درک فرآیند مرگ سلول با کمک کرم‌های لوله‌ای!
پژوهشگران آمریکایی امیدوارند در بررسی جدید خود که روی کرم‌های لوله‌ای انجام می‌گیرد، فرآیند مرگ سلول‌ها را نشان دهند و به درمان بهتر بیماری‌ها کمک کنند.
به نقل از وب‌سایت رسمی دانشگاه تگزاس در آرلینگتون، پژوهشگران امیدوارند که یک کرم لوله‌ای ساده بتواند به درک فرآیند مرگ سلول کمک کند. شاید چنین اطلاعاتی بتوانند به بهبود انواع بیماری‌های انسان از جمله سرطان و آسیب‌های عصبی کمک کنند.
“پیا گوسه”(Piya Ghose)، استادیار بیولوژی “دانشگاه تگزاس در آرلینگتون”(UTA)، به تازگی یک بودجه پنج ساله از “موسسه ملی سلامت”(NIH) دریافت کرده است تا ژن‌هایی را که در مرگ سلول‌های پیچیده نقش دارند، مورد بررسی قرار دهد.
گوسه گفت: سلول‌ها گاهی اوقات باید بمیرند و مرگ آنها به واسطه برنامه‌های کشتار رخ می‌دهد که توسط ژن‌های ما پدید می‌آید. این مرگ برنامه‌ریزی‌شده سلولی، برای عملکرد طبیعی ما بسیار مهم است زیرا به واسطه آن از سلول‌های مضر رها می‌شویم و اطمینان می‌یابیم که تعداد کافی از سلول‌های مورد نیاز وجود دارد.
بسیاری از سلول‌ها، ساختارهای بسیار پیچیده‌ای دارند. یک نمونه از آنها، سلول‌های عصبی مغز هستند که امتدادهایی از بدن اصلی خود دارند تا به انتقال اطلاعات کمک کنند. دانشمندان در حال حاضر به طور کامل درک نمی‌کنند که این سلول‌های پیچیده چگونه می‌میرند.
گوسه ادامه داد: هنگامی که ما متولد می‌شویم، تعداد سلول‌های عصبی در مغز بیش از نیاز ما است و در واقع نیمی از آنها از بین می‌روند. با رشد و عملکرد مغز، ارتباطات سلول عصبی ایجاد می‌شود اما به واسطه کوتاه کردن یا هرس کردن امتدادها از بین می‌رود. مرگ سلول جدا از زمان رشد و تکامل، در شرایط آسیب‌زای عصبی و همچنین در پی آسیب رخ می‌دهد.
گوسه با کرم‌های لوله‌ای کار می‌کند زیرا بسیاری از ژن‌های موجود در این کرم‌ها، به ژن‌های موجود در بدن انسان شباهت دارند و این ویژگی، آنها را به مدل‌های کارآمدی برای بررسی بیماری انسان تبدیل می‌کند. این کرم، اطلاعات زیادی را در مورد نحوه مرگ سلول‌هایی با شکل پیچیده در اختیار دارد.
گوسه اضافه کرد: هنگامی که کار با کرم‌های لوله‌ای را آغاز کردم، به آن علاقمند شدم و آن را یک سیستم عالی برای بررسی سوالات گوناگون دیدم.
گوسه در دوران پسادکتری خود، یک پدیده سلول‌کشی را در “کرم الگانس”(C. elegans) کشف کرد. این پدیده برای نخستین بار در دم کرم مشاهده شد و پیشتر هرگز دیده نشده بود. وی هنگام بررسی دو نوع سلول با ساختار پیچیده، مشاهده کرد که سلول در حال مرگ به سه قسمت تقسیم می‌شود که هر کدام به روش متمایزی می‌میرند. گوسه این شکل جدید مرگ سلولی را “حذف سلول‌های تقسیم‌شده”(CCE) نامید.
وی افزود: از آنجا که ما حذف سلول‌های تقسیم‌شده را در دو نوع متفاوت سلول کرم می‌بینیم و از آنجا که بسیاری از ژن‌هایی که ما برای حذف سلول‌های تقسیم‌شده، مهم تشخیص داده‌ایم، همتای انسانی دارند، احتمال زیادی وجود دارد که حذف سلول‌های تقسیم‌شده در انسان نیز رخ دهد. امید بلندمدت این است که درمان‌های هدفمندی برای اختلالات عصبی و همچنین سرطان ارائه شوند.
هدف گوسه و گروهش این است که نقش این ژن‌ها در پدیده حذف سلول‌های تقسیم‌شده و نحوه رخ دادن این پدیده را کشف کنند و بدین ترتیب در مورد نحوه مرگ سلول‌های پیچیده بیشتر بیاموزند.
گوسه گفت: اگر بتوانیم بهتر بفهمیم که ژن‌های موجود در این برنامه جدید مرگ سلولی، چه مواردی را شامل می‌شوند، می‌توانیم نحوه مرگ سلول‌های پیچیده را از نظر ژنتیکی بهتر بررسی کنیم. این کار در بلندمدت می‌تواند به ما امکان دهد تا درمان‌های هدفمندی را با روشن و خاموش کردن ژن‌های خاص ارائه دهیم.
“کلی کلارک”(Clay Clark)، استاد و رئیس گروه بیولوژی دانشگاه تگزاس در آرلینگتون گفت: پروژه گوسه، امکانات هیجان‌انگیزی را برای پیشرفت توانایی ما در درک بهتر سرطان و بیماری‌های دیگر و همچنین یافتن راه‌های موثرتر برای درمان آنها به همراه دارد.
وی افزود: گوسه و گروهش، سهم بزرگی در پروژه پژوهش سرطان دانشگاه تگزاس در آرلینگتون بر عهده دارند. جایزه موسسه ملی سلامت، جدیدترین گواهی در مورد برتری کار او است و کیفیت برجسته پژوهش‌های صورت‌گرفته در بخش زیست‌شناسی را نشان می‌دهد.
منبع:ایسنا