راهکارهای سازگاری ایران با نظم پولی جهان

به گزارش ایسنا، تغییر و تحولات نظام‌های ارزی در چند دهه گذشته، سبب شده است تا موضوع نرخ ارز به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه بیش از گذشته به‌عنوان یک عامل کلیدی و مهم در سیاست‌ها و تصمیم‌گیری‌های اقتصادی ایفای نقش کند. امروزه ارزش پول ملی کشورها نه‌تنها تحت تأثیر سیاست‌های اقتصادی داخلی هر کشور قرار دارد، بلکه هرگونه رخداد اقتصادی و سیاسی در عرصه بین‌الملل نیز بر ارزش پول داخلی و به دنبال آن بر اقتصاد تأثیرگذار است. از زمانی که دلار در دهه 1950 نقش خود را به‌عنوان «ارز غالب جهان» تثبیت کرد، روشن شد که موقعیت آمریکا به‌عنوان تنها ابرقدرت مالی، تأثیر بسیاری بر سرنوشت اقتصادی کشورهای دیگر می‌گذارد.
به گفته متخصصان، بااین‌حال فقط در زمان رئیس‌جمهوری دونالد ترامپ بود که آمریکا با درگیرشدن در جنگ مالی از قدرت خود به‌طور معمول و به‌طور کامل استفاده کرد که نتایج این اقدام، حیرت‌انگیز و تکان‌دهنده بود. آن‌ها به‌نوبه خود کشورهای دیگر را بر آن داشته‌اند که بخواهند از هژمونی مالی آمریکا رها شوند. در این راستا سؤال مهمی که وجود دارد این است که از میان پول‌های رایج، کدام‌یک می‌تواند به‌عنوان پول جهانروای بین‌المللی برگزیده شود؟ در صحنه بین‌المللی هیچ دولتی نمی‌تواند از راه صدور حکم یا فرمان، پولی را با این عنوان معرفی کند. درعوض تمام فعالان موجود در صحنه تجارت بین‌المللی باید به توافق‌هایی در زمینه استفاده از پولی به‌عنوان پول بین‌المللی دست پیدا کنند.
در همین رابطه، محققان دانشگاه علامه طباطبائی در یک مطالعه پژوهشی سعی کرده‌اند آینده نظم پولی جهانی و تأثیرات آن بر نظام بانکداری بین‌الملل ایران را مورد واکاوی علمی قرار دهند.
در این پژوهش کیفی که با روش تحلیل محتوا انجام شده، 15 نفر از متخصصین حوزه بانکداری بین‌الملل مشارکت داشته و از طریق مصاحبه خاص علمی، داده‌های مورد نیاز از آن‌ها جمع آوری شده است.
نتایج این مطالعه نشان می‌دهند که تداوم هژمونی دلار، جایگزینی با ارز ملی دیگر، تقویت ارزهای چندجانبه و جایگزینی با ارزهای دیجیتال، چهار سناریوی آینده نظام مالی جهانی هستند که بایستی به‌دقت زیر نظر گرفته شوند.
بر این اساس، متعاقب چهار سناریوی فوق، راهکارهای پیشروی نظام بانکداری بین‌الملل ایران عبارت‌اند از: توسعه روابط راهبردی مالی با چین، انعقاد پیمان‌های پولی چندجانبه، بهره‌برداری از ارزهای دیجیتال، به‌کارگیری سازوکارهای تجاری غیربانکی.
در این خصوص، وحید خاشعی ورنامخواستی، دانشیار و پژوهشگر گروه مدیریت بازرگانی دانشگاه علامه طباطبائی و سه همکار دیگرش می‌گویند: «هرچند تلاش‌های زیادی به‌وسیله کشورهای مختلف ازجمله چین و روسیه انجام شده و همچنین امروزه ارزهای دیجیتال به‌صورت جهانی استفاده می‌شوند، اما به نظر می‌رسد در کوتاه‌مدت و میان‌مدت نمی‌توان به فروپاشی سلطه دلار خوش‌بین بود».
آن‌ها می‌افزایند: «با درنظرگرفتن عناصر تبیین‌کننده جایگاه هژمونیک دلار ازجمله نقش ایالات متحده در فعالیت‌های سازمان‌های مالی جهانی مثل بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول و نقش دلار در سیستم تجارت جهانی و ارزش‌گذاری کالاهای مختلف، جایگزین شدن آن با ارزی دیگر واجد احتمال کمی است و محتمل‌تر آن است که یوان چین جایگاه مناسبی در آینده به دست آورد و در کنار دلار، یورو و حتی ارزهای دیجیتال هم‌زمان سبد ارزی جهانی باشند».
بر اساس یافته‌های این پژوهش، با درنظرگرفتن این تحولات و با توجه به جهت‌گیری کلان، سیاست خارجی کشور ما که به‌صورت بنیادین با سیاست‌های ایالات متحده در تضاد است، برنامه راهبردی کشور درجهت دلارزدایی در چهار مورد توسعه روابط راهبردی مالی با چین، انعقاد پیمان‌های پولی چندجانبه، بهره‌برداری از ارزهای دیجیتال و به‌کارگیری مکانیسم‌های تجاری غیربانکی خلاصه می‌شود.
به گفته خاشعی و همکارانش، «حتی در صورت حدوث توافق‌هایی میان ایران و ایالات متحده، باید در نظر داشت که این راهکار مقطعی است و در بلندمدت باید بر راهکارهای ذکرشده متمرکز شد».
این یافته‌ها در فصل‌نامه «پژوهش‌های مدیریت منابع سازمانی» وابسته به دانشگاه تربیت مدرس منتشر شده‌اند.
منبع:ایسنا