تجربه «گلوله‌باران» در سالن تاریک سینما

مستند «گلوله باران» روایتی است از مبارزه مدافعان حرم با داعش. دو تصویربردار به همراه گروهی نظامی عازم خط درگیری می‌شوند. در میانه‌ راه یکی از تصویربرداران با شلیک تک تیرانداز دشمن مجروح می‌شود و از پا می‌افتد. ساعت‌ها به سختی می‌گذرد و وضعیت پیچیده‌تر می‌شود. از آسمان باران می‌بارد و از زمین، جایی که نمی‌بینیم، گلوله.

مرتضی پایه شناس تدوینگر و یکی از کارگردانان مستند «گلوله ‌باران» درباره ایده ساخت این مستند که مدتی است در سینماهای «هنر و تجربه» اکران شده است، به ایسنا گفت: من در گذشته به واسطه ساخت مستندی در «مرکز مستند حقیقت» به تهیه‌کنندگی مرتضی شعبانی با ایشان آشنایی داشتم و قبل از ساخت این مستند به من گفت که دو نفر از تصویربرداران ما در سوریه تیر خورده و مجروح شده‌اند و قصد داریم از تصاویر آن‌ها مستندی ساخته شود. پس از آنکه تصاویر مربوطه به دستم رسید و بررسی اولیه را روی آن‌ها انجام دادم، احساس کردم این پروژه جای کار بیشتری دارد و برای همین درخواست کردم تصاویر بیشتری در اختیارم بگذارند. بعد از آن توانستم به قبل و بعد ماجراهایی که در آن واقعه رخ داده بود، نگاه کنم. در نهایت تصمیم گرفتم قصه در یک محدوده زمانی و در یک مکان مشخص روایت شود و ما در یک لحظه ویژه متمرکز شویم.

او افزود: تصاویری که به دستم رسید مرا به خود جذب کرد چرا که می‌توانستم در آن چیزی بیابم که در کمتر جایی می‌شود آن را دید؛ به عنوان مثال یک حالت برزخی، یک تعلیق در لحظه‌ای نزدیک به نیستی و حالت های انسانی که فقط در آن لحظه‌ها دیده می‌شوند و امکان بروز پیدا می‌کنند. از طرفی دیگر به عنوان یک مستندساز با چالشی در فرم و روایت هم مواجه بودم، اینکه چگونه داستانم را در 60 دقیقه در یک فضای بسیار کوچک و با دوربینی که روی زمین رها شده بود، روایت کنم. همه این موارد باعث شد به سمت ساخت «گلوله‌باران» بروم.

پایه شناس با اشاره به اینکه مستندساز یک برداشت از برداشت‌های بالقوه هر موضوع را روایت می کند، ادامه داد: مخاطبان هم می‌توانند خوانش‌های متفاوتی از آن برداشتی که من در مستند «گلوله‌باران» داشتم، داشته باشند به همین دلیل علاقه‌ای ندارم با توضیحی که درباره محتوای کار می‌دهم برداشتی را پررنگ و یا کمرنگ کنم. همچنین معتقدم به محض اینکه فیلم ساخته می‌شود، فیلمساز هم  از آن پس یکی از مخاطبان فیلم می‌شود و بهتر است به خوانش او هم به اندازه خوانش دیگر مخاطبان اهمیت داده شود.

وی افزود: فیلم هایی که من پیش از «گلوله‌باران» ساخته‌ام بنا به توصیف و تعبیر خودم فیلم‌هایی هستند با یک پنجره نسبتا بزرگ به موضوع، یعنی تکلیف اینکه فیلم قرار است درباره چه موضوعی صحبت کند، مشخص می‌شود اما تجربه من در «گلوله‌باران» روایتی بود پر از پنجره‌های کوچک به جهان فیلم که در هر بار دیدن، یکی از آن‌ها مرا به خود جذب می‌کرد و از دریچه‌ کوچک آن به دنیای بزرگ پشت آن می‌نگریستم.

او درباره همکاری با حسین مومن دیگر کارگردان این مستند اظهار کرد: ایشان در صحنه به درستی خود را با جریان فیلم و حوادث همراه کرده و دوربین خود را روشن نگاه داشته بود. در قدم بعدی در مرحله تدوین، جهان فیلم شکل گرفته، پایش و سازماندهی شده و فیلم از دل این همکاری متولد شده است. من و حسین مومن هر دو با هم سر پروژه نبودیم و زمانی پروژه به من سپرده شد که ایشان مجروح شده و پس از بازگشت به ایران در بیمارستان بستری شده بود. ما قبل از این مستند همدیگر را ندیده بودیم و زمانی یکدیگر را ملاقات کردیم که کار تمام شده بود. من، حسین مومن و سعید منفرد و رضا (رزمنده) را از درون تصاویر ضبط شده شناختم و در راش ها با آن‌ها زندگی و حس و حالشان را کشف کردم.

پایه‌شناس درباره سختی‌های ساخت این مستند تصریح کرد: بخشی از سختی‌های ساخت این مستند قطعا در زمان ضبط تصاویر اتفاق افتاده است چراکه آن‌ تصویربرداران تا نزدیکی اسارت و مرگ رفته اند. بخش دیگر از سختی‌های کار مربوط به شکل دادن روایت و پای میز مونتاژ اتفاق افتاده است. «گلوله‌باران» فریم فریم مونتاژ شده و از ریزه‌کاری‌های بسیاری برخوردار است. فضای ایستای «گلوله‌باران» و دوربین رها شده روی زمین در بیشتر زمان فیلم برای من ریسک بزرگی داشت و مانند بندبازی روی طناب نازکی بود که اگر فیلم خیلی کوتاه می‌شد حس تعلیق، نگرانی و آشنا شدن با دنیای کاراکترهای جلوی دوربین اتفاق نمی‌افتاد. از سوی دیگر اگر زمان فیلم بیشتر می شد ممکن بود ارتباط مخاطب به سادگی با فیلم قطع شود.

وی درباره اکران این مستند در موسسه «هنروتجربه» گفت: اکران «گلوله‌باران» در هنر و تجربه می‌توانست تجربه‌ منحصر به فردی را برای من رقم بزند اما متاسفانه پس از گذشت دو روز از آیین رونمایی این مستند، سینماها به دلیل کرونا تعطیل شدند و عملا ما اکران پیوسته‌ای نداشتیم. البته در حال حاضر تبلیغات بیشتری برای اثرمان در نظر گرفته‌ایم و امیدواریم مخاطبانی که علاقه‌مندند به تماشای این اثر بنشینند آن را حتما در سالن تاریک سینما ببینند که تجربه‌ای بسیار متفاوت در مواجهه با این مستند خواهد بود.

وی در پایان درباره جدیدترین فعالیت های خود اظهار کرد: من علاقه به سینمای داستانی ندارم و پروژه بعدی من نیز در حوزه مستند است. در چند سال اخیر پروژه‌هایی را با مساله خانواده دنبال کرده‌ام و نمی‌دانم کی به سرانجام برسند، اما قرار است یک مجموعه تلویزیونی برای «مرکز مستند حقیقت» تولید کنم که احتمالا سال بعد کلید می‌خورد.

مستند «گلوله باران» به کارگردانی مرتضی پایه‌ شناس و حسین مومن و تهیه کنندگی مرتضی شعبانی با مشارکت «مرکز مستند حقیقت» و «مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی» تهیه شده‌ است.

انتهای پیام

منبع:ایسنا