خشکی بختگان یعنی خفتن بخت ایران/سد مشکل آب را حل نمی‌کند

دکتر محمد درویش که به همراه هیئتی از باستانشناسان، کویرنوردان و کارشناسان محیط زیست به شهرستان ارسنجان سفر کرده بود، گفت: اشتباه بزرگ مردم و بعضا مسئولان در صدور مجوزهای ساخت و ساز بی رویه و خارج از قانون و مقررات زیست محیطی بر بستر و حریم رودها و تالابها و دریاچه ها و استحصال بی حساب و کتاب آب از سفره‌های زیرزمینی نزدیک یا در مسیر تالاب‌هاست.

به گزارش ایسنا به نقل از انجمن دوستداران محیط زیست ارسنجان، درویش، با ابراز تاسف از حفر چاه و نصب تلمبه در حاشیه تالاب و سد گمبان و … و شست و شوی لباس و فرش و ماشین در کنار این منابع آبی، گفت: اینگونه اقدامات باعث ازبین رفتن زیبایی های تالاب و اکوسیستم حیاتی چنین چشمه های چند هزار ساله می‌شود، امیدوارم اینگونه اقدامات درسی برای مدیران حوزه زمین، آب، کشاورزی، محیط زیست و منابع طبیعی، بخشداری ها و فرمانداری ها و نهادهای ذیربط باشد که تحت هیچ شرایطی و به هیچ قیمتی اجازه تجاوز به این عرصه‌های ارزشمند را ندهیم.

محمد درویش  بااشاره به کاهش بارندگی‌ در ماه‌های گذشته از امسال و کاهش شدید حجم ذخایر منابع آبی و بروزمشکلات عدیده زیست محیطی در نتیجه این کم بارانی ها، گفت: نمی توانیم براساس بارش مطلوب یک سال برای احیای تالاب‌هایمان در سالهای بعد دلخوش باشیم زیرا نیاز تالابی مثل بختگان با این بارندگی‌ها و در یکی دو سال تامین نمی‌شود. باید تمام هم وغم خود را برمدیریت همین مقدار آب و جلوگیری ازکشت محصولات غرق آبی نظیر برنج و سیفی جات بگذاریم و از ایجاد هرگونه مزاحمت و محدودیت در رسیدن آب مورد نیاز به تالاب‌هایی نظیر بختگان پرهیز کنیم.

وی ادامه داد: با یک سال پر بارش نمی‌توان امید به احیای تالاب زیبای بختگان داشت. زمانی می توانیم بگوییم وارد دوره ترسالی شده ایم که حداقل ۴ تا ۵ سال بیشتر از میانگین، ریزش‌های جوی داشته باشیم و بارندگی‌هایی نظیر ابتدای امسال، تکرار شود؛ موضوعی که براساس تجربه سالیان اخیر، بسیار بعید بوده و هیچ وقت چنین چیزی در فارس و ارسنجان حادث نشده و سابقه نداشته است.

سد سازی راهکاری منطقی و درست یا …

وی گفت: بارندگی های پی درپی، تالاب ها را دوباره احیامی‌کند. مانیاز داریم به اینکه در ایران تالاب‌هایی مثل جازموریان، گاوخونی یا کافتر و ارژن، بختگان و پریشان، دریاچه مه آلود، هورالعظیم، شادگان، بام دژ و میانگرا و … را با وضعیت خوب داشته باشیم تا اکوسیستم چرخه خود را ادامه دهد، گیاهان رشد و پرندگان مهاجرت کنند، اگر چنین بشود نوید بخش آنست که از کانون‌های بحرانی فرسایش بادی و چشمه های تولید گرد و خاک دورخواهیم شد. آن وقت است که می‌توان خیال آسوده داشت که گرد و غبار کاهش یافته و شرایط طبیعت خوب باشد.

درویش گفت: اگرحال تالابی ارزشمند مثل بختگان در ارسنجان خوب شود، به بهبود اکوسیستم های طبیعی منطقه هم کمک می کند. در طبیعت آبی هدر نمی رود و اتفاقاً این انسان است که با محفوظ کردن آبها در مخازن روی سطحی، مجال بیشتری فراهم می کنیم تا این آب تبخیر و از دسترس خارج شود.

وی با انتقاد از توسعه بی رویه باغشهرها در استان فارس و ساخت مخازن آبی بسیار در این استان کم آب، گفت: واقعا کدام عقل سلیمی برای گرم کردن خودبه جای استفاده ازسوخت و گاز و…، اسکناس می‌سوزاند؟، ما متاسفانه با آبهایمان این کار را کرده‌ایم، برای تولید یک کیلو برنج یا گند، صدها لیتر آب را در این وضعیت بی آبی، هدر داده‌ایم. در ساخت مخازن آبی زیاده روی کرده ایم.

درویش کل نیاز آب شرب ایرانیان را حدود ۸ میلیارد متر مکعب در سال بیان و اضافه کرد: اگر بخواهیم سه یا چهار برابر این نیاز را در سدها ذخیره کنیم، می شود ۳۰ تا ۳۲ میلیارد متر مکعب، اما در حال حاضر بیش از ۵۰ میلیارد متر مکعب از مخازن ما بهره برداری شده و تا ۸۰ میلیارد متر مکعب هم در حال اضافه شدن است.

او با بیان اینکه حادث شدن سیل در یک چرخه تاریخی طولانی اتفاق می‌افتد، ساخت سد با توجیه مقابله با سیل را درست ندانست و گفت: اگر قرار بر اینست که ما با سدسازی جلوی سیل را بگیریم، سیلی که در سال‌های اخیر در چرخه اتفاق افتاده دور برگشت آن هزار ساله بوده، یعنی ما باید برای استانی مثل خوزستان باید بین ۸۰ تا ۱۰۰ میلیارد متر مکعب مخزن بسازیم که بتوانیم در برابر سیل های با دور و برگشت هزار ساله هم آمادگی داشته باشیم، این اصلاً خردمندانه و اقتصادی نیست که این همه سرمایه کشور را هدر دهیم که قرار است روزی در فلان منطقه سیلی اتفاق بیافتد و این آب را یک سد ذخیره کند.

درویش با بیان اینکه آب سد در سایر ایام سال به اشکال مختلف هدر می‌رود یا اصلا بارانی نمی‌بارد که آبی ذخیره شود، گفت: سال گذشته بیش از نیمی از ظرفیت سدهای ما خالی بود. باید شرایطی فراهم کرد که تلفات آب های ما کم شود، یعنی رودخانه ها را لایروبی کنند، به حریم بستر سیلابی رودخانه ها تجاوز نکنند، سیستم های پایش و هشدار را قوی تر کنند، پوشش های گیاهی و جنگلی را تقویت کنند، چرای دام در مسیر تالابها ورودها و… را کاهش دهند تابه این ترتیب قدرت خورندگی سیلاب هاهم کاهش پیدا کند.

محیط زیست آب را هدر نمی‌دهد

این فعال محیط زیست با بیان اینکه ما ۳۰ درصد جنگل ها را فقط در دو دهه اخیر از دست داده ایم، گفت: در فصول یا سالیانی هم که بارندگی اتفاق افتاده، وضع به نحوی بوده که پوشش گیاهی لازم بر مسیر سیلاب‌ها نبوده و در نتیجه با خود، خاک زیادی را شسته و کاری برای مهار سیل نمی‌توانستیم انجام دهیم؛ ما سیلاب با آب زلال نداریم، سیل همیشه گل آلود است، اما اینکه گمان می کنید آب هدر رفته، تصوری اشتباه است.

درویش با بیان اینکه ساخت سدی مثل تنگ سرخ مشکل کمبود آب فارس را حل نخواهد کرد، گفت: تنها با حفظ تالاب‌ها و مدیریت مصرف آب و پیش بینی و پیشگیری از بروز سیلاب‌هاست که اکوسیستم طبیعی فارس احیا می‌شود، پرندگان بازمی‌گردند، تالابها رونق پیدا می‌کنند، تعادل اقلیمی برقرار می‌شود، تفاوت دمای شب و روز کاهش می یابد، نیاز اقلام زراعی به آب کاهش پیدا می کند و در نهایت آب مورد نیاز وارد تالابی مثل بختگان و گمبان می شود که می تواند خوراک خوبی برای گیاهان و موجودات زنده این تالاب باشد و … بنابراین همه این آب برای اکوسیستم برکت بوده و قطره ای از آن هدر نرفته است.

رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو از فعالان و دوستداران محیط زیست و مسئولان دلسوز و دغدغه‌مند درخواست کرد تا به مسائلی همچون فرونشست زمین، ریزگردها و بیابان زدایی، تالاب‌ها و دریاچه ها، جنگل کاری و درختکاری، چشمه ها و قنوات و در کل محیط زیست بیشتر فکر کنند و حساسیت بیشتری داشته باشند و ازابزار هنر و قلم و توان و سلایق بانوان و علاقه مندی خردسالان برای بهبود وضعیت موجود محیط زیست بیش از پیش تلاش کنند.

منبع:ایسنا