داستان اعتراض پدر معماری اصیل ایران به مدرسان فرانسوی
دانشجوی یزدی که بعدها به پدر معماری اصیل و سنتی ایران شهره شد، در اعتراض به شیوه‌ی آموزش مدرّسان فرانسوی و بی‌توجّهی‌شان به معماری ایرانی، تحصیلات دانشگاهی را رها کرد.
«حسین مسرّت» در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا از استاد «محمّدکریم پیرنیا» استاد دانشگاه، محقق، نویسنده و نظریه‌پرداز معماری ایرانی به عنوان یکی از ناموران یزد یاد کرد و در موردش گفت: محمّدکریم در ۲۵ شهریور ۱۲۹۹ هجری شمسی در خانواده‌ای اصیل در یزد که حاصل پیوند استاد «میرزا صادق خان نائینی» (از دانشمندان نامی نائین) و بانو رحیمی (خواهر محمّدصادق خان رحیمی) بود، به دنیا آمد.
وی در مورد روند تحصیلات وی نیز گفت: محمدکریم نخست راهی دبستان اسلام و سپس مدرسه‌ی دولتی یزد شد و سپس در دبیرستان ایرانشهر در رشته‌ی عملی مدرک متوسّطه‌ی خود را اخذ کرد. آنگاه در سال ۱۳۱۹ راهی تهران شد و با وجود پیشرفت خوبی که در ادبیّات فارسی داشت، در رشته‌ی معماری دانشکده‌ی هنرهای زیبای دانشگاه تهران ثبت‌نام کرد.
این پژوهشگر یزدی افزود: امّا هنوز دانشگاه را به پایان نرسانده بود که در اعتراض به شیوه‌ی آموزش مدرّسان فرانسوی و بی‌توجّهی به معماری ایرانی در سال ۱۳۲۴، آن مکان را رها کرد و با عشق و علاقه‌ای که از کودکی به معماری و معماران اصیل ایرانی داشت، به پای تجربه‌ی استادان نامی این رشته نشست و درس‌ها و آزموده‌ها را فرا گرفت.
وی خاطرنشان کرد: پیرنیا طی سال‌های ۱۳۳۲ تا ۱۳۵۰ با طرحی نو «نظام مدرسه سازی ایران» را دگرگون کرد؛ طرحی که بعدها یونسکو نیز آن را پذیرفت و به کشورهای جهان سوم معرفی کرد.
مسرت ادامه داد: پیرنیا در سال ۱۳۴۴ به وزارت فرهنگ و هنر رفت و پس از تشکیل «سازمان ملّی حفاظت آثار باستانی» راهی آن مکان شد و طی سال‌های ۱۳۴۴ تا ۱۳۷۶ که مدام با آثار تاریخی ایران سر و کار یافت، به ریزه‌کاری‌ها و تجارب معماران ایرانی دست یافت و موفق شد آن‌ها را در مقالات گوناگون خود بازتاباند که حاصل آن تهیه، تدوین و نظارت بر ۱۰ جلد کتاب و بیش از ۵۰ مقاله در زمینه‌ی هنر و معماری ایران است.
وی از معروف‌ترین کتب استاد پیرنیا به «راه و رباط»، «شیوه‌های معماری ایرانی»، «آشنایی با معماری اسلامی ایران» و «هندسه در معماری» اشاره کرد و از کارهای به یادماندنی وی به غیر از تألیف و تدریس معماری را «بازیافت مسجد جامع فهرج» به عنوان نخستین مسجد اسلامی جهان در سده‌ی نخست هجری، خواند.
محقق قرهنگ عامه یزد با بیان این که در سال ۱۳۷۳ هجری شمسی به پاس خدمات استاد پیرنیا از سوی دانشگاه تهران دکترای افتخاری به او اهدا شد، گفت: این هنرمند فرزانه که شاعری دلسوخته نیز بود و سال‌ها در محافل گوناگون از ارزش معماری مکتب یزد، دفاع می‌کرد، سرانجام در نهم شهریور ۱۳۷۶ هجری شمسی رخت به دیار جاوید کشید و بنا بر سفارش خودش در شهر یزد و در محلّ دانشکده معماری این شهر، در خاک آرمید.
منبع: ايسنا
وی در مورد روند تحصیلات وی نیز گفت: محمدکریم نخست راهی دبستان اسلام و سپس مدرسه‌ی دولتی یزد شد و سپس در دبیرستان ایرانشهر در رشته‌ی عملی مدرک متوسّطه‌ی خود را اخذ کرد. آنگاه در سال ۱۳۱۹ راهی تهران شد و با وجود پیشرفت خوبی که در ادبیّات فارسی داشت، در رشته‌ی معماری دانشکده‌ی هنرهای زیبای دانشگاه تهران ثبت‌نام کرد.
این پژوهشگر یزدی افزود: امّا هنوز دانشگاه را به پایان نرسانده بود که در اعتراض به شیوه‌ی آموزش مدرّسان فرانسوی و بی‌توجّهی به معماری ایرانی در سال ۱۳۲۴، آن مکان را رها کرد و با عشق و علاقه‌ای که از کودکی به معماری و معماران اصیل ایرانی داشت، به پای تجربه‌ی استادان نامی این رشته نشست و درس‌ها و آزموده‌ها را فرا گرفت.
وی خاطرنشان کرد: پیرنیا طی سال‌های ۱۳۳۲ تا ۱۳۵۰ با طرحی نو «نظام مدرسه سازی ایران» را دگرگون کرد؛ طرحی که بعدها یونسکو نیز آن را پذیرفت و به کشورهای جهان سوم معرفی کرد.
مسرت ادامه داد: پیرنیا در سال ۱۳۴۴ به وزارت فرهنگ و هنر رفت و پس از تشکیل «سازمان ملّی حفاظت آثار باستانی» راهی آن مکان شد و طی سال‌های ۱۳۴۴ تا ۱۳۷۶ که مدام با آثار تاریخی ایران سر و کار یافت، به ریزه‌کاری‌ها و تجارب معماران ایرانی دست یافت و موفق شد آن‌ها را در مقالات گوناگون خود بازتاباند که حاصل آن تهیه، تدوین و نظارت بر ۱۰ جلد کتاب و بیش از ۵۰ مقاله در زمینه‌ی هنر و معماری ایران است.
وی از معروف‌ترین کتب استاد پیرنیا به «راه و رباط»، «شیوه‌های معماری ایرانی»، «آشنایی با معماری اسلامی ایران» و «هندسه در معماری» اشاره کرد و از کارهای به یادماندنی وی به غیر از تألیف و تدریس معماری را «بازیافت مسجد جامع فهرج» به عنوان نخستین مسجد اسلامی جهان در سده‌ی نخست هجری، خواند.
محقق قرهنگ عامه یزد با بیان این که در سال ۱۳۷۳ هجری شمسی به پاس خدمات استاد پیرنیا از سوی دانشگاه تهران دکترای افتخاری به او اهدا شد، گفت: این هنرمند فرزانه که شاعری دلسوخته نیز بود و سال‌ها در محافل گوناگون از ارزش معماری مکتب یزد، دفاع می‌کرد، سرانجام در نهم شهریور ۱۳۷۶ هجری شمسی رخت به دیار جاوید کشید و بنا بر سفارش خودش در شهر یزد و در محلّ دانشکده معماری این شهر، در خاک آرمید.
منبع: ايسنا