در باب برخی اشکالات ساختاریِ آموزش و اشتغال ترجمه در ایران

دکتر امیر داود حیدرپور عضو هیات علمی گروه زبان انگلیسی دانشگاه خیام مشهد، طی یادداشتی در پاسخ به یادداشت دکتر امام، مترجم و استادیار آموزش زبان انگلیسی دانشگاه شهید چمران اهواز با عنوان «مشکل میلیون‌ها دانشجو و فارغ‌التحصیل رشته مترجمی زبان انگلیسی»، اظهار کرد: اگر مبدا تاریخ معاصر ایران را انقلاب مشروطه و تحولات سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مربوط به آن بدانیم، می‌توان گفت پدیده ترجمه طی بیش از ۱۰۰سال اخیر، همواره نقشی پررنگ در عرصه‌های مختلف زیست انسانی و اجتماعی مردم ایران داشته و محور توسعه فرهنگی، صنعتی و گذار جامعه ایرانی از سنت به مدرنیته بوده است.

به سخن دیگر، ترجمه همواره در قالب دستورالعمل‌های سیاسی و فرهنگی و کنشگری نخبگان و روشنفکران جمعه، مداخله‌ای فعال در ابعاد مختلف فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اندیشگانی جامعه ایران داشته و نقشی بی بدیل در پیشبرد اهداف مربوط به هر یک از این عرصه‌ها ایفا نموده است. در عین حال، برغم سهم قابل توجه ترجمه در زمینه‌های یاد شده، می‌‎توان گفت تقریبا هیچ گاه ترجمه از سوی اولیای حکومت و کارگزاران حاکمیتی جدی گرفته نشده و بالتبع رسانه‌های جمعی نیز توجه چندانی به قابلیت‌ها و کارکردها، سازوکارها و وضعیت حاکم بر آن نشان نداده‌اند.

در این میان، اقدام اخیر خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) به انتشار یادداشت آقای دکتر امام، استادیار محترم آموزش زبان انگلیسی دانشگاه شهید چمران اهواز پیرامون وضعیت نابسامان اشتغال دانش‌آموختگان مترجمی زبان انگلیسی و برشماردن برخی از اشکالات آموزش ترجمه در ایران، نویدبخش فضایی تازه در توجه به رشته‌ای است که می‎تواند زمینه‌ساز اشتغال پایدار بخشی از جامعه جوان ایرانی، کمک به توسعه فرهنگی، اقتصادی و علمی کشور، معرفی دستاوردها و میراث علمی، فرهنگی و تمدنی ایران عزیز به جامعه جهانی و در نتیجه کمک به مدیریت بهینه تصویر ایران در پهنه بین‌الملل باشد.

در عین حال، تقلیل آسیب‌های موجود در زمینه آموزش و اشتغال رشته مترجمی زبان انگلیسی به تشدید موانع گردشگری طی سالیان اخیر و ضعف‌های برنامه درسی این رشته در دوره کارشناسی و تحصیلات تکمیلی، مانع از بررسی جامع‌ و تحلیل دقیق اشکالات متعدد موجود در این زمینه خواهد بود. گرچه آسیب‌شناسی دقیق آموزش ترجمه در ایران (که البته مقالات پژوهشی متعددی در این زمینه نوشته شده است) و تبیین چالش‌های ساختاری موجود بر سر راه اشتغال دانش‌آموختگان مترجمی زبان انگلیسی مستلزم برگزاری نشست‌های تخصصی و انعکاس وسیع آن در رسانه‌های جمعی است تا بلکه از رهاورد آن، تصمیم‌گیران و سیاست‌گذاران گام‌های عملی برای رفع آن بردارند، در اینجا اجمالا با بهره‌گیری از رویکرد سیستمی، در دو سطح نظام آموزشی و نظام اشتغال، مواردی را در پاسخ به بیانات آقای دکتر امام اشاره می‌کنم:

۱- ساختار آموزشی:  به نظر می‌رسد در این زمینه چهار عامل بیش از سایر عوامل در ناکامی نسبی نظام آموزش ترجمه در پاسخ به نیاز جامعه به خدمات ترجمه دخیل باشند:  سیاست‌های عمومی و اختصاصی در زمینه آموزش ترجمه در سطح کارشناسی و تحصیلات تکمیلی؛ سازوکار ناکارآمد پذیرش دانشجو؛ استیلای اساتید غیرمتخصص و غیرمرتبط با رشته مترجمی زبان انگلیسی بر آموزش ترجمه؛ برخی اشکالات محتوایی در برنامه درسی رشته مترجمی زبان انگلیسی.

۱-۱- سیاست‌های عمومی و اختصاصی در زمینه آموزش ترجمه در سطح کارشناسی و تحصیلات تکمیلی: در این زمینه می‌توان گفت سیاست‌های تدوین شده برای رشته‌ی مترجمی زبان انگلیسی چندان با واقعیت‌های کار و بازار ترجمه در ایران تناسب و سنخیت نداشته و ندارد. برای مثال، مهم‌ترین سیاست آموزشی در نظر گرفته شده برای دوره کارشناسی این رشته تا پیش از اصلاحیه برنامه درسی آن در سال ۱۳۹۶، آشنایی عمومی دانشجویان و فراگیران با انواع زمینه‌های ترجمه از جمله علوم سیاسی، اقتصادی، اسلامی و انسانی آن هم عمدتا از زبان انگلیسی به فارسی بوده است و حال آنکه بیشترین نیاز کشور، به ویژه جامعه دانشگاهی در دو دهه اخیر، ترجمه آثار از فارسی به انگلیسی بوده است؛ امری که تا حدود زیادی در آموزش ترجمه در دوره کارشناسی مغفول مانده است و دانش‌آموختگان این رشته عمدتا از مهارت کافی برای این کار برخوردار نیستند و طبیعی است که در چنین شرایطی، امکان کسب درآمد از رشته‌ای که در آن درس خوانده‌اند اما مهارت کافی کسب نکرده‌اند را نخواهند داشت.

در سطوح تحصیلات تکمیلی نیز برغم نیاز شدید کشور به افراد متخصص در زمینه ترجمه متون مختلف از جمله ترجمه آثار علمی، حدود بیش از دو دهه است که نظام آموزش عالی ایران به تربیت «نظریه‌دانان ترجمه» در قالب دوره‌های کارشناسی ارشد و طی یک دهه اخیر، دوره‌های دکتری تخصصی «مطالعات ترجمه» می‌پردازد که با توجه به تمرکز این دوره‌ها به مباحث نظری صِرف، عملا به جای مترجمان متخصص، محقق ترجمه تربیت می‌شود که طبعا در جامعه فعلی ایران، جز تدریس دانشگاهی زمینه کاری دیگری برای آن متصور نیست. بنابراین، به نظر می‌رسد لازم است سیاست‌گذاران و متولیان آموزش عالی کشور در زمینه رشته مترجمی زبان انگلیسی، با بهره‌گیری دیدگاه‌ها و آراء مطرح شده در ده‌ها مقاله علمی‌پژوهشی و پایان‌نامه و رساله در زمینه آسیب‌شناسی آموزش ترجمه در ایران و نیز نظرخواهی از مدرسان ترجمه، به بازنگری در سیاست‌های این حوزه بپردازند.

۱-۲- سازوکار پذیرش ترجمه: یکی از اشکالات مهم در زمینه تربیت و آموزش مترجم در ایران، سازوکار معیوب پذیرش دانشجو در مقطع کارشناسی رشته مترجمی زبان انگلیسی است. در حالی که حرفه ترجمه به عنوان یک مهارت زبانی پیچیده، مستلزم برخورداری فرد از هوش زبانی و هوش هیجانی بالا به مثابه بسترهای لازم جهت پرورش انواع توانش است (که در ادامه بدان اشاره خواهد شد)، پذیرش دانشجوی رشته مترجمی بدون توجه به این مساله مهم و صرفا بر مبنای کنکور عمومی زبان انگلیسی انجام می‌گیرد که صرفا سطح بسندگی (Proficiency) متقاضی را آن هم در استاندارد بسیار پایین می‌سنجد و توجهی به سایر توانش‌ها و توانمندی‌های لازم برای یک مترجم را ندارد، و شوربختانه آنکه در همان استاندارد نازل نیز، بسیاری از داوطلبان با نمرات بسیار پایین و بی بهره‌ از حداقل‌های لازم برای ورود به این رشته، پذیرش می‌شوند و همین مساله سبب می‎شود بخش زیادی از انرژی مدرسان ترجمه صرف آموزش مبانی پایه‌ی زبان انگلیسی به دانشجویان این رشته شود تا پرورش مهارت‌های لازم برای کنشگری فعالانه و حرفه‌ای در زمینه ترجمه انواع متون از انگلیسی به فارسی و بالعکس. بنابراین تا زمانی که دانشجویان این رشته به صورت هدفمند و به‌واسطه آزمون تخصصی ترجمه پذیرش نشوند، وضعیت موجود تغییر محسوسی پیدا نخواهد کرد.

از سوی دیگر، به دلیل آنکه رشته مترجمی زبان انگلیسی همانند بسیاری از رشته‌های علوم انسانی در ایران عملا نیازمند امکانات آموزشی چندانی نیست و از طرف دیگر تعداد دانش‌آموختگان دکتری گرایش‌های مختلف مجموعه زبان انگلیسی از جمله آموزش زبان، ادبیات انگلیسی، مطالعات ترجمه و زبان‌شناسی نسبتا بالاست و به دلیل نگاه غیرتخصصی به آموزش ترجمه تعداد مدرسان بالقوه این حوزه زیاد است، بسیاری از دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی بدون در نظر گرفتن نیاز کشور و زمینه‌های فعال اشتغال این رشته، صرفا با انگیزه اقتصادی مبادرت به پذیرش دانشجو در این رشته می‌کنند، چنانکه سالانه حدود هفت تا ده هزار نفر (با احتساب دانشگاه‌های دولتی و غیرانتفاعی، موسسات آموزش عالی غیر دولتی، واحدهای مختلف دانشگاه آزاد، پیام نور، و علمی کاربردی) در این رشته پذیرش و همین حدود هم دانش آموخته می‌گردند و این رقم بسیار بالاتر از نیاز کشور به مترجم است. طبیعی است که با وجود این حجم دانش‌آموخته که بسیاری از آنان احتمالا فاقد مهارت‌های لازم در زمینه ترجمه هستند، بیکاری در میان این قشر هم بالا خواهد بود.

۱-۳- استیلای اساتید غیرمتخصص و غیرمرتبط با رشته مترجمی زبان انگلیسی بر آموزش ترجمه:

به عنوانی فردی که هر سه مقطع دانشگاهی خود، یعنی دوره کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری را با درجه ممتاز در رشته مترجمی زبان انگلیسی سپری کرده‌ام، حدود هشت سال است که به آموزش ترجمه در سطح دانشگاه مشغول هستم و بیش از ده سال است به فعالیت ترجمه در سطح حرفه‌ای مشغول هستم، به جرات می‌توان بگویم یکی از عوامل اصلی بیکاری دانش‌آموختگان رشته مترجمی زبان انگلیسی، بی بهره بودن بودن آنان از اساتید متخصصی است که دانش‌آموخته همین رشته بوده باشند و بتوانند با تسلط بر ابعاد مختلف مرتبط با حرفه ترجمه، خدمات تخصصی این رشته، بازارهای داخلی و خارجی، فناوری‌های نوین، و نظریات علمی گسترده و نوینِ موجود در این زمینه، به صورت علمی و تخصصی به آموزش توانش‌های پنجگانه دخیل در ترجمه، یعنی توانش زبانی، توانش فرهنگی، توانش نظری، توانش تکنولوژیک، و توانش ارتباطی بپردازد، چه آنکه عملکرد (Performance) مترجم برآیند این پنج توانش است. این در حالی است که متاسفانه برغم تخصصی شدن علوم و علی‌رغم وجود تعداد قابل توجهی از دانش‌آموختگان توانمند و زبده‌ی دکتری مطالعات ترجمه که در برترین دانشگاه‌های کشور از جمله دانشگاه علامه طباطبایی، فردوسی مشهد، و اصفهان آموزش دیده‌اند و از علم روز ترجمه برخوردار هستند، همچنان آموزش ترجمه در بسیاری از دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی کشور به شکل سنتی و توسط مدرسانی انجام می‎شود که تخصص آنها هیچ ارتباطی به رشته ترجمه ندارد، افرادی که عمدتا دانش‌آموخته رشته‌های آموزش زبان، ادبیات انگلیسی و زبان‌شناسی هستند و آشنایی کافی به علوم روز ترجمه، ظرفیت‌های بازار ترجمه و خدمات تخصصی که در این زمینه ارایه می‎شود، ندارند. بدیهی است در شرایطی که دانشجویان این رشته آموزش کافی و تخصصی در زمینه مسایل مربوط به ترجمه ندیده‌اند و با فناوری‌های روز در این زمینه بیگانه‌اند، نمی‌توان انتظار داشت بتوانند درآمد کافی از حرفه‌ی تخصصی ترجمه داشته باشند. بنابراین، در صورتی که آموزش ترجمه در دانشگاه‌ها بر عهده متخصصان زبده و کارآمد همین رشته واگذار شود و دانشجویان آموزش‌های لازم را به صورت تخصصی ببینند و از مهارت کافی برخوردار شوند، به احتمال فراوان موفق به فعالیت حرفه‌ای و کسب درآمد کافی از رشته تحصیلی خود خواهند بود.

۱-۴- محتوای برنامه درسی رشته مترجمی زبان انگلیسی:

تا پیش از بازنگری محتوای درسی دوره کارشناسی مترجمی زبان انگلیسی در سال ۱۳۹۶ و ابلاغ آن از سوی وزارت علوم، برنامه درسی این دوره با برخی اشکالات ساختاری جدی مواجه بود و تناسبی با واقعیت‌های روز بازار ترجمه نداشت، چه آنکه اساسا آن برنامه در دهه ۱۳۶۰ شمسی و متناسب با اقتضائات جامعه ایران در آن دوره تدوین شده و به دلیل عدم فراگیری آموزش زبان انگلیسی، تمرکز ویژه‌ای بر آموزش دستور زبان و نگارش، خواندن، و گفت‌وشنود انگلیسی داشت تا بدین ترتیب دانشجویان این رشته بیش از آنکه ترجمه بیاموزند، زبان یاد بگیرند و تا حد قابل توجهی توانش زبانی آنها تقویت شود. اما با توجه به اینکه در جامعه امروز، آموزش زبان انگلیسی فراگیر شده و بسیاری از خانواده‌ها نسبت به یادگیری زبان خارجی توسط فرزندانشان اهتمام دارند، طبیعتا انتظار می‌رود سطح زبان انگلیسی دانشجویانی که در رشته مترجمی زبان انگلیسی پذیرش می‌شوند نسبتا قابل قبول و بالاتر از همتایان خود در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ شمسی باشد (فارغ از اینکه در عمل اینگونه هست یا خیر).

به همین دلیل نیز دست‌اندرکاران بازنگری محتوای دوره مترجمی زبان به درستی اقدام به کاهش واحدهای مربوط به دروس پایه زبان انگلیسی نموده‌ و به جای آن بر تنوع واحدهای عملی ترجمه تمرکز کرده‌اند. بر این اساس و ضمن احترام به نظر جناب آقای دکتر امام مبنی بر اینکه برنامه جدید موجب از بین رفتن «کارایی آموزشی» سرفصل‌های دوره کارشناسی مترجمی زبان انگلیسی شده و آن را دچار «اختلال بنیان‌کن» نموده است، بر خلاف ایشان معتقدم برنامه و سرفصل‌های جدید عملگرایانه، تخصصی، و سازگارتر با واقعیت‌های امروز بازار ترجمه در عرصه داخلی و بین‌المللی و با توجه بیشتر به مهارت لازم برای فعالیت‌ در زمینه ترجمه حرفه‌ای نگاشته شده است و گنجاندن واحدهای چون «ترجمه و فناوری» و «حوزه‌های نوین ترجمه» که عملا دانشجویان این رشته را مجهز به دانش فناوری‌های نوین و کارآمد ترجمه‌یار از جمله برنامه‌های رایانه‌ای مدیریت پروژه، مدیریت واژه، حافظه‌های ترجمه، ابزارهای کنترل کیفیت ترجمه، و برنامه‌های ترجمه زیرنویس و صداگذاری بر ترجمه می‌کند و آنها را با بازارهای جهانی و نحوه فعالیت در آنها آشنا می‌کند، و نیز پیش‌بینی واحدهای عملی بیشتر در زمینه‌های مختلف ترجمه که بیشترین تقاضا برای آنها وجود دارد، عملا برنامه جدید را در زمینه تربیت مترجم حرفه‌ای و توانمند بسیار کارآمدتر ساخته است، به شرط آنکه این برنامه کاربردی و تخصصی توسط دانش‌آموختگان برجسته دکتری ترجمه تدریس شود و مدرسان و اساتیدی که در رشته‌های دیگر تخصص دارند، اجازه دهند آموزش ترجمه توسط اهلش و به صورت تخصصی انجام گیرد.

البته برنامه فعلی همچنان جای ارتقا دارد و می‌توان آن را با توجه به حدود ۴۴ خدمت تخصصی که امروزه در سطح دنیا در زمینه خدمات ترجمه ارایه می‎شود، آن را بروزرسانی کرد. شایان ذکر است شاید علت آنکه هنوز در برخی دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی، به جای دروس تخصصی ترجمه همچنان ۱۰ واحد زبان فرانسوی ارایه می‎شود، حاکم بودن همان نگاه غیرتخصصی به آموزش ترجمه و عدم بهره‌گیری از دانش‌آموختگان این رشته در زمینه تربیت مترجم است، وگرنه برخی دانشگاه‌ها مدتهاست واحدهای زبان فرانسه را با دروس عملی ترجمه جایگزین کرده‌اند.

۲- نظام اشتغال ترجمه در ایران

ظهور و گشترش چشمگیر و روزافزون فناوری‌های نوین ارتباطی طی دو دهه اخیر از یک سو و توسعه شتابان روند جهانی شدن از سوی دیگر، حجم ارتباطات بینافردی، بینافرهنگی و بین‌المللی و در نتیجه نیاز به خدمات ترجمه را به طور خیره‌کننده‌ای افزایش داده است، چنانکه امروز ترجمه به صنعتی پولساز بدل گشته و حجم گردش مالی آن را بیش از ۴۰ میلیارد دلار در سال تخمین می‌زنند، رقمی که به اعتقاد کارشناسان، احتمالا تا سال ۲۰۳۰ به بیش از ۶۰ میلیارد دلار در سال خواهد رسید. بر این اساس، می‌توان گفت یکی از مشاغلی که نسبت به رکود و تنش‌های بازار تا حدودی زیادی مقاوم است و حتی در مواقع بحرانی با رشد نیز مواجه است، حرفه ترجمه است. از سوی دیگر، چنانکه پیشتر عنوان شد، امروز بیش از ۴۴ خدمت در قالب خدمات تخصصی ترجمه در سطح بین‌المللی به مشتریان ارایه می‎شود که صرفا بخشی از آن به خدمات ترجمه شفاهی و گردشگری اختصاص دارد نه تمام آن.

بنابراین بر خلاف نظر آقای دکتر امام که علت بیکاری دانش‌آموختگان رشته مترجمی را در ایران، افت شدید فعالیت‌های گردشگری و عدم حضور دفاتر شرکت‌ها و بانک‌های خارجی در ایران دانسته‌اند، ریشه این امر را باید در جای دیگری جست، چه آنکه امروزه بواسطه توسعه روزافرون فرایند بومی‌سازی جهانی (Glocalization)، بسیاری از شرکت‌های معتبر جهانی اقدام به ارایه خدمات و محصولات خود به زبان‌های بومی کشورهای مختلف از جمله زبان فارسی کرده‌اند و سفارشات زیادی در این زمینه در بازارهای جهانی وجود دارد. همچنین بسیاری از شرکت‌های چندملیتی خدمات ترجمه در سطح جهان، مبادرت به جذب مترجمان بومی زبان‌های مختلف از جمله مترجمان ایرانی کرده‌اند و همچنان نیز تقاضا در این زمینه وجود دارد، اما همانطور که پیشتر نیز عنوان شد، به دلیل عدم آشنایی دانشجویان رشته مترجمی با این حوزه‌ها و عدم دریافت آموزش‌های تخصصی و کافی در توانش‌های پنجگانه مربوط به ترجمه به‌ویژه در زمینه فناوری‌های نوین ترجمه و در نتیجه عدم برخورداری از مهارت کافی، امکان کسب درآمد از حرفه ترجمه را ندارند. بنابراین بخشی از مشکل اشتغال، به ضعف آموزش ترجمه برمی‌گردد.

اما مهم‌ترین اشکال در زمینه اشتغال دانش‌آموختگان رشته مترجمی زبان انگلیسی در ایران که شاید بتوان آن را زیربنای اصلی مشکلات این زمینه عنوان کرد آن است که متاسفانه ترجمه به رغم همه اهمیتی که در دنیای امروز دارد، در ایران هنوز به عنوان یک حرفه (Profession) مستقل در نظام اداری و اشتغال کشور به رسمیت شناخته نشده است و عملا چنین ردیف شغلی در ایران وجود رسمی ندارد و شوربختانه در زمره «مشاغل کاذب» قرار می‌گیرد. بدین ترتیب، ترجمه در ایران صنف رسمیِ مورد قبول نظام استخدامی و اداری کشور ندارد، حقوق مترجمان به رسمیت شناخته نمی‎شود، نظامی برای سامان‌دهی ترجمه در کشور وجود ندارد، و مترجمان هویت شغلی مستقل ندارند. به همین دلیل نیز متاسفانه هر کس چند دوره کلاس زبان رفته و مختصر دانشی نسبت به زبان انگلیسی دارد، خود را مترجم می‌داند و به خود اجازه ورود به حوزه کاملا تخصصی ترجمه را می‌دهد و هر قیمتی نیز بخواهد برای کار خود در نظر می‌گیرد؛ شوربختانه آنکه امروزه بواسطه پیشرفت چشمگیر ترجمه ماشینی به خصوص سرویس ترجمه گوگل، حتی کسانی که اساسا زبان انگلیسی نمی‌دانند نیز گرفتار توهم مترجم بودن شده‌اند و همین مساله زمینه اشتغال دانش‌آموختگان رشته مترجمی زبان انگلیسی را با محدودیت جدی مواجه ساخته است.

افزون بر این، حاکمیت همین ذهنیت غیرحرفه‌ای نسبت به ترجمه در میان مجموعه کارگزاران  سبب شده است بسیاری از فرصت‌های شغلی ترجمه توسط افراد غیرمتخصص و غیرمرتبط اشغال گردد. برای مثال، مدیرمسئول و صاحب‌امیتاز اکثر دارالترجمه‌های رسمی در ایران دانش‌آموخته رشته مترجمی زبان و متاسفانه حتی رشته‌های مرتبط با زبان انگلسی همچون آموزش و ادبیات انگلیسی نیستند و تخصصی غیر از ترجمه دارند! همین مساله در مورد اکثر موسسات خدمات ترجمه که از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز می‌گیرند نیز صادق است و امروز در هیات امنای بزرگترین موسسات برخط خدمات ترجمه که دامنه فعالیت‌شان نیز بسیار گسترده است، عملا فردی که تخصصش ترجمه باشد وجود ندارد، بلکه صاحبان و گردانندگان آنها اغلب دانش‌آموختگان رشته فناوری ارتباط و مهندسی کامپیوتر هستند.

بدین ترتیب، صدور مجوزهای فله‌ای برای افراد غیرمتخصص، ضمن از بین بردن فرصت‌های شغلی دانش‌آموختگان رشته مترجمی زبان انگلیسی، عملا هرج و مرج دهشتناکی بر فعالیت‌های ترجمه در ایران حاکم کرده است که از جمله آسیب‌های آن، برگشت خوردن بیش از ۹۰ درصد مقالات علمی پژوهشی دانشگاهیان کشور است که توسط همین موسسات و نامترجمان به زبان انگلیسی برگردانده شده و به دلیل ضعف زبانی مردود شده و عملا موجب مخدوش شدن اعتبار نویسندگان آن مقالات و دانشگاه‌های متبوع ایشان شده است.

در کنار این، حجم بالای ترجمه‌های بسیار ضعیف، مغشوش و مغلوط که توسط همین مدعیان ترجمه و نامترجمان و به دلیل نبود نظارت تخصصی به بازار نشر و نظام ادبی ایران راه یافته است، علاوه بر آسیب‌زدن به وجهه نویسندگان آن کتاب‌ها و ارایه اطلاعات غلط به خوانندگان و مشوش کردن ذائقه ادبی و زبانی آنها، آسیب‌های جدی به ساحت زبان فارسی وارد و انبوهی از ساختارهای غلط را به نظام زبان فارسی تحمیل کرده است. متاسفانه خطر این ترجمه‌های مغلوط و ضعیف در آثار غیرادبی، به‌ویژه آثاری که در زمینه‌های روانشناسی و پزشکی ترجمه می‌شود بسیار اسفبارتر و نگران‌کننده‌تر است، چه آنکه اینگونه آثار مستقیما به سلامت روان و جسم مردم و کنش‌های اجتماعی آنان مرتبط است و پرواضح است ترجمه‌های مغلوط چه خطرات بزرگی را در این زمینه در پی خواهد داشت.

افزون بر این، عدم وجود نظام رتبه‌بندی مترجمان و عدم وجود مرکزی تخصصی برای صدور جواز فعالیت ترجمه سبب شده است خدمات ترجمه قیمت مصوب و مشخصی نیز نداشته باشد و همین مساله فضا را برای جولان سوداگران و دلالان زبانی مطلوب ساخته است. بنابراین، چنانچه عزمی برای ساماندهی وضعیت آشوبناک و بسیار آشفته ترجمه وجود داشته باشد و ترجمه به عنوان یک حرفه‌ی تخصصی به رسمیت شناخته شود، ارایه خدمات تخصصی ترجمه و مجوز تاسیس موسسات مربوط صرفا به دانش‌آموختگان زبده و کاربلد مترجمی زبان انگلیسی واگذار شود، آزمون دارالترجمه رسمی همچون آزمون وکالت صرفا محدود به دانش‌آموختگان رشته ترجمه شود، همانند بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا نظام رتبه‌بندی تخصصی مترجمان تعریف و اِعمال گردد و نظارت و پایش مستمر و تخصصی فعالیت‌های ترجمه توسط افراد متخصص انجام گیرد و بازار ترجمه از وجود افراد غیرمتخصص خالی گردد و آموزش ترجمه در ایران نیز تخصصی و مدرن شود، در این صورت فرصت‌های شغلی کافی برای دانش‌آموختگان مترجمی زبان انگلیسی وجود خواهد داشت.

انتهای پیام

منبع:ایسنا