امضای توافقنامه دفاعی، رهگیری کشتی‌ها و اظهارات تند؛ خبر از تنش جدید بین یونان و ترکیه می‌دهند
با وجود اینکه دور جدیدی از مذاکرات اکتشافی میان ترکیه و یونان در آنکارا آغاز شده، تحولات پرشتاب چند روز اخیر دو کشور حاکی از این هستند که پس از قرارداد دفاعی جدید یونان با فرانسه و ازسرگیری عملیات‌های حفاری، رهگیری و توقیف کشتی‌ها و جنگ لفظی همراه آن که از یک زمستان داغ حکایت دارد، شرایط به سمت دور جدیدی از تنش‌ها بر سر پرونده شرق مدیترانه پیش می‌رود.
روزنامه فرامنطقه‌ای القدس العربی در گزارشی نوشت: “امروز (چهارشنبه) در آنکارا دور جدیدی از مذاکرات اکتشافی میان ترکیه و یونان آغاز می‌شود، این سومین دور از مذاکرات میان دو طرف در طول چند ماه گذشته و در پی توقف چند ساله مذاکرات میان دو طرف محسوب می‌شود، در واقع دور قبلی این مذاکرات شانزدهم مارس گذشته در آتن برگزار شد و پیش از آن استانبول در ۲۵ ژانویه ۲۰۲۱ میزبان دور قبلی بود.
با وجود اینکه از سال ۲۰۰۲ میلادی ۶۳ دوره مذاکرات میان دو کشور با هدف بررسی امکان ایجاد بستری جهت حل اختلاف‌نظرهای عمیق دو طرف در دریای اژه و شرق مدیترانه برگزار شدند؛ اما دو طرف نتوانستند مقدمات آغاز گفت‌وگویی پیشرفته را فراهم کنند و این نشست‌ها بدون اینکه تغییر جدی در اختلاف‌نظرهای ریشه‌ای و مستمر دو کشور ایجاد کنند، تنها به عنوان یک راهکار برای حفظ و استمرار گفت‌وگوها جهت کاهش تنش باقی ماندند.
همزمان با دور جدید مذاکرات، نشانه‌هایی از دور جدید تنش‌ها میان دو کشور نمایان شدند، به این شکل که مقامات دو کشور در پی بازگشت تنش‌ها بر سر دو پرونده قبرس و شرق دریای مدیترانه، در طول چند روز گذشته اظهارنظرهایی داشتند و همچنین تلاش‌های دو طرف برای حفاری و رهگیری و توقیف کشتی‌ها ازسرگرفته شدند. همین اتفاقات در سال گذشته میلادی نزدیک بود دو کشور را به یک درگیری نظامی با عواقبی نامعلوم بکشاند که در ادامه ناتو و اتحادیه اروپا با فشارهای خود تا حدودی توانستند تنش میان آنکارا و آتن را مهار کنند.
ترکیه و یونان چند روز قبل به شکل متقابل پیام‌های ناوتکسی را برای هشدار دریایی صادر کردند، به این شکل که یونان هشداری برای حفاری اعلام کرد و پس از آن ترکیه نسبت به سرانجام ورود کشتی به منطقه فلات قاره‌ای خود هشدار داد، در ادامه وزارت دفاع ترکیه اعلام کرد که مسیر کشتی حفاری یونان را بسته و آن را مجبور کرده از محدوده فلات قاره‌ای ترکیه خارج شود.
وزارت دفاع ترکیه در بیانیه‌ای اعلام کرد: کشتی تحقیقاتی نوتیکال ژئو قصد داشته بدون اجازه وارد فلات قاره‌ای ترکیه شود، در این مرحله، کشتی یاد شده توسط یکی از کشتی‌های نیروی دریایی ترکیه مورد بازجویی قرار گرفته و به آن هشدار داده شد و پس از آنکه کشتی مذکور با وجود هشدار، بدون اجازه وارد فلات قاره‌ای شد، با آن برخورد شده و از محدوده بیرون رانده شد.
در ادامه سخنگوی وزارت دفاع ترکیه هشدار داد: ترکیه از کانال‌های دیپلماتیک علیه موضعگیری‌های غیرقانونی، تحریک‌آمیز و خصمانه یونان استفاده می‌کند و در چارچوب مقابله به مثل، در میدان نیز پاسخ لازم را به یونان می‌دهد، همچنین نیروهای مسلح ترکیه به حمایت از حقوق و منافع کشورشان و جمهوری قبرس شمالی (قبرس ترک‌نشین) در دریای اژه و شرق دریای مدیترانه ادامه خواهند داد و بر اساس توافقنامه‌های بین‌المللی مربوطه، ضامن صلح و امنیت در جزیره قبرس خواهند بود.
وزرای خارجه یونان و قبرس در یک کنفرانس مطبوعاتی مشترک اقدامات “غیرقانونی” ترکیه در شرق دریای مدیترانه را محکوم کردند. وزیر خارجه یونان در این کنفرانس تاکید کرد که کشورش بر اساس قوانین بین‌المللی و قانون دریاها، از حاکمیت و حقوق حاکمیتی خود دفاع خواهد کرد، همتای قبرسی او نیز تاکید کرد، “سیاست خارجه ترکیه هنوز بر رویکرد اصلاح شده عثمانی مبتنی بوده و بیشتر بر قدرت نظامی کشور استوار است”.
وزارت دفاع ترکیه با بازگشت به بحران تجهیز جزیره‌های غیرنظامی به اسلحه، اعلام کرد: یونان به اقدامات خود که وضعیت جزایر شرقی و غیرنظامی دریای اژه را تضعیف کرده و با توافقنامه‌های بین‌المللی تعارض دارند، ادامه می‌دهد، در واقع یونان در چارچوب رزمایش‌های فارمینیون در تاریخ ۲۹ سپتامبر گذشته که با حضور سطوح بالایی از مقامات برگزار شد، عملیات هلی‌برنی را روی جزیره خیوس که وضعیتی غیرنظامی دارد، اجرا کرد و به این ترتیب به اقدامات تحریک‌آمیز خود ادامه داد.
اواخر ماه گذشته میلادی، یگان‌های ویژه‌ای از نیروی زمینی، دریایی و هوایی ترکیه، تمرینات نظامی را در مناطق ساحلی غرب این کشور اجرا کردند، تصاویری که از این رزمایش‌ها منتشر شدند و نیز اظهارات برخی منابع ترکیه‌ای حاکی از این بودند که در این رزمایش‌ها کنترل بر جزیره‌ای در دریا شبیه‌سازی شد، برخی تحلیلگران نیز تاکید کردند، با توجه به بازگشت تنش‌ها میان دو طرف، این رزمایش‌ها پیام تهدیدآمیزی از طرف ترکیه برای یونان داشتند.
زبان تنش و اظهارات تند از سطح نظامی به سطح سیاسی منتقل شد و مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه اظهار کرد، “ترکیه همواره اولویت را به دیپلماسی داده؛ اما زمانی که دیپلماسی به پایان برسد، به میدان می‌آییم تا همه را دوباره به میز دیپلماسی بازگردانیم. او با تاکید بر تصمیم آنکارا برای دفاع از فلات قاره‌ای، مناطق انحصاری اقتصادی و آب‌های منطقه‌ای‌اش، گفت: “ایده‌های افراطی یونان و بخش رم نشین قبرس (درباره مرزهای مناطق دریایی) دلیل تنش‌های قبلی به وجود آمده در شرق دریای مدیترانه هستند”.
از هفته گذشته که یونان توافقنامه دفاعی جدیدی شامل خرید تعدادی رزم‌ناو را با فرانسه امضا کرد، تنش میان آتن و آنکارا چرخش جدیدی یافت و ترکیه این توافقنامه را یک رقابت تسلیحاتی و دخالت فرانسه در بحران منطقه شرق مدیترانه دانست، یونان نیز با وجود اینکه ورود به یک رقابت تسلیحاتی با ترکیه را تکذیب کرد، هدف از امضای توافقنامه دفاعی جدید با فرانسه را بازدارندگی از دشمنان یعنی ترکیه اعلام کرد.
در این توافقنامه بندی وجود دارد که می‌گوید، در صورتی که در خاک یکی از دو کشور جنگ مسلحانه‌ای آغاز شود، کمک‌های متقابل با تمامی راهکارها و ابزارهای مناسب آغاز می‌شوند. کریاکوس میتسوتاکیس، نخست وزیر یونان گفت: این توافقنامه‌ای خصمانه علیه ترکیه نیست و کشورش تمایلی ندارد وارد رقابت تسلیحاتی با ترکیه شود. امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه نیز این توافقنامه را وسیله مشترکی برای تضمین امنیت در دریای مدیترانه، شمال آفریقا، خاورمیانه و بالکان دانست.
نیکوس دندیاس، وزیر خارجه یونان پارلمان کشورش را تشویق کرد توافق با فرانسه را تایید کند، او در پارلمان گفت: امضای این توافقنامه یک موفقیت ملی بزرگ محسوب می‌شود و تلاش ایدئولوژیک برای تضعیف آن در راستای منافع ملی نیست زیرا دشمنی کشور همسایه به راحتی اجازه نمی‌دهد که به این توافقنامه رای منفی داده شود.
دندیاس افزود: برخی این توافقنامه را در سطح یک قرارداد خرید ناوچه دست کم می‌گیرند اما با اینکه اهمیت بسیار بالای این سلاح برای ما کم نمی‌شود، توافق امنیتی با فرانسه برای حفاظت از منافع کشورمان اهمیت دارد، ما یک همسایه بسیار بزرگ داریم که آن را یک دشمن تمام عیار نمی‌نامیم؛ اما در صورت لزوم به این همسایه چه آشکارا چه در گفت‌وگوهایمان و یا در محافل بین‌المللی پاسخ می‌دهیم.
ترکیه ضمن محکوم کردن توافقنامه فرانسه و یونان، آن را تهدیدی برای صلح و ثبات منطقه‌ای دانست. وزارت خارجه این کشور در بیانیه‌ای تاکید کرد: اینکه یونان به جای همکاری، سیاست خرید اسلحه و منزوی کردن ترکیه را در پیش گرفته، مشکل‌ساز بوده، به خودش و اتحادیه اروپا آسیب زده و ثبات و صلح منطقه‌ای را به خطر می‌اندازد. آنکارا در ادامه آتن را متهم کرد که با ائتلاف‌های نظامی دوجانبه، تلاش می‌کند ترکیه را به موافقت با خواسته‌های خود مجبور کند.
خلوصی آکار، وزیر دفاع ترکیه نیز روز سه‌شنبه در پی امضای توافقنامه یاد شده میان فرانسه و یونان گفت: همسایه ما یونان باید بداند اینکه اقدامات مختلفی را برای تحریک برخی کشورها در پیش می‌گیرد، هرگز منفعتی برایش نخواهد داشت، ترکیه هرگز تهدیدی برای هیچ طرفی نبوده و برعکس همواره یک هم‌پیمان مورد اطمینان، قدرتمند و موثر بوده است. آکار در ادامه نیز تاکید کرد: همه باید بدانند که ترکیه هرگز اجازه نخواهد داد حقوق خودش و جمهوری قبرس ترک‌نشین نقض شود و شرایطی به آن تحمیل شود.”
منبع: ايسنا
با وجود اینکه از سال ۲۰۰۲ میلادی ۶۳ دوره مذاکرات میان دو کشور با هدف بررسی امکان ایجاد بستری جهت حل اختلاف‌نظرهای عمیق دو طرف در دریای اژه و شرق مدیترانه برگزار شدند؛ اما دو طرف نتوانستند مقدمات آغاز گفت‌وگویی پیشرفته را فراهم کنند و این نشست‌ها بدون اینکه تغییر جدی در اختلاف‌نظرهای ریشه‌ای و مستمر دو کشور ایجاد کنند، تنها به عنوان یک راهکار برای حفظ و استمرار گفت‌وگوها جهت کاهش تنش باقی ماندند.
همزمان با دور جدید مذاکرات، نشانه‌هایی از دور جدید تنش‌ها میان دو کشور نمایان شدند، به این شکل که مقامات دو کشور در پی بازگشت تنش‌ها بر سر دو پرونده قبرس و شرق دریای مدیترانه، در طول چند روز گذشته اظهارنظرهایی داشتند و همچنین تلاش‌های دو طرف برای حفاری و رهگیری و توقیف کشتی‌ها ازسرگرفته شدند. همین اتفاقات در سال گذشته میلادی نزدیک بود دو کشور را به یک درگیری نظامی با عواقبی نامعلوم بکشاند که در ادامه ناتو و اتحادیه اروپا با فشارهای خود تا حدودی توانستند تنش میان آنکارا و آتن را مهار کنند.
ترکیه و یونان چند روز قبل به شکل متقابل پیام‌های ناوتکسی را برای هشدار دریایی صادر کردند، به این شکل که یونان هشداری برای حفاری اعلام کرد و پس از آن ترکیه نسبت به سرانجام ورود کشتی به منطقه فلات قاره‌ای خود هشدار داد، در ادامه وزارت دفاع ترکیه اعلام کرد که مسیر کشتی حفاری یونان را بسته و آن را مجبور کرده از محدوده فلات قاره‌ای ترکیه خارج شود.
وزارت دفاع ترکیه در بیانیه‌ای اعلام کرد: کشتی تحقیقاتی نوتیکال ژئو قصد داشته بدون اجازه وارد فلات قاره‌ای ترکیه شود، در این مرحله، کشتی یاد شده توسط یکی از کشتی‌های نیروی دریایی ترکیه مورد بازجویی قرار گرفته و به آن هشدار داده شد و پس از آنکه کشتی مذکور با وجود هشدار، بدون اجازه وارد فلات قاره‌ای شد، با آن برخورد شده و از محدوده بیرون رانده شد.
در ادامه سخنگوی وزارت دفاع ترکیه هشدار داد: ترکیه از کانال‌های دیپلماتیک علیه موضعگیری‌های غیرقانونی، تحریک‌آمیز و خصمانه یونان استفاده می‌کند و در چارچوب مقابله به مثل، در میدان نیز پاسخ لازم را به یونان می‌دهد، همچنین نیروهای مسلح ترکیه به حمایت از حقوق و منافع کشورشان و جمهوری قبرس شمالی (قبرس ترک‌نشین) در دریای اژه و شرق دریای مدیترانه ادامه خواهند داد و بر اساس توافقنامه‌های بین‌المللی مربوطه، ضامن صلح و امنیت در جزیره قبرس خواهند بود.
وزرای خارجه یونان و قبرس در یک کنفرانس مطبوعاتی مشترک اقدامات “غیرقانونی” ترکیه در شرق دریای مدیترانه را محکوم کردند. وزیر خارجه یونان در این کنفرانس تاکید کرد که کشورش بر اساس قوانین بین‌المللی و قانون دریاها، از حاکمیت و حقوق حاکمیتی خود دفاع خواهد کرد، همتای قبرسی او نیز تاکید کرد، “سیاست خارجه ترکیه هنوز بر رویکرد اصلاح شده عثمانی مبتنی بوده و بیشتر بر قدرت نظامی کشور استوار است”.
وزارت دفاع ترکیه با بازگشت به بحران تجهیز جزیره‌های غیرنظامی به اسلحه، اعلام کرد: یونان به اقدامات خود که وضعیت جزایر شرقی و غیرنظامی دریای اژه را تضعیف کرده و با توافقنامه‌های بین‌المللی تعارض دارند، ادامه می‌دهد، در واقع یونان در چارچوب رزمایش‌های فارمینیون در تاریخ ۲۹ سپتامبر گذشته که با حضور سطوح بالایی از مقامات برگزار شد، عملیات هلی‌برنی را روی جزیره خیوس که وضعیتی غیرنظامی دارد، اجرا کرد و به این ترتیب به اقدامات تحریک‌آمیز خود ادامه داد.
اواخر ماه گذشته میلادی، یگان‌های ویژه‌ای از نیروی زمینی، دریایی و هوایی ترکیه، تمرینات نظامی را در مناطق ساحلی غرب این کشور اجرا کردند، تصاویری که از این رزمایش‌ها منتشر شدند و نیز اظهارات برخی منابع ترکیه‌ای حاکی از این بودند که در این رزمایش‌ها کنترل بر جزیره‌ای در دریا شبیه‌سازی شد، برخی تحلیلگران نیز تاکید کردند، با توجه به بازگشت تنش‌ها میان دو طرف، این رزمایش‌ها پیام تهدیدآمیزی از طرف ترکیه برای یونان داشتند.
زبان تنش و اظهارات تند از سطح نظامی به سطح سیاسی منتقل شد و مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه اظهار کرد، “ترکیه همواره اولویت را به دیپلماسی داده؛ اما زمانی که دیپلماسی به پایان برسد، به میدان می‌آییم تا همه را دوباره به میز دیپلماسی بازگردانیم. او با تاکید بر تصمیم آنکارا برای دفاع از فلات قاره‌ای، مناطق انحصاری اقتصادی و آب‌های منطقه‌ای‌اش، گفت: “ایده‌های افراطی یونان و بخش رم نشین قبرس (درباره مرزهای مناطق دریایی) دلیل تنش‌های قبلی به وجود آمده در شرق دریای مدیترانه هستند”.
از هفته گذشته که یونان توافقنامه دفاعی جدیدی شامل خرید تعدادی رزم‌ناو را با فرانسه امضا کرد، تنش میان آتن و آنکارا چرخش جدیدی یافت و ترکیه این توافقنامه را یک رقابت تسلیحاتی و دخالت فرانسه در بحران منطقه شرق مدیترانه دانست، یونان نیز با وجود اینکه ورود به یک رقابت تسلیحاتی با ترکیه را تکذیب کرد، هدف از امضای توافقنامه دفاعی جدید با فرانسه را بازدارندگی از دشمنان یعنی ترکیه اعلام کرد.
در این توافقنامه بندی وجود دارد که می‌گوید، در صورتی که در خاک یکی از دو کشور جنگ مسلحانه‌ای آغاز شود، کمک‌های متقابل با تمامی راهکارها و ابزارهای مناسب آغاز می‌شوند. کریاکوس میتسوتاکیس، نخست وزیر یونان گفت: این توافقنامه‌ای خصمانه علیه ترکیه نیست و کشورش تمایلی ندارد وارد رقابت تسلیحاتی با ترکیه شود. امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه نیز این توافقنامه را وسیله مشترکی برای تضمین امنیت در دریای مدیترانه، شمال آفریقا، خاورمیانه و بالکان دانست.
نیکوس دندیاس، وزیر خارجه یونان پارلمان کشورش را تشویق کرد توافق با فرانسه را تایید کند، او در پارلمان گفت: امضای این توافقنامه یک موفقیت ملی بزرگ محسوب می‌شود و تلاش ایدئولوژیک برای تضعیف آن در راستای منافع ملی نیست زیرا دشمنی کشور همسایه به راحتی اجازه نمی‌دهد که به این توافقنامه رای منفی داده شود.
دندیاس افزود: برخی این توافقنامه را در سطح یک قرارداد خرید ناوچه دست کم می‌گیرند اما با اینکه اهمیت بسیار بالای این سلاح برای ما کم نمی‌شود، توافق امنیتی با فرانسه برای حفاظت از منافع کشورمان اهمیت دارد، ما یک همسایه بسیار بزرگ داریم که آن را یک دشمن تمام عیار نمی‌نامیم؛ اما در صورت لزوم به این همسایه چه آشکارا چه در گفت‌وگوهایمان و یا در محافل بین‌المللی پاسخ می‌دهیم.
ترکیه ضمن محکوم کردن توافقنامه فرانسه و یونان، آن را تهدیدی برای صلح و ثبات منطقه‌ای دانست. وزارت خارجه این کشور در بیانیه‌ای تاکید کرد: اینکه یونان به جای همکاری، سیاست خرید اسلحه و منزوی کردن ترکیه را در پیش گرفته، مشکل‌ساز بوده، به خودش و اتحادیه اروپا آسیب زده و ثبات و صلح منطقه‌ای را به خطر می‌اندازد. آنکارا در ادامه آتن را متهم کرد که با ائتلاف‌های نظامی دوجانبه، تلاش می‌کند ترکیه را به موافقت با خواسته‌های خود مجبور کند.
خلوصی آکار، وزیر دفاع ترکیه نیز روز سه‌شنبه در پی امضای توافقنامه یاد شده میان فرانسه و یونان گفت: همسایه ما یونان باید بداند اینکه اقدامات مختلفی را برای تحریک برخی کشورها در پیش می‌گیرد، هرگز منفعتی برایش نخواهد داشت، ترکیه هرگز تهدیدی برای هیچ طرفی نبوده و برعکس همواره یک هم‌پیمان مورد اطمینان، قدرتمند و موثر بوده است. آکار در ادامه نیز تاکید کرد: همه باید بدانند که ترکیه هرگز اجازه نخواهد داد حقوق خودش و جمهوری قبرس ترک‌نشین نقض شود و شرایطی به آن تحمیل شود.”
منبع: ايسنا