تاب آوری در مدیریت شهری بیشتر مورد توجه قرار گیرد

حسین کلانتری امروز چهارشنبه (29 بهمن ماه) در وبینار تاب آوری شهری که به صورت مجازی در جهاددانشگاهی کردستان برگزار شد، اظهار کرد: تاب آوری یکی از موضوعات جذاب در پژوهش های شهری و تغییرات اقلیمی است که برای اولین بار در دهه 19970 در بحث های زیست محیطی و اکولوژیکی و بیشتر در مواجهه با بحران برای مکان هایی که توان بازیابی دارند مطرح شده است.

وی با اشاره به اینکه تاب آوری شهری امری مطرح شده در توسعه کالبدی و توسعه زیر ساخت های شهری است اظهار کرد: بحث تاب آوری در ایران بعد از زلزله بم، بحران های زیست محیطی، افزایش دما و خشکسالی های اخیر مطرح شد، اما نخستین پژوهش ها در ایران را باید بیشتر در حوزه سلامت و پزشکی جستجو کرد و اکنون نیز در زمینه کرونا مطالعات و مقالات زیادی ارائه شده است.

رییس دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک، عنوان کرد: در یک تعریف ساده به درجه ای که شهرها قادر به تغییر و دگرگونی قبل از سازمان دهی مجدد شهر حول یک بحران است، تاب آوری شهری می گویند که اکنون بیشتر در مباحث بهبود تاب آوری در ادارت و توسعه زیرساخت های شهری و اجتماعی مطرح می شود.

وی در ادامه به زمینه های تاب آوری و تقسیم بندی آن در سه مقوله اصلی اشاره و بیان کرد:  در تاب آوری مهندسی که اختلالات و سرعت برگشت یک شهر به شرایط قبل از بحران است، هرچه سرعت برگشت شهر به وضعیت قبلی بیشتر باشد شهر تاب آورتر است.

به گفته کلانتری، تاب آوری یک سیستم با مقاومت در مقابل اختلالات و سرعت برگشت به وضعیت ثابت سنجیده می شود لذا می توان گفت که تاب آوری مهندسی حفظ کارکرد بهینه در یک شهر و یا سیستم است و ریشه در مدیریت امنیت و پیش بینی خطر دارد.

وی تاب آوری اکولوژیکال را دومین نوع تاب آوری عنوان و ذکر کرد: در این نوع تاب آوری یک سیستم توان حفظ و نگهداری روابط بین متغیرها و حفظ عملکرد اصلی در مواجهه با تغییرات را دارد و بر اساس این امر شهر به عنوان یک اکوسیستم تاب آور می تواند خود را در برابر تغییرات حفظ کند.

رییس دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک با تاکید بر اینکه میزان اختلالاتی که سیستم بدون تغییر می تواند تحمل کند تاب آوری اکولوژیکال است افزود: این نوع تاب آوری انعطاف بیشتری داشته، انطباق پذیرتر بوده و ماندگار تر است و بهترین نوع تاب آوری محسوب می شود.

وی توان تحمل اختلالات، خود سازمان دهی و یادگیری و انطباق را از ویژگی های اصلی تاب آوری اکولوژیکال ذکر و عنوان کرد: انطباق در این امر دارای چهار جنبه آزادی عمل، مقاومت، تزلزل و روابط متقابل است.

کلانتری ادامه داد: تاب آوری اجتماعی _اکولوژیکال به سیستم به چشم یک کل نگاه می کند، در این تاب آوری اجزای یک سیستم در کنار هم، کل را تشکیل می دهند و مدافع تغییرات سیستم است، رویکرد آن، یک تاب آوری تکاملی بوده و وضعیت ثابتی است که در اطراف، طبیعت و جامعه وجود دارد و به صورت ناگهانی می تواند تغییر کند و مقاومت در این حالت بیشتر است.

به گفته این استاد دانشگاه، این نوع تاب آوری دارای سیستمی پیچیده و انطباق پذیر است که زیر سیستم های انسانی و فیزیکی را در یک تعامل مشترک شامل می شود، مردم در این نوع تاب آوری نقش حیاتی داشته و اگر تعامل بیشتری داشته باشند عملکرد آن بسیار بهتر خواهد بود.

وی، نیازهای اساسی، تامین و حفاظت انسان، افزایش دارایی افراد در شهر، تاثیر روابط انسانی و هویت بخشی، انتشار دانش و نوآوری، حمایت از حاکمیت قانون و عدالت، پشتیبانی از معیشت و تامین رونق اقتصادی را عملکرد های اصلی سستم تاب آوری شهری ذکر کرد.

به گفته این استاد دانشگاه، تاب آوری اجتماعی، نهادی، اقتصادی و کالبدی ابعاد مختلف تابآوری شهری است؛ در حوزه تاب آوری اجتماعی بیشتر تفاوت ظرفیت اجتماعی و حفظ روابط سازگارانه مطرح است که بر مبنای، دانش مردم، ارزش های جامعه، درک خطر، نگرش و سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی، قابل بررسی است.

وی ادامه داد: در حوزه اقتصادی واکنش و سازگاری افراد جامعه مطرح می شود و میزان خسارت، و توانایی برای برگشت به خسارت، پس انداز، بیمه، دسترسی به خدمات مالی، احیای دوباره شاخص های این حوزه است.

رییس دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک بیان کرد: در حوزه نهادی، برنامه ریزی برای برگشت به وضعیت قبلی مهم است و زیر ساخت، عملکرد نهادها، ویژگی های فیزکی نهادها، نیازهای آموزشی، قوانین و مقررا از عوامل قابل مطرح در این زمینه است، همچنین در حوزه کالبدی محیطی نیز، عواملی از جمله ظرفیت بازیابی بعد از سانحه، ظرفیت پناه گاه ها، مالکیت ساختمان ها، فضاهای سبز و … در این زمینه مطرح می شود.

به گفته کلانتری، برای تاب آور کردن شهر چند اصل وجود دارد که از جمله می توان به نظم و هماهنگی که باید برای خطرپذیری بیشتر بلاها وجود داشته باشد، دستگاه ها باید بتوانند نقش خود را در کاهش خطر و بلاها انجام دهند، اختصاص بودجه برای جبران خسارات و به روز رسانی اطلاعاتی که از منطقه خطر وجود دارد، اشاره کرد.

وی تاکید کرد: سرمایه گذاری و حفظ زیرساخت های سرمایه، ارزیابی ایمنی، کاربرد و اجرای مقررات ساختمانی، اصول اطمینان از تنظیم برنامه های آموزشی، حفاظت از زیست بوم ها برای کاهش سیل و مخاطرات، نصب سیستم های هشدار دهنده زودهنگام و اصول اطمینان پس از بلایا می تواند در تاب آور سازی شهر می تواند موثر باشد.

رییس دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک با اشاره به اینکه عوامل تاب آوری در شهر باید بیشتر مورد توجه مدیریت شهری قرار گیرد یادآور شد: مکان یابی، پراکنده سازی و تمرکززدایی، اصلاح کاربری زمین و توسعه خدمات شهری، مبلمان شهری و طراحی ورودی و خروجی ها از جمله عواملی است که باید برای استفاده بهتر و جلوگیری از خسارت و تلفات بیشتر در مواقع بحران، در مدیریت شهری مورد توجه قرار گیرد.

انتهای پیام

منبع:ایسنا