برای کارگردان«هادی و هدی» که نامش را نمی‌دانستیم

 نسل ما اردشیر کشاورزی را با مجموعه عروسکی «هادی و هدی» می‌شناسد. هر چند آن زمان کم سال‌تر از آن بودیم که عنوان‌بندی این مجموعه را بخوانیم و نام کارگردانش را ببینیم. ما مشتاقانه به تماشای این مجموعه با عروسک‌های دوست داشتنی‌اش می‌نشستیم بدون اینکه نام سازنده آن را بدانیم.

امروز، سوم فروردین ماه سالروز درگذشت این هنرمند است. هنرمندی که عروسک‌ها را به صحنه تئاتر و قاب تلویزیون آورد و کودکان چندین نسل را به مهمانی عروسک‌ها برد.

به انگیزه سالروز درگذشت این هنرمند نگاهی بسیار گذرا بر بخشی از کارنامه هنری او داریم.

اوایل دهه ۵۰ اسکار باتک، هنرمند مطرح نمایش عروسکی که اهل چکسلواکی بود، به ایران آمد تا دوره آموزشی نمایش عروسکی را به پیشنهاد نصرت کریمی و به دعوت دکتر مهدی فروغ،  رییس  دانشکده هنرهای دراماتیک، در این دانشکده پایه‌گذاری کند.

قرار بود نمایش عروسکی ابتدا در مقطع کاردانی یا همان فوق دیپلم و بعد در مقطع کارشناسی تدریس شود.

استاد خارجی طبیعتا نیاز به یک مترجم داشت و اینجا بود که اسم اردشیر کشاورزی مطرح شد. او جوانی بود که در دانشکده ملی آن زمان در رشته زبان انگلیسی تحصیل کرده بود و به عنوان مترجم و دستیار، اسکار باتک را همراهی می‌کرد.

کشاورزی که خود نیز مجذوب جهان عروسک‌ها بود، بعدتر خود نیز در رشته نمایش عروسکی در دانکشکده هنرهای دراماتیک تحصیل کرد و زمینه حضور و فعالیت باتک را در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان فراهم آورد. کانون آن زمان گروهی تئاتری به سرپرستی دان لافون داشت که با جوانان پر انگیزه آن دوره، رضا بابک، مرضیه برومند، بهرام شاه محمدلو، سوسن فرخ‌نیا و علیرضا هدایی، نمایشنامه‌های زیبای بیژن مفید را اجرا می‌کردند.

اما با حضور باتک، عروسک‌ها هم وارد کانون شدند. نتیجه حضور این هنرمند اجرای نمایش‌هایی همچون «شنل هزار قصه»، «حادثه در شهر عروسک‌ها»، «نخودی» و … بود.

کشاورزی هم به عنوان مترجم و هم دستیار در کنار باتک بود.

بعد از رفتن «اسکار باتک» از ایران، کشاورزی به عنوان مسوول گروه تئاتر عروسکی کانون فعالیت کرد و به تربیت مربیان بسیاری در زمینه نمایش عروسکی پرداخت و همراه با «جرالد دان لافون» که بنیانگذار مرکز تولید تئاتر کانون بود، نمایش‌های متعددی را در تهران و شهرستان‌ها  به صحنه برد.

او بعدتر خود نیز دست به کارگردانی زد و اوایل انقلاب نمایش «لوبیای سحرآمیز» را در مجموعه تئاتر شهر روی صحنه برد.

کشاورزی در ادامه فعالیت‌های خود، چندین مجموعه عروسکی را برای تلویزیون ساخت که مشهورترین آنها «هادی و هدی» نوشته رضا فیاضی است.

اما به جز آن مجموعه‌های دیگری همچون «کرم شب‌تاب»، « بزبز قندی»، «سرزمین خوشبختی»، «آقای ارتباطی» و … را نیز طراحی و کارگردانی کرد.

این هنرمند اما تنها به ساخت اثر هنری اکتفا نکرد. او هم در انجمن‌های جهانی نمایش عروسکی، هم در تدریس و هم در برگزاری جشنواره‌های نمایش عروسکی فعال بود.به طوری که در سال‌های اولیه راه‌اندازی جشنواره بین‌المللی تئاتر عروسکی دبیر این جشنواره شد.

او که اولین عضو یونیمای جهانی (اتحادیه جهانی نمایشگران عروسکی) در ایران محسوب می‌شود، به واسطه این جایگاه از سال ۵۵ به بعد سفرهای متعددی به پاکستان، هندوستان، مصر،‌یونان،‌نپال، آلمان، انگلستان،‌فرانسه و اسپانیا داشت  و در سمینارها و کنگره‌های مختلفی شکت کرد.

تدریس در رشته تئاتر عروسکی و انیمیشن در دانشکده‌های هنرهای زیبا، سینما تئاتر و صدا و سیما بخش دیگری از فعالیت‌های اوست همچنانکه در زمینه ترجمه و نگارش کتاب نیز صاحب تجربه بود و از جمله فعالیت‌های او در این حیطه، ترجمه کتاب‌هایی همچون «تئاتر کودکان»، «حرکت بخشی عروسک‌ها» در سینما و نگارش کتاب «ساخت عروسک‌های تئاتری» است.

در اردیبهشت سال ۸۶ انجمن انجمن نمایشگران عروسکی خانه تئاتر در آخرین روز از جشن یک هفته‌ای روز جهانی تئاتر، نشان ویژه خود را به کشاورزی اهدا کرد.

این هنرمند که زاده سال ۱۳۲۴ در کرمانشاه بود، عمری نه چندان بلند اما پر بار داشت و روز سوم فروردین سال ۱۳۸۸ به دلیل ابتلا به سرطان ریه در سن ۶۳ سالگی از دنیا رفت.

منبع: ايسنا