بررسی ابهامات سلامت محصولات تراریخته

واردات و تولید محصولات تراریخته موافقان و مخالفانی دارد، جلال محمودزاده نایب رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس در جلسه ۲۳ دی‌ماه سال‌جاری در کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس شورای اسلامی گفته بود: «این مجموعه با واردات، تولید و توزیع محصولات تراریخته مخالف است، به عبارت دیگر کمیسیون، خواستار آزمایش‌های دقیق علمی بر روی محصولات تراریخته است، ما باید در مجلس قوانینی تصویب کنیم که وزارت جهاد کشاورزی بتواند نیاز داخل به محصولات تراریخته را از داخل کشور و با آزمایش‌های دقیق علمی تامین کند و وزارت جهاد کشاورزی ملزم است طی ۱۰ سال آینده نیاز کشور به محصولات تراریخته را در داخل جبران کند، نمایندگان کمیسیون کشاورزی به مسئولان مربوطه تاکید کردند که کشت ارگانیک محصولات باید مورد حمایت بیشتری قرار بگیرد، این مهم نیازمند قوانین و تامین اعتبار است».

فرشید شبانی، مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه محصول تراریخته‌ای در کشور و به دنبال آن در استان، کشت نمی‌شود، اظهار کرد: طبق یکی از قانون‌های برنامه ششم، کشت و تولید محصولات تراریخته ممنوع است.

وی با اشاره به اینکه قرار بر این بود که محصول پنبه تراریخته در یکی از استان‌های جنوبی کشور کشت شود، افزود: قطعا تاثیر ایجاد فضای روانی کتمان‌ناپذیر بوده و تاکنون اجازه کشت محصولات تراریخته صادر نشده است.

مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری بیان کرد: محصولات تراریخته یا دستکاری ژنتیکی در دنیا در ابتدا وارد حوزه گیاهپزشکی شد و نخستین محصول تراریخته در سال ۱۹۸۹ به بازار عرضه شد، لازم به ذکر است که ۹۰ درصد سطح زیر کشت زمین‌های کشاورزی آمریکا، در انحصار محصولات تراریخته مانند کلزا، سویا و پنبه است.

شبانی در خصوص ورود تکنولوژی برای تامین نیاز غذایی گفت: قطعا استفاده از تکنولوژی مزایا و معایب خود را داشته و باید آن را مدیریت کرد، اما نمی‌توان آن را به‌طور کامل از چرخه زندگی حذف کرد.

وی اضافه کرد: یکی از معایب استفاده از محصولات تراریخته این است که مقاومت به علف‌کش‌ها ممکن است در گیاهان پدید آید.

 مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه کشت محصولات تراریخته، مزایای خود را دارد، یادآور شد: مشکلی در مناطق لردگان و خانمیرزا وجود داشته که به‌دلیل وجود علف هرز گل جالیز، کشت کلزا در این مناطق کاهش یافته است و تنها علف‌کش گلایفوزیت روی این علف هرز اثر داشته و اگر کلزا در این مناطق به‌صورت تراریخته کشت می‌شد، تولید کلزا در این دو شهرستان کاهش پیدا نمی‌کرد.

شبانی با بیان اینکه در حدود ۲۰ سال از واردات روغن تراریخته به داخل کشور می‌گذرد، اظهار کرد: بهتر است این محصولات در کشور کشت شده تا نیاز به واردات نداشته باشیم، قطعا یک مسئله اساسی نظارت بر محصولات تراریخته است.

وی در خصوص کشت محصولات ارگانیک توضیح داد: از سه سال قبل از کشت محصول ارگانیک، هیچ ماده شیمیایی برای آن محصول نباید استفاده شود و گیاه در محیط ایزوله کامل باید پرورش پیدا کرده و حتی کود شیمیایی نیز مصرف نشود، اما باید گفت که نمی‌توان به‌صورت کامل جلوی آفات و بیماری‌ها را گرفت.

مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه روزانه در معرض انواع ژن‌های خارجی هستیم، خاطرنشان کرد: همه محصولات غذایی حامل ژنوم خارجی بوده، حتی ورود ویروس به بدن نیز ژنوم خارجی را به بدن تزریق می‌کند پس نباید به‌طور کامل گفت که محصولات تراریخته ضرر داشته و ژنوم مضر را وارد بدن می‌کنند.

در ادامه شهرام محمدی استاد گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی دانشگاه شهرکرد در گفت‌وگو با اشاینا با بیان اینکه گیاهان تراریخته (GMFood)، گیاهان تغییریافته ژنتیکی هستند، اظهار کرد: گیاهانی که به‌صورت معمولی در اختیار بشر است، طی قرون و اعصار انتخاب شده، آن‌گاه آزمایش شدند و مورد استفاده قرار گرفتند، یعنی اگر اصلاحی در آن‌ها اتفاق افتاده، این اصلاح به‌صورت طبیعی بوده است.

وی افزود: در اصلاح طبیعی، ژن‌ها از گیاهی مشابه با گیاه مدنظر و به روش طبیعی و طبق آن چیزی که در مسیر تکاملی گیاهان اتفاق می‌افتد، انتقال داده می‌شوند.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه گیاهان تراریخته گیاهانی هستند که اصلاح آن‌ها به‌صورت غیر طبیعی است، گفت: در این روش یک ژن را به‌صورت مصنوعی، سنتز کرده و با استفاده از یک‌سری حامل وارد گیاه می‌کنند، از آن‌جا که این ژن ناشناخته‌ که وارد یک گیاه زراعی مورد استفاده بشر می‌شود، از مسیر تجربه بشر نیامده و در مسیر تکاملی بشر برای استفاده از گیاهان نبوده است و استفاده از آن محل شک و تردید است.

محمدی با اشاره به اینکه دو نظر در خصوص استفاده از گیاهان تراریخته در تغذیه بشر وجود دارد، تصریح کرد: عده‌ای از متخصصان ژنتیک گیاهی، با صراحت یک ادعا داشته که گیاهان تراریخته هیچ مشکلی نداشته و می‌توانند بدون ارزیابی‌های دقیق در جیره غذایی بشر گنجانده شوند.

استاد گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی دانشگاه شهرکرد ادامه داد: استدلال این گروه این است که جمعیت بشر رو به رشد بوده و توزیع غذا در میان جوامع بشر به یک صورت نیست، به همین دلیل برای اینکه سوء تغذیه را از بشر دور کرده، باید از هر روشی برای بالا بردن عملکرد گیاهان زراعی استفاده کنیم، حتی اگر این روش، روشی بر مبنای تکامل طبیعی گیاهان مورد استفاده بشر نباشد.

وی درخصوص نظر دوم گفت: این گروه اعتقاد دارند از آن‌جا که گیاهان تراریخته توسط روش‌های غیر طبیعی تولید می‌شود، به همین دلیل پاسخ فیزیولوژی بدن انسان به این گونه گیاهان غیر طبیعی مشخص نیست و قبل از صدور مجوز برای این گیاهان برای خرید و فروش باید از لحاظ اثرات مضر بر روی بدن انسان، سیستم دفاعی و اثرات مضری که روی محیط زیست دارند مورد ارزیابی قرار گرفته، آن‌گاه استفاده شوند.

این استاد دانشگاه گفت: امکان انتقال ژن از غذاهای تراریخته به سلول‌های بدن یا به باکتری‌های دستگاه گوارش باعث نگرانی‌هایی می‌شود، این نگرانی‌ها زمانی افزایش پیدا می‌کند که ژن‌های انتقال‌یافته اثر سوء بر سلامت انسان داشته باشند، بنابراین توصیه می‌شود از ژن‌هایی در فرآیند تولید غذاهای تراریخته استفاده شود که مسئول ایجاد مقاومت به آنتی‌بیوتیک‌ها نیستند.

استاد گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی دانشگاه شهرکرد درخصوص علت تولید غذاهای تراریخته توضیح داد: این غذاها ارزان‌تر بوده و گاهی از لحاظ مدت ماندگاری و ارزش غذایی ارجح‌تر هستند، گاهی نیز هم از نظر قیمت و هم از نظر ماندگاری و ارزش غذایی بهتر هستند.

محمدی یکی از اهداف تولید گیاهان تراریخته را حفاظت از گیاهان در برابر آفات و امراض دانست و افزود: گیاهان تراریخته موجود در بازار با هدف افزایش سطح مصونیت آن‌ها در برابر بیماری‌های ناشی از حشرات یا ویروس‌ها تولید شده‌اند.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: مقاومت در برابر حشرات در محصولات تراریخته از طریق وارد کردن ژن تولیدکننده سم از باکتری BT به آن محصولات تولید شده است، این سم به‌طور معمول در حشره‌کش‌های مورد استفاده در بخش کشاورزی کاربرد دارد و گیاهان حاصل از مزارعی که این حشره‌کش‌ها مورد استفاده قرار گرفته‌اند برای مصرف انسان سالم و بی‌خطر هستند.

استاد گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی دانشگاه شهرکرد ادامه داد: گیاهان تراریخته‌ای که به‌صورت ژنتیکی و درونی تاکسین BT را تولید می‌کنند، نسبت به گیاهانی که این تاکسین‌ها را تولید نمی‌کنند، نیاز کمتری به حشره‌کش‌ها دارند و مقاومت به ویروس از طریق انتقال ژن‌های خاص از همان ویروس به گیاهان به‌دست می‌آید.

محمدی مقاومت به ویروس را باعث حساسیت کمتر گیاهان به ویروس‌های بیماری‌زا عنوان و بیان کرد: از این طریق عملکرد گیاهان افزایش می‌یابد و مقاومت به علف‌کش‌ها در گیاهان تراریخته از طریق انتقال ژن‌هایی از گونه‌های باکتری ایجاد می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: در شرایطی که خسارت علف‌های هرز در مزارع زیاد و کاربرد علف‌کش‌ها نیز فراوان است، تولید و استفاده از این نوع گیاهان تراریخته سبب کاهش خسارت علف‌کش‌ها و افزایش عملکرد گیاهان می‌شود.

انتهای پیام

منبع: ایسنا