جهان پساکرونا از منظر استاد فلسفه دانشگاه تهران

کرونا همه ارکان زندگی انسان‌های سراسر کره زمین‌را به هم ریخته است و چالش‌ها و معضلات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، حکومتی و بین‌المللی عدیده‌ای ایجاد کرده‌است.
گروه‌های مختلف با رویکردهای متفاوت ، همه در حال حرف زدن و تحقیق در خصوص کرونا و تبعات آن هستند. در رأس همه پزشکان مشغول تحقیق و فعالیت‌اند و سیاستمداران، اقتصاددانان، اصحاب رسانه، روانشناسان، علمای دینی و… هر کدام با رویکرد و تخصص خودشان به این تحلیل و بررسی کرونا و تبعات آن می‌پردازند.
در این میان اما جای خالی نظر فیلسوفان به خصوص در ایران به شدت احساس می‌شود. از این روی به سراغ حسین صابری ورزنه، استاد و پژوهشگر فلسفه و ادیان وعرفان دانشگاه تهران رفتیم و در خصوص جهان کرونایی و پساکرونایی با او گفت‌وگو کردم.

صابری در خصوص تصویر جهان پساکرونایی گفت: بسته به شدت و مدت این پدیده ما شاهد برخی تبعات روان شناختی “احتمالی” کرونا و قرنطینه خواهیم بود؛ افراد با احتیاط بیشتری در روابط اجتماعی ورود می‌کند و بدین واسطه احساس “تنهایی” و”عدم صمیمیت” گسترش پیدا خواهد کرد.
وی افزود: بر عکس تلقی مرسوم، این خانه نشینی فرصتی برای بازسازی روابط خانوادگی نیست، بلکه به‌واسطه کنار هم بودن شبانه‌روزی اعضای خانواده، مجالی برای ظهور پدیده “تکراری شدن” و “ملالت” حاصل از یکنواختی است.
استاد فلسفه دانشگاه تهران ادامه داد: افزایش احساس هراس و گاه نفرت یا دلزدگی نسبت به امر”بیرونی” (بیرون از جهان عاطفی و شناختی سوژه)، و فربه تر شدن و امن‌تر نمودن جهان سوبژکتیو نیز از تبعات دیگر قرنطینه خانگی است.
صابری ابراز کرد: شبکه‌های اجتماعی و مجازی که به فرد امکان می‌دهند، بدون اینکه در جامعه باشد، در جامعه حضور یابد و از احساس تنهایی‌اش بکاهد، گسترش مهیبی خواهندیافت و بیش از پیش در شکل دادن به سبک زندگی انسان‌ها موثر خواهندبود. فرد بدون اینکه تنوع حقیقی‌را ببیند، به واسطه تجربه تنوع مجازی بر احساس تکرار فائق می‌آید و زیست‌جهان درونی خود را بدون نسبت با امر ابژکتیو و در دیالکتیک بین الاذهانی فربه‌تر می‌سازد.
وی در پاسخ به این پرسش که «آیا روی آوری به امر قدسی گسترش پیدا خواهد کرد»، اظهار کرد: پاسخش برای من روشن نیست. اما اگر چنین شود نیز دو مولفه خواهد داشت؛ نخست، جنبشهای نوپدید گوی سبقت را خواهند ربود؛دوم اینکه روی آوریهای فردگرایانه و سکولار کفه سنگین‌تر ترازو را به خود اختصاص خواهند داد. علت این دو مورد این است که هر دو با فردگرایی، سوبژکتیویسم، اقتضائات جهان مدرن و علم سازگاری بیشتری می‌توانند نشان دهد.
وی در پاسخ به این سوال که آیا ناتوانی علم مدرن در کنترل و درمان این ویروس کشنده ، نوعی شکاکیت و بدبینی نسبت به نهادهای مدرن ایجاد نمی‌کند؟ گفت: بنده تخصصی در طب سنتی ندارم، اما آنچه از مشاهدات و شنیده های مرسوم برمی آید ادعای طب سنتی بسی بیش از توانایی واقعی آن است و انتظارات ایجاد شده در برخی افراد نسبت به طب سنتی، چندان با واقعیات مطابقت ندارد.
وی افزود: علم امتیازات زیادی را به خود اختصاص داده و با از دست دادن چند امتیاز، اعتبارش خدشه‌دار نمی شود. همین که در همه جای دنیا اقشار مختلف چشم انتظارند تا هر چه زودتر واکسن کرونا کشف شود، نشان از اعتماد سراسری به مقوله علم است و با کشف آن، امتیازات زیادی به علم اختصاص خواهد یافت، اما علم گرایی رادیکال، مجال بروز نخواهد یافت.

منبع:ایسنا