بوی کپک آب بجنورد از کجا آمد؟/ سهم پتروشیمی در رنج مردم

به گزارش ایسنا، این موضوع در حالی اتفاق افتاد که با کاهش شدید بارندگی در استان و کشور در مقایسه با دراز مدت و حتی سال گذشته روبه رو هستیم.

کاهش سطح آب سد شیرین دره به عنوان محل اصلی تأمین آب شرب بجنورد و به دنبال آن رشد جلبک‌ها در محل آبگیر سد، علت این اتفاق بود. درواقع مشکل اصلی در حوزه مدیریت منابع آبی است نه تصفیه و توزیع آب. چراکه اگر چاه یا منابع آبی جایگزین وجود می‌داشت، آب سد شیرین دره تا زمان حل این مشکل از مدار خانگی خارج می‌شد تا مردم بجنورد از آب شرب با بوی کپک استفاده نکنند.

این درحالی است که تعدادی چاه عمیق در زون شمالی بجنورد درحال حفاری است تا این مشکل را به صورت اساسی حل کند. اما این موضوع طولانی بوده و ممکن است مدت ها زمان ببرد. تا آن زمان باید چه کرد؟ مردم آب با طعم و بوی کپک بنوشند؟

پتروشیمی خراسان اما دارای چندین حلقه چاه آب با کیفیت بسیار بالا و عمیق است که از آن ها برای خنک کردن دستگاه های خود استفاده می کند. این درحالی است که هم اکنون تولید پساب در بجنورد بیش از نیاز مجموعه بزرگ پتروشیمی است و می تواند جایگزین آبی شود که مردم مرکز یک استان از شهریور ماه، حسرت آن را در دل دارند.

اکنون، تامین آب شرب مناسب در بجنورد با چالش اساسی روبه رو شده و وضعیت واقعا بحرانی است؛  به حدی که شاید اگر اقدام عاجلی انجام نشود، تنها راه باقی مانده برای مردم، دست به دعا برداشتن برای افزایش بارش های باران و برف و عدم ایجاد مشکلات بیشتر از قبیل قرمز شدن آب سد شیرین دره و به دنبال آن خارج شدن آب کل سد از مدار شرب مردم باشد.

برای بررسی دقیق علت ایجاد طعم و بوی کپک در آب بجنورد و دغدغه هایی که شرکت آب و فاضلاب خراسان شمالی برای رفع اساسی این موضوع به عنوان دستگاه مسئول توزیع آب دارد، گفت و گویی با مدیرعامل آن داشتیم که در ادامه می خوانید:

گلایه از عدم همکاری مدیران پتروشیمی

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خراسان شمالی در گفت و گو با ایسنا از علت ایجاد بودی کپک در آب بجنورد سخن گفت و ضمن گلایه از عدم همکاری مدیران پتروشیمی برای تأمین آب شرب مردم که اولویت زندگی همه انسان‌ها است، خواستار کوتاه آمدن آن‌ها در راستای منافع مردم شهری شد که متحمل آلودگی‌ها و زیان‌ها ناشی از فعالیت این مجموعه هستند.

بوی کپک از کجا آمد؟

غلامحسین ساقی اظهار کرد: در سال‌های قبل به خاطر ایجاد گاز H۲S در آب بجنورد، شاهد بوی نامطبوعی همانند بوی تخم مرغ خراب شده بودیم که سبب آزرده شدن مردم طی مقاطعی از سال شده بود.

وی ادامه داد: بعضاً میکروارگانیسم‌هایی به نام SRB تحت عنوان احیاکنندگان سولفات در لایه‌های تحتانی دریاچه‌ها وجود دارد که به خاطر بی هوازی بودن، صرفاً در اعماق دریاچه‌ها سبب ایجاد بوی تخم مرغ خراب شده می‌شوند؛ از این رو در بجنورد برداشت آب از کف دریاچه یا همان سد شیرین دره صورت نمی‌گیرد.

وی گفت: راه جایگزین، ایجاد آبگیر و برداشت از سطح آب بود تا چنین بوی نامطبوعی سبب نارضایتی مردم نشود؛ به همین دلیل شرکت آب منطقه‌ای استان اقدام به ایجاد یک آبگیر در سد شیرین دره کرد که بازوهایی به عمق تقریبی ۱۰ متر آن وارد شد تا با پمپاژ، آب به قسمت بالایی برای انتقال آن به تصفیه خانه منتقل شود.

ساقی با اشاره به کاهش شدید سطح آب در سد شیرین دره، ادامه داد: به خاطر کاهش سطح آب، هم اکنون هشت متر از عمق این آبگیر کاسته شده و صرفاً دو متر آب بر روی این بازوها برای انتقال آب به بالای سد وجود دارد.

وی با بیان اینکه جلبک‌ها در بخش‌هایی از دریاچه که در معرض تابش آفتاب است رشد می‌کند، تاکید کرد: اکنون جلبک‌هایی در این قسمت از آبگیر که بازوهای انتقال آب وجود دارد رشد کرده که غلظت آن‌ها نیز تقریباً بالاست و سبب بوی نامطبوع آب شرب شده است.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خراسان شمالی اظهار کرد: برای مدیریت این موضوع جلساتی را با آب منطقه‌ای و مشاور طراح و مجری پروژه برگزار کردیم که پیشنهاد مشاور پس از مطالعات انجام شده، افزودن کربن اکتیو یا کربن فعال بود که البته این کار نیز در حال انجام بود.

کربن اکتیو (activated carbon) یا کربن فعال به زغال یا موادی با پایه کربنی گفته می‌شود که با قرار گرفتن در شرایط خاص فعال شده و با قدرت بالای جذب، سبب تصفیه آب می‌شود.

وی گفت: در گذشته، مقدار تزریق کربن فعال به آب بجنورد چهار پی پی‌ام بود که در حال حاضر تا ۱۰ پی پی‌ام افزایش پیدا کرد تا بخشی از این مشکل را حل کند.

جلبک‌ها مشکل ۱۰ شهر در کشور

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خراسان شمالی گفت: در سطح کشور ۱۰ تصفیه‌خانه در ۱۰ شهر کشور، مشکل جلبک‌ها را داشته و با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.

وی اظهار کرد: از هفته گذشته با نظر مشاور علاوه بر تزریق کربن فعال، تصمیم به تزریق آب اکیسژنه گرفتیم تا بتوانیم تأثیر مثبتی برروی این موضوع داشته باشیم.

تزریق آب اکسیژنه

ساقی با تاکید بر اینکه مشکل بوی نامطبوع آب بجنورد به خاطر وجود جلبک‌ها در سد شیرین دره و ناشی از پایین آمدن شدید سطح آب است، افزود: از پنجشنبه دو هفته گذشته در حال اضافه کردن آب اکسیژنه به اولین مخزن آب هستیم که تغییر محسوس بوی آب (علی رغم وجود آب قدیمی در لوله‌ها ومخازن) را احساس کردیم و خوشبختانه شاخص TON که معرف میزان بو در آب است در حال حاضر در خروجی تصفیه خانه، صفر است.

این اقدامات مقطعی است

وی گفت: همه این توضیحات، اقدامات مقطعی برای رفتار طبیعت است؛ قبلاً این سابقه را داشتیم که تمام آب سد بیدواز اسفراین به یکباره قرمز شد که علت آن، رشد جلبک‌های خاص بود.

وی اظهار کرد: این اتفاق در بیدواز سبب شد آب سد از مدار شرب خارج شود چراکه دیگر برای شرب قابل استفاده نبود. علت آن این بود که در هنگام پایین آمدن سطح آب، شرایط برای رشد برخی جلبک‌ها در آن اقلیم فراهم شده بود.

نگرانی از قرمز شدن آب سد شیرین دره

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خراسان شمالی ابراز نگرانی کرد: امیدوار هستیم که با پایین آمدن سطح آب، چنین اتفاق مشابهی در سد شیرین دره رخ نداده و شاهد قرمز شدن آب آن نباشیم.

ساقی تاکید کرد: در مجموع، آب‌های سطحی در معرض عوامل محیطی هستند و تأثیر پذیری بالایی از این عوامل دارند. لذا ایجاد ظرفیت تأمین آب زیر زمینی و چاه آب میزان حداقل برابر با آب تحویلی از سدها، یک ضرورت است.

وی با بیان اینکه منابع آب‌های سطحی در معرض عوامل محیطی بسیاری هستند که می‌تواند بر روی آن تأثیر بگذارد، افزود: اما آب زیرزمینی پایدار است و چنین مشکلی برای آن پیش نمی‌آید؛ برای همین است که می‌گویم به اندازه‌ای که آب سطحی داریم باید آب زیرزمینی هم داشته باشیم.

اگر پتروشیمی همکاری می‌کرد، مردم اذیت نمی‌شدند

ساقی گفت: مشکل بوی بد آب بجنورد حدوداً ازاواخر شهریور ماه پیش آمد. اگر چاه‌هایی برای جایگزینی با آب شیرین دره داشتیم، حتماً آن‌ها را وارد مدار می‌کردیم تا مشکل فعلی برطرف شود.

کاش پتروشیمی آب با کیفیت را به پساب تغییر می‌داد

وی با بیان اینکه پتروشیمی در این خصوص همکاری نمی‌کند، تاکید کرد: پتروشیمی بجنورد دارای ۹ حلقه چاه است که می‌توانست در این زمان جایگزین آب سد شیرین دره باشد و تا زمانی که مشکل فعلی برطرف شود، مردم اذیت نشوند. کاش شرکت پتروشیمی هم مشابه خیلی از صنایع بزرگ کشور، مصرف آب خود را از آب خام با کیفیت و با ارزش به پساب تغییر می‌داد.

راه‌های جایگزین و مقطعی

ساقی تصریح کرد: در حال حاضر، دیگر راهکار تصفیه‌ای وجود ندارد و باید فکر راه‌های جایگزین مقطعی باشیم.

وی افزود: البته راه‌های علمی همیشه وجود داشته و ممکن است با مطالعات بیشتر به نتایج دیگری هم برسیم؛ اما در حال حاضر تنها راه رفع این موضوع در کوتاه مدت از نظر علمی، تزریق آب اکسیژنه است که آن را انجام می‌دهیم. برنامه پیشنهادی بعدی و در صورت عدم موفقیت راهکارهای اجرا شده، تزریق گاز ازن به آب همراه با تزریق آب اکسیژنه و کربن فعال است.

راهکار اصلی؛ حفر چاه جدید و استفاده از چاه‌های پتروشیمی

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خراسان شمالی تاکید کرد: راهکار اصلی و اساسی برای رفع این مشکل، داشتن آب زیرزمینی است؛ راهکار اساسی و اصلی، به بهره برداری رسیدن پروژه تأمین آب چاه‌های در حال حفاری (هشت حلقه حفر شده و سه حلقه نیز در برنامه حفاری است) زون شمالی و انتقال این ظرفیت آبی به همراه چاه‌های در اختیار شرکت پتروشیمی به شهر بجنورد است.

وی گفت: نتایج بررسی کیفیت چاه‌های حفر شده و در برنامه حفاری، بسیار مطلوب و در حد آب معدنی است که البته هزینه بسیاری دارد.

دعا کنیم باران ببارد

ساقی تصریح کرد: تزریق آب اکسیژنه، کربن فعال و… صرفاً موقتی است. همچنین باید دعا کنیم تا باران بیاید و وضعیت از این وخیم‌تر نشود.

وی گفت: مسئولیت شرکت آب و فاضلاب، توزیع آب بین مردم است که در این خصوص مشکلی نداریم و دغدغه ما منابع آبی در اختیارمان است که در مواقع بحرانی به شیوه ای درست مدیریت شود. به همین دلیل برغم اینکه مسئولیتی برای حفر چاه و تولید آب نداریم، اما به این موضوع نیز ورود کرده ایم و درحال حفر چندین حلقه چاه هستیم.

مسئولیت پیگیری با کجاست؟

سوال همه ما این است چرا دستگاه مسئول در حوزه مدیریت منابع آبی که در واقع آب منطقه ای استان است، اقدامی فوری حداقل در زمان کنونی که مردم از مصرف آب شرب با طعم و بوی کپک در «رنج»  هستند، نمی کند؟

آن طور که پیداست، شرکت آب منطقه ای باید جدی تر از قبل به این موضوع ورود پیدا کند تا پیش از آن که وضعیت قرمز بحران آب در استان به وضعیت سیاه تبدیل شود، اقدامات لازم با صراحت و بدون هیچ گونه تعللی انجام گرفته و تصمیمات صحیح در زمانی که مردم در حسرت نوشیدن آب سالم به سر می برند، گرفته شود.

منبع:ایسنا