با ادامه رویه کنونی نسل آینده مجبور خواهد شد برای آب در مقابل دیگران زانو بزند
ایسنا/خراسان رضوی رئیس مرکز تحقیقات آب‌های زیرزمینی و ژئوترمال گفت: آب تجدید پذیر در ایران بیشتر از سایر کشورها مورد استفاده قرار می‌گیرد.اگر همین رویه پیش رود نسل آینده مجبور خواهد شد فقط برای آب در مقابل دیگران زانو بزند.
حسین محمدزاده، رئیس مرکز تحقیقات آب‌های زیرزمینی و ژئوترمال، در گفت‌وگو زنده اینستاگرامی در خصوص خشکسالی و بحران آب،اظهار کرد: یکی از دلایل بحران آب خشکسالی است. نشانه‌های خشکسالی به صورت عامیانه درحال حاضر دیده می‌شود. نشانه‌هایی در دنیا مشاهده می‌شود که نشان دهنده گرم شدن کره زمین و مواجه شدن با خشکسالی است. زمین درحال حاضر در منظومه شمسی در وضعیتی قرار دارد که باعث شده خشکسالی ایجاد شود. خشکسالی تنها به دلیل عدم مدیریت صحیح ایجاد نمی‌شود. گاهی عدم مدیریت موجب مواجهه با خشکسالی و گاهی شرایط زمین موجب می‌شود.
اگر همین رویه پیش رود نسل آینده مجبور خواهد شد فقط برای آب در مقابل دیگران زانو بزند
این عضو هیات علمی گروه هیدروژئولوژی دانشگاه فردوسی مشهد افزود: بارندگی مشهد نسبت به سال‌های گذشته حدود ۶۰ درصد کاهش پیدا کرده است. اگر به فکر نباشیم با چالش‌های بسیاری روبرو خواهیم شد. در بحث آب‌های زیرزمینی عوامل متعددی تاثیرگذار هستند. برای تشخیص بحران آب می‌توان از شاخص نشست زمین، شاخص ردپای یکپارچه، نسبت آب مصرفی به آب زیرزمینی در یک منطقه و شاخص‌های توصیفی کمک بگیریم و شدت بحران منطقه را اندازه‌گیری کنیم.
وی ادامه داد: آب تجدید پذیر در ایران بیشتر از سایر کشورها مورد استفاده قرار می‌گیرد. با استفاده از شاخص‌های کمی، کیفی و توصیفی می‌توانیم متوجه اتفاقات منطقه شویم. برای نسل حاضر و نسل بعد از آن نگران هستم. اگر همین رویه پیش رود نسل آینده مجبور خواهد شد فقط برای آب در مقابل دیگران زانو بزند. مهمتر از تامین آب موضوع تولید غذا است. اصلی‌ترین پیامد این مشکلات متوجه نسل‌های آینده خواهد بود. لذا بایستی عمر خود را برای رفع مشکل آب بگذاریم تا نسل‌های آینده دچار مشکل نشوند.
دانشگاه فردوسی و پژوهشکده آماده همکاری با مسئولان درزمینه آب است
محمدزاده بیان کرد: در مرکز تحقیقات مشهد برای اولین بار توانستند ژئومتری آبخوان را بررسی کنند. بخشی از فضای خالی که در داخل رسوبات قرار دارد سالیان زیادی طول می‌کشد تا پر از آب شوند. از آب‌های زیرزمینی تنها زمانی که مجبور باشیم باید استفاده کنیم. آب‌های سطحی یا رطوبت خاک، آبخوان و تجدید پذیر است. طبق معیارهای جهانی نباید از آب‌های سطحی بیش از ۴۰ درصد استفاده کرد. دانشگاه فردوسی و پژوهشکده آن در این زمینه بسیار توانمند است و آماده همکاری با مسئولان برای حل مشکلات آب است.
این عضو هیات علمی گروه هیدروژئولوژی دانشگاه فردوسی مشهد خاطرنشان کرد: یک راهکار برای رفع مشکل کم آبی در بخش علمی و راهکار دیگر در بخش مدیریتی و حکمرانی است. ما بایستی تلاش کنیم مواد غذایی که آب کمتری مصرف می‌کند را تولید کنیم و اگر ماده غذایی آب زیادی مصرف می‌کند آن را از خارج وارد کنیم. مشکل اساسی در بحران کم آبی را مربوط به مدیریت می‌دانم.
کامران داوری، عضو هیات علمی گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه فردوسی مشهد نیز در این گفت‌وگو اظهار کرد: خشکسالی به حالتی گفته می‌شود که میزان بارندگی از متوسط دریافتی باران کاهش پیدا می‌کند. کم آبی در دو حالت کمبود آب و کمیابی آب ظاهر می‌شود. کمبود زمانی است که موقتا دچار فشاری از جانب کم آبی می‌شویم. اما کمیابی شرایطی است که به دلیل توسعه بیش از حد از ظرفیت‌های طبیعی عبور کردیم و در واقع رفتار انسانی موجب فشار می‌شود.
وی افزود: باید توجه کرد که میان دو مفهوم خشکی و خشکسالی تفاوت وجود دارد. منطقه ما یک منطقه خشک است و بارش آن کمتر از یک سوم متوسط بارش‌های زمین است. خشکی زمین با خشکسالی نباید اشتباه گرفته شود. خشکسالی یک امر نسبی است و خشکسالی هر منطقه‌ای نسبت به خودش سنجیده می‌شود. ماهیت احتمالاتی آب‌وهوا و نوسانات آب‌وهوایی دلیل اصلی خشکسالی است. آسیب‌های خشکسالی بیشتر متوجه خود ما است. ما بایستی محیط خود را بشناسیم و با آن سازگار شویم. سازگاری بخش بزرگی از هوشمندی زیستی است. حیوانات و حتی گیاهان این هوشمندی را همواره داشته‌اند. امروزه این هوشمندی را با عنوان برنامه مدیریت خشکسالی می‌شناسیم.
این عضو هیات علمی گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: انسان باید به نوعی برنامه‌ریزی کند که به بیش از ۳۰ درصد از آب تجدید پذیر نیاز نداشته باشد تا در مقابل خشکسالی‌های احتمالی آینده تهدید نشود. خشکسالی با کاهش بارش شروع شده و این کاهش بارش اولین اثر خود را بر مراتع می‌گذارد. اگر این خشکسالی ادامه پیدا کند اثر خود را بر منابع آب نیز می‌گذارد. بنابراین بعد از خشکسالی بارش، مرتع و دیم وارد خشکسالی هیدرولوژیک می‌شویم. در خشکسالی هیدرولوژیک هر فعالیتی که آب در آن لازم است مانند کشاورزی آبی، تامین آب برای شهروندان و تامین آب برای صنعت تحت تاثیر قرار می‌گیرد. در صورتی که خشکسالی ادامه پیدا کند این آثار وارد حوزه اقتصاد خواهد شد و به کسب و کارها آسیب خواهد زد.
رئیس پژوهشکده آب و محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد خاطرنشان کرد: تغییر اقلیم وقوع یافته و افزایش دمای تدریجی کره زمین موجب شده است تا سهم تبخیر از بارش بیشتر شود. گرم شدن آب و هوای زمین در زمستان‌ها بیشتر شده و باعث شده است که زمستان هایی بدون بارش برف و بارش‌های کم باران داشته باشیم. فصل زمستان، فصل تغذیه منابع آب است و بارش‌های کمتر و گرمای هوا منجر به تغذیه سیستم‌های آبی نمی‌شود. گرم شدن زمین در کنار کاهش بارش باران باعث شده است تجدید پذیری منابع آب با شدت بیشتری کاهش پیدا کند. کاهش بارش باران با افزایش دما در مجموع باعث شده است روان آب‌ها ۴۰ درصد افت کرده و در نتیجه آب‌های زیرزمینی نیز کاهش پیدا کنند.
وی ضمن تاکید بر اهمیت افزایش سازگاری با طبیعت، تصریح کرد: طبیعت در حال حاضر نوسانات جدیدی را شروع کرده است که بایستی آن‌ها را شناخته و همگامشان شویم. در اثر اضافه برداشت از منابع با بحرانی شدت یافته‌تر نسبت به سایر کشورها مواجه می‌شویم. بحران اول بحران تامین آب کشور است. این بحران در زمان خشکسالی شدت بیشتری پیدا می‌کند، مانند امروز که نگران تامین آب شهرها هستیم. بحران اصلی اما این است که ما درحال از دست دادن منابع آب خود هستیم. بحران اول یک بحران فوری است، اما بحران دوم یک بحران دراز مدت و بنیادی است. بایستی نگران بحران طولانی مدت باشیم.
داوری گفت: آب زیرزمینی درحال کم و شور شدن بوده و سرمایه‌ای است که از دست می‌رود و به زودی کسب نخواهد شد. پیامدهای فوری بحران بلند مدت مانند خشکسالی است و از آبیاری مراتع گرفته تا صنعت و شهر به آن وابسته است. سیاست گذاری عکس‌العمل انسان در شرایطی است که قصد کنترل آن را دارد. بیش از ۱۰۰سال است که در مجلس ایران مصوبه‌هایی در حوزه آب تصویب می‌شود. این مصوبه‌ها از سال۱۳۴۷ تشدید شدند. اما آنچه که در عمل دیده می‌شود این است که در کنترل موفق نبوده‌ایم.
وی افزود: چند اصل روشن در مباحث قانونی وجود دارد که اگر از ابتدا رعایت می‌شد و حتی اگر الان رعایت شود حل کننده مشکلات خواهد بود. این مباحث قانونی شامل جدی گرفتن حقوق پیشینیان، مشاع بودن آب زیرزمین را قبول کنیم و همچنین مشارکت مردم باید به صورت جدی‌تر انجام شود. باید به مردم رجوع کرد و از آن‌ها بخواهیم تا کمک کنند شرایطی نرمال داشته باشیم.
این عضو هیات علمی گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: تنها راهکار موجود برای مقابله با بحران کم آبی سازگاری است. غذا، صنعت و حتی جمعیت بایستی براساس میزان آب موجود در سرزمین برنامه‌ریزی شود. قلب مدیریت آب تخصیص صحیح و اصولی آن است. اینکه مشخص شود هر شخص چه مقدار از آب را بایستی برای خود مدیریت کند و نهایتا از ۴۰ درصد میزان آب تجدید پذیر استفاده شود. یکی از جنبه‌های سازگاری این است که زمانی که در محدوده خود از منابع آبی خوبی برخوردار نیستیم، از آب مجازی استفاده کنیم. امنیت آبی و امنیت غذایی بهم مربوط بوده و امنیت آبی زیرساخت امنیت غذایی است.
انتهای پیام
منبع:ایسنا