باور اشتباه در خصوص مصرف داروهای گیاهی باید در جامعه اصلاح شود

استفاده از گیاهان دارویی به قدمت زیست انسان است و به عنوان دارو، ادویه و حتی عطر مورد استفاده بوده. امروزه هم استفاده از گیاهان دارویی در همین اَشکال رواج دارد و با تبلیغات شبکه‌های اجتماعی مردم بیشتر به سمت استفاده از گیاهان دارویی سوق پیدا کردند و این ماجرا با شیوع بیماری کرونا رونق گرفت و بارها در شبکه‌های اجتماعی دیدیم و شنیدیم که فلان داروی گیاهی درمان قطعی کرونا است، البته این مسئله در خصوص سایر بیماری‌ها هم صدق می‌کند، شاید برای همه ما اتفاق افتاده باشد که هنگام بیماری از دوست و اقوام بشنویم که این همه دکتر رفتی و دارو خوردی از این داروی گیاهی هم استفاده کن آب روی آتش است.
واقعا اگر یک داروی گیاهی در درمان بیماری یک فرد موثر بوده می‌تواند همان اثرات مثبت را برای فرد دیگری داشته باشد. این نکته را نباید از یاد ببریم که داروهای گیاهی را هم نمی‌توان خودسرانه مصرف کرد و اوضاع زمانی بدتر می‌شود که افراد برای تشخیص بیماری و تجویز به عطاری‌ها مراجعه کنند حال آنکه عطاری‌ها صلاحیت این کار را ندارند.
در این خصوص راضیه ۴۵ ساله از تجربه تلخ خود می‌گوید: من ناراحتی معده داشتم و مدت ها بود که از درد معده رنج می‌بردم بارها به دکتر مراجعه کردم و آندوسکوپی و سونوگرافی انجام دادم امّا مصرف داروها فقط باعث تسکین درد شده بود و من همچنان با خوردن بعضی میوه‌ها و سبزی‌ها دچار مشکل می‌شدم.
وی افزود: بارها شنیدم که داروهای گیاهی هم تأثیر خوبی دارد حتی یکی از دوستانم برایم تجویز کرد که احتمالا عفونت معده داشته باشی تا چهل روز اگر قبل از ناهار و شام شیرین بیان بخوری مشکل ات حل می‌شود امّا این درمان هم تاثیر مثبتی نداشت و من همچنان همان حالت ها را داشتم.
راضیه ادامه داد: تصمیم گرفتم خودم به عطاری مراجعه کنم که خوب چشم تان روز بد نبیند یک پودری برای من تجویز کرد و گفت در ماست بریز و بخور و من طبق دستور عمل کردم و بعد از گذشت چند دقیقه به حدی حالم بد شد که مرگ را به چشم خود دیدم و از آنجایی که همسرم معتقد است که من عجول هستم و هیچگاه دوره درمان را کامل نمی‌کنم و هنوز داروهایم تمام نشده به سراغ دکتر دیگری می‌روم تجویز عطاری را پنهان کردم.
وی یادآور شد: بار دیگر به پزشک مراجعه کردم و خیلی مورد سرزنش قرار گرفتم چون آن پودر برای درمان عفونت زنان کاربرد داشته امّا من برای درد معده استفاده کرده بودم.
راضیه در پاسخ به این سوال که چرا پیگیر مسئله نشده و شکایت نکرده گفت: به این خاطر که از همسرم پنهان کرده بودم و جرأت نداشتم بگویم امّا امیدوارم دیگر کسی تجربه مرا تکرار نکند نباید فکر کنیم داروی گیاهی عوارضی ندارد و حتما باید با تجویز پزشک متخصص دارو مصرف کرد.
در این خصوص دکتر مریم بهمن متخصص طب سنتی ایرانی در گفت و گو با خبرنگار ایسنا با اشاره به تفاوت گیاهان دارویی و داروهای گیاهی، عنوان کرد: خیلی از افراد گیاهان دارویی و داروهای گیاهی را مترادف می‌دانند در حالی که این‌ها از هم جدا و متفاوت هستند لذا گیاهان دارویی که شامل قسمت‌های مختلف همچون ریشه، ساقه، گل و برگ گیاه هستند و خواص درمانی و نداشتن اثرات سوءآنها در منابع طب سنتی اثبات شده و این گیاهان به صورت مفرد مورد استفاده قرار می‌گیرند و در عطاری‌ها عرضه می‌شوند امّا داروهای گیاهی را معمولا از ترکیب چند گیاه و در مراکز ساخت دارو می‌سازند و عطاری‌ها صلاحیت ارائه آن را ندارند و فقط با تجویز نسخه پزشک و در داروخانه‌ها عرضه می‌شوند.
وی افزود: در خصوص استفاده از گیاهان دارویی که در عطاری‌های عرضه می‌شود باید از اینکه گیاه مشابه گیاه مد نظر ما نباشد و از نظر سلامت، بهداشت و بسته بندی مناسب مورد بررسی قرار دهیم.
بهمن باور مردم به این مسئله که داروهای گیاهی اثرات منفی ندارند و می‌توان آنها را تجویز کرد را نادرست دانست و متذکر شد: زمانی که پزشک دارویی را برای فرد تجویز کرده که آن دارو می‌تواند یک داروی مفرده همچون آویشن یا یک داروی ترکیبی از چند گیاه با هم در قالب کپسول، قرص، معجون و جوشانده باشد و فرد اثر خوبی را از آن دیده، با این طرز تفکر که این دارو برای من عارضه‌ای نداشته و مفید بوده مصرف دارو را به دیگران هم توصیه می‌کند که این یک باور غلط است چون داروهای گیاهی هم مثل داروهای شیمیایی برای بیماری آن فرد مشخص تجویز شدند بنابراین اگر کسی بخواهد دارویی را استفاده کند قاعدتا خودش باید مراجعه کند و پزشک بعد از معاینه و پرسش از علائم بیماری دارو را تجویز می‌کند.
وی در ادامه تأکید کرد: این که یک نفر با استفاده از دارویی سود برده دلیل نمی‌شود به صرف اینکه این دارو گیاهی است و اثر منفی ندارد برای دیگران هم تجویز کند و امکان دارد فرد مقابل دچار عوارض زیادی ناشی از این دارو شود.
بهمن یکی از عوامل مهم در تشخیص بیماری و درمان آن را در طب سنتی توجه به طبع و مزاج افراد عنوان کرد و گفت: در طب سنتی ایرانی تشخیص مزاج افراد بسیار اهمیت دارد که با توجه به سوالات و معایناتی که از بیمار انجام می‌شود مزاج او تعیین می‌شود لذا ممکن است در طب سنتی دو نفر با یکسری علائم مشابه مراجعه کنند ولی پزشک طب سنتی متوجه بشود که مزاج متفاوتی دارند بنابراین داروهای متفاوتی را برای آن‌ها تجویز کند.
وی در ادامه توضیح می‌دهد: در طب سنتی پایه تشخیص و درمانی بر اساس مزاج افراد است لذا این هم یکی دیگر از عللی است که نمی‌توانیم دارویی که برای یک بیمار تجویز شده را برای فردی که بیماری مشابه دارد تجویز کنیم چون ممکن است مزاج آن دو فرد متفاوت باشد.
وی اضافه کرد: همانطور که مصرف بی مورد داروی شیمیایی عوارض دارد مصرف خود سرانه و بدون تجویز پزشک داروهای گیاهی هم عوارض زیادی را برای فرد ایجاد می‌کند.
بهمن ضمن تأکید بر اینکه بر خلاف باور عمومی که داروهای گیاهی همچون داروهای شیمیایی عوارض ندارند، خاطرنشان کرد: این باور اشتباه را که داروهای گیاهی عوارض ندارند و افراد غیر متخصص همچون عطاری‌ها صلاحیت تجویز دارو دارند را باید در جامعه اصلاح کنیم.
بهمن با بیان اینکه در موارد بسیاری مصرف خود سرانه و تجویز توسط عطاری‌ها باعث شده بیماری فرد از کنترل خارج شود، اظهار کرد: فرد بیمار مبتلا به دیابت و یا فشار خون به ما مراجعه کرده که داروی شیمیایی را خودسرانه قطع و به سراغ مصرف داروهای گیاهی رفته که از عطاری و بدون مراجعه به پزشک تهیه شده و به همین دلیل بیماری این فرد از کنترل خارج شده است.
وی با تأکید بر اینکه طب سنتی به دنبال اصلاح سبک زندگی است تصریح کرد: طب سنتی در زمینه پیشگیری از بیماری‌ها تجربیات ارزشمندی دارد و توصیه می‌کند افراد با تنظیم تغذیه، ورزش، خواب و کاهش استرس ها سطحی از سلامت را در جامعه گسترش دهند و اگر سبک صحیح زندگی در جامعه نهادینه شود بسیاری از بیماری‌ها قابل پیشگیری و کنترل در مراحل اولیه است.
بهمن در پایان گفت: این یک باور غلط است که طب سنتی ایرانی را مساوی با حجامت و بادکش بدانند در حالی که بیشترین تأکید را بر اصلاح سبک زندگی دارد تا در پیشگیری از بیماری‌ها موفق باشد.
منبع:ایسنا