جریان‌های دریایی که به اندازه زلزله‌های متوسط جان می‌گیرند
جریان‌های شکافنده، جریان‌های کم عرض و قدرتمند در دریای خزر هستند که سالانه حدود ۲۵۰ نفر قربانی می‌گیرند و به اعتقاد محققان حوزه اقیانوس‌شناسی میزان تلفات انسانی ناشی از شنا در ایران قابل مقایسه با تلفات انسانی زلزله‌های متوسط است و آنها توصیه می‌کنند افراد قبل از شنا کردن در این محیط آبی با اصول شنا کردن در دریا آشنا شوند.
به گزارش ایسنا، سواحل دریای خزر با طبیعت زیبای خود سالانه پذیرای گردشگران بسیاری است و شنا در فصل تابستان در سواحل خزر به ویژه در استان‌های گیلان و مازندران یکی از تفریحات رایج در این پهنه‌ها است، ولی نا آشنایی با فنون شنا در محیط دریایی و عدم شناخت سازوکار جریان‌ها در آن سالانه سبب غرق شدن حدود ۲۵۰ نفر از گردشگران در سواحل دریای خزر می‌شود.
مهمترین نکته در شنا در دریا، دوری جستن از جریان‌های ساحلی است و آگاهی از چگونگی شنا در سواحل دریا می‌تواند به افرادی که قصد شنا در دریا را دارند کمک کند که دچار مشکل نشوند.
بیشتر جریان‌های ساحلی به دلیل وجود امواج و شکست آنها ایجاد می‌شوند. این جریان‌ها آنقدر قوی هستند که حتی ممکن است شناگران ماهر را نیز غرق کند؛ چرا که امواج معمولا به صورت مورب به ساحل نزدیک می‌شوند و در عمق معینی ناپایدار شده و می‌شکنند، ولی به دلیل شکست امواج، جریان‌های موازی و عمود بر ساحل شکل می‌گیرند. جریان‌های موازی ساحل معمولا در فواصل معینی با یکدیگر برخورد کرده و با سرعت قابل توجهی به سمت دریا برمی‌گردند.
این جریان‌های برگشتی که با سازوکارهای دیگری نیز ممکن است ایجاد شوند، “جریان‌های شکافنده” یا “جریان‌های تند برگشتی” نامیده می‌شوند.
جریان‌های شکافنده، جریان‌های کم عرض و قدرتمندی هستند که هنگام شکست موج و بازگشت آب به سوی دریا از ناحیه نزدیک خط ساحلی به طرف دریا گسترش می‌یابند. این جریان‌ها معمولا به صورت یک محدوده قابل رؤیت از آب متلاطم ظاهر می‌شوند.
این جریان‌ها همانند یک بادبزن هستند که گردن و یا دسته بادبزن به سمت ساحل بوده و پهنه آن در آب قرار دارد و مشخصه اصلی آن نیز رنگ روشن و کفاب روی آب است. در قسمت بدنه، باریک انرژی و قدرت آب بسیار زیاد است و به تدریج وقتی به پهنه آن می‌رسد، نیروی آن کمتر می‌شود.
سرعت متوسط جریان‌های شکافنده حدود ۰.۵ متر بر ثانیه است، ولی سرعت جریان‌های شکافنده قوی ممکن است تا حدود ۲ متر بر ثانیه برسد. جریان‌های شکافنده به دلایل متفاوتی می‌توانند ایجاد شوند، اما نکته مشترک در همه موارد یک چیز است؛ “شکست موج و حرکت آب به سوی دریا”.
به اعتقاد متخصصان حوزه اقیانوس شناسی، میزان تلفات انسانی ناشی از شنا در ایران قابل مقایسه با تلفات انسانی زلزله‌های متوسط است، با این تفاوت که این اتفاق در زمینلرزه در زمانی کوتاه اما در ناحیه ساحلی در طی ۳ ماه رخ می‌دهد. موج و جریان‌های ناشی از آن به ویژه “جریان‌های شکافنده” یکی از دلایل اصلی تلفات انسانی ناشی از شنا در سواحل است.
جریان‌های ساحلی
جریان‌های شکافنده در محدوده آب‌های کم عمق ساحلی به وجود می‌آیند و هر ساله در آب‌های ساحلی ایران در دریای خزر سبب مرگ صدها تن از شناگران می‌شوند.
سرعت جریان‌های شکافنده به مشخصات امواج، زاویه برخورد امواج با ساحل و شیب عمودی ساحل بستگی دارد. بنابراین شناگران باید با شرایط خطرناکی که می‌تواند به وسیله امواج ایجاد شود و خصوصا جریان‌های شکافنده آشنا شوند. این جریان را می‌توان با رفتن به روی یک تل ماسه یا صخره که حدود ۲ متر از سطح آب است یا رفتن بر روی یک آلاچیق یا سقف خودرو با چشم مشاهده کرد.
این جریان معمولا بسیار قوی بوده و حتی می‌تواند جان شناگران بسیار ماهر را به خطر بیندازد؛ چرا که اگر بر روی برآمدگی ماسه‌ای پایتان را بگذارید، تصور می‌کنید که عمق آب کم است؛ ولی با کمی جابجایی ناگهان عمق آب افزایش می‌یابد. بنابراین باید مراقب تغییر ناگهانی عمق آب باشید تا دچار مشکل نشوید.
بر اساس توصیه محققان پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی شناگران اگر به توان بدنی خود برای شنا کردن در حالت دریای مواج و شناور نگه داشتن خود بر روی مواج اطمینان ندارند، از وارد شدن به دریا خودداری کنند.
اگر شناگران در حین شنا کردن در مسیر جریان‌های شکافنده قرار گرفتند، اول آرامش خود را حفظ کنند و موقعیت خود را بسنجند و سپس تصمیم گیری کنند.
شناگران زمانی که در مسیر جریان شکافنده قرار می‌گیرند، هیچ گاه با آن مبارزه نکنند و خلاف جهت جریان به سوی ساحل شنا نکنند. آرام باشند و با جریان همراه شوند و چند دقیقه خود را روی آب نگه دارند و یا اینکه به موازات ساحل شنا کنند تا از جریان شکافنده خارج شوند.
شناگران باید توجه داشته باشند که جریان با حرکت به سوی دریا در آب دریا مستهلک می‌شود و در این شرایط می‌توانند به حالت مورب به طرف ساحل شنا کنند و اگر در حین شنا موج بعدی به سوی آنها نزدیک شد، چند ثانیه نفس بگیرند و حدود یک متر زیر آب بروند تا از ضربه موج در امان باشند.
ناحیه‌ای که موج در آن شکسته می‌شود، برای شناکردن مناسب نیست و معمولا دریا در خارج ناحیه شکست امواج (به سمت دریا) آرامتر است، از این رو شناگری که بتواند خود را روی سطح آب نگاه دارد، از جریان شکافنده در امان خواهد بود.
اگر شناگران همراه جریان‌های شکافنده خود را به حالت شناور نگاه داشتند و به خارج از محدوده شکست موج در سمت دریا وارد شدند، ابتدا نفس بگیرند و پس از آن تقاضای کمک کنند، آنگاه موازی با ساحل شنا کنند تا به ناحیه آرامتر وارد شوند.
منبع:ایسنا