تجربه بهبودیافتگان کرونا از آسیب‌های روان‌شناختی آن

 دسامبر سال ۲۰۱۹ در شهر ووهان استان هوبئی چین بود که ویروسی ناشناخته شیوع پیدا کرد و نه‌تنها در داخل چین بلکه به‌سرعت در سطح بین‌المللی مورد توجه قرار گرفت. مقامات بهداشتی چین تحقیقات فوری برای تشخیص و کنترل بیماری را آغاز کردند و به اقداماتی ازجمله قرنطینه افراد مشکوک، محدودیت تماس از نزدیک، جمع‌آوری اطلاعات بالینی از بیماران و ابداع روش‌های تشخیصی و درمانی پرداختند. از آن تاریخ به بعد به دلیل انتقال سریع ویروس کووید ۱۹ در تماس‌های انسانی و از طریق مسافرت‌های هوایی، این ویروس به‌تدریج در جهان منتشر شد.

ویروس کرونا که بنا بر گفته محققان با القاب مختلفی نظیر دشمن نامرئی و فرشته مرگ شناخته می‌شود، مهاجم عجیبی است که فارغ از مرزها، جنسیت، نژاد و قومیت و یا طبقه اجتماعی، به افراد حمله می‌کند و علاوه بر بهداشت جسمی، بهداشت روان جهانی را نیز با خطر روبرو کرده و ترس فراگیری در جهان به‌خصوص در افرادی که بیماری زمینه‌ای دارند، ایجاد کرده که هنوز نیز ادامه دارد. درنتیجه شیوع ویروس کرونا، بحران عظیمی در وضعیت اقتصادی، اجتماعی، اکولوژیکی و روان‌شناختی سراسر جهان ایجاد شد و مشکلات روان‌شناختی ازجمله استرس و اضطراب، افسردگی ناامیدی و احساس ناامنی، گستره بی‌سابقه‌ای پیدا کرد و دانشمندان را به بررسی راهکارهایی برای مقابله با این مسائل رهنمون شد.

در همین راستا، پژوهشگرانی از دانشگاه الزهرا به‌منظور بررسی ابعاد روان‌شناختی این بیماری، دست به انجام تحقیقی زده‌اند که در آن به واکاوی تجارب و ادراکات روان‌شناختی بیماران بهبودیافته کووید ۱۹ پرداخته شده است.

این پژوهش با رویکرد کیفی و روی تعدادی از بیماران بهبودیافته از ویروس کرونا در استان تهران انجام‌شده و اطلاعات مورد نیاز آن، از طریق مصاحبه طراحی‌شده علمی، جمع‌آوری شده‌اند.

نتایج این پژوهش نشان می‌دهند که تجربه مبتلایان کووید ۱۹ با یکدیگر شباهت‌ها و تفاوت‌هایی دارند و آگاهی از این تجربیات به متخصصین و سیاست‌گذاران کمک می‌کند تا از بحران روان‌شناختی در دوره پساکرونا پیشگیری و افراد جامعه را از نظر روانی برای مواجهه با اپیدمی‌ها، بهتر آماده کنند.

دراین‌باره، سحر غفوری، محقق گروه مشاوره و راهنمایی دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه الزهرا و همکارانش می‌گویند: «در مطالعه ما، تجربه مبتلایان به کووید ۱۹ در ۹ مضمون اصلی و در ۴۸ مضمون فرعی تشریح و تبیین شد. ۹ مضمون اصلی عبارت‌اند از: واکنش اولیه، تنهایی و نیاز به دریافت شفقت، پیامدهای منفی بیماری بر سلامت روان، احساس نزدیکی به مرگ، فعالیت‌های مؤثر در تاب‌آوری در برابر بیماری، سرایت متقابل احوالات روحی بیمار، مراقبان و کادر درمانی، اثر بیماری بر معنا و سبک زندگی بعد از طی دوران نقاهت و بهبودی، دل‌مشغولی در حوزه وظایف و تعهدات و بالاخره، پیشنهادهای کاربردی بیماران بهبودیافته».

به گفته آن‌ها، «مرور پژوهش‌های صورت گرفته در بیش از یک هزار نفر بیمار مبتلابه کرونا با هدف شناسایی عواملی که در تأثیرپذیری افراد نقش دارند و موجب برچسب خوردن از سوی اجتماع می‌شوند، نشان می‌دهد عوامل مؤثر در تأثیرپذیری روان‌شناختی عبارت‌اند از سن، جنس، تحصیلات، پایگاه اقتصادی، سیستم پشتیبانی وضعیت سلامت و منابع اطلاعاتی».

آن‌ها می‌افزایند: «همچنین عوامل مؤثر در برچسب اجتماعی عبارت‌اند از محیط زیست، سابقه بیماری‌های مزمن زمینه‌ای، تبعیض، قرنطینه کردن خود و برداشت مردم از منابع مؤثر خبری. بر این اساس، سوگیری‌های اجتماعی نسبت به افراد بیمار می‌تواند ناشی از تأثیر اخبار و تصویر رسانه‌ها باشد و برای کاهش تأثیر جهانی روان‌شناختی و برچسب اجتماعی منفی در شرایط همه‌گیری کووید ۱۹ لازم است تحقیقات بیشتری برای درک این پدیده انجام شود».

بر اساس یافته‌های این پژوهش، باوجود تمام مطالب ذکرشده، بسیاری از محققان مثبت‌گرا در جهان معتقدند که مردم خواهند توانست بحران شیوع اپیدمی کووید ۱۹ را نیز مانند حوادث دیگری که در گذشته با آن روبرو شده‌اند، به‌خوبی پشت سر بگذارند و تاب آور و مقاوم‌تر شوند. پژوهش‌هایی که در مورد تأثیرات واقعه ۱۱ سپتامبر صورت گرفته، درستی این فرضیه را نشان می‌دهند.

این نتایج را «فصل‌نامه پژوهش‌های مشاوره» در قالب مقاله‌ای علمی پژوهشی منتشر کرده است. این نشریه متعلق به انجمن مشاوره ایران است.

منبع: ايسنا