگاه تحقیقاتی تاسیس شده در منطقه آزاد تجاری ماکو به مساحت پنج هکتار که در تیرماه سال جاری مورد بازیدی هیاه رئیسه و مدیران دانشگاه تبریز قرار گرفت، استفاده شده، گفت: از دستاوردهای پروژه و پروژه‌های قبل مجری می‌توان به تولید تعداد ۱۸ لاین جدید گندم نان و گندم دوروم به همراه ۷۰ جمعیت در حال تفرق اشاره کرد که ۱۱ و شش لاین گندم نان به ترتیب برای کشت های دیم و آبی و یک لاین گندم دوروم توسط کارشناسان موسسه‌ی تحقیقات دیم کشور و موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال بذر کشور مور تأیید قرارگرفته و بذرهای آن‌ها برای انجام آزمون‌های نهایی و ثبت رقم به موسسه تحقیقات بذر و نهال کشور ارسال خواهد شد.
وی ادامه داد: از مشخصات این لاین های جدید می‌توان به افزایش طول سنبله بلندتر، وزن هزار دانه و تعداد دانه در سنبله بیشتر مقایسه با ارقام شاهد، تحمل به کم آبی و مقاومت به بیماری ها اشاره کرد که تولید انبوه آن‌ها می‌تواند به خودکفایی در شرایط تغییر اقلیم و کم آبی موجود کشور کمک کند.
محمدی ضمن قدردانی از بنیاد ملی نخبگان کشور که زمینه حضور فعال دانشجویان نخبه را در این پروژه ها تحت دو دوره هسته های نخبگانی فراهم کرده است را به عنوان یکی از نقاط قوت این طرح‌ها شمرد و افزود: این دانشجویان با توجه کسب تجارب ارزنده و عملی درزمینه‌ی به نژادی گیاهی مولکولی، به نژادی سریع، انجام تلاقی‌ها و کارهای مزرعه‌ای، می‌توانند به عنوان مجموعه های توانمند در برنامه های تولید و خودکفایی محصولات کشاورزی موثر باشند.
به نقل از روابط عمومی دانشگاه تبریز، در پایان این مراسم دکتر فرخ رحیم‌زاده‌خوئی، استاد بازنشسته دانشکده‌ی کشاورزی ضمن تجلیل از اقدامات صورت گرفته به نکاتی را در زمینه‌ی تحقیقات علمی و عملی در دانشگاه بیان کرد.
منبع:ایسنا