سال ۲۰۲۲ به نام “علوم پایه”نامگذاری شد/مصوبات کشور برای توسعه علوم بنیادی

دکتر سعدالله نصیری ­قیداری، رئیس دانشگاه شهید بهشتی و دبیر شورای سیاستگذاری سال بزرگداشت علوم پایه در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به نامگذاری سال ۲۰۲۲ به عنوان سال علوم پایه، گفت: سازمان یونسکو سال ۲۰۲۲ میلادی را به عنوان سال جهانی بزرگداشت علوم پایه نامگذاری کرده است و این موضوع چند بار در کمیسیون علوم پایه و فناوری‌های همگرای دبیرخانه شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری (عتف) مطرح شده است.

وی علوم پایه در دنیا به ویژه دنیای پیشرفته امروزی را بسیار مهم دانست و اظهار کرد: این در حالی است که این علوم در کشورهای جهان سوم، بسیار مهجور مانده و در ایران نیز در اسناد بالادستی مختلف به ویژه در سیاست‌­های کلی علم و فناوری، نقشه جامع علمی کشور و غیره بر توسعه علوم پایه و بنیادین تاکید شده است، ضمن آنکه مقام معظم رهبری در نشست‌­های مختلفی که با دانشمندان و نخبگان علمی کشور داشته‌­اند، علوم پایه را همانند یک گنج تعبیر کرده‌اند.

عضو کمیسیون علوم پایه و فناوری‌های همگرا شورای عالی عتف یادآور شد: در سطح ملی، در برنامه‌­های چهارم، پنجم و ششم، توسعه علوم پایه و علوم بنیادی همواره جزو اولویت‌های کشور بوده است و در برنامه‌های وزیر علوم، تحقیقات و فناوری نیز تأکید فراوانی شده است. اما در اجرا آنچه که شایسته این فرمایشات و اسناد است، محقق نشده است؛ از این رو باید توجه شود که نقش دولت در حمایت از علوم پایه بسیار کلیدی است و بایستی توجه فراوانی به آن صورت گیرد، گرچه علوم پایه زود بازده نیست.

دبیر شورای سیاستگذاری سال بزرگذاشت علوم پایه، با بیان اینکه در سال ۲۰۱۱ با پیشنهاد “میشل اسپایرو” (رییس اتحادیه جهانی فیزیک محض و کاربردی)، تعدادی از برندگان نوبل و بیش از ۷۰ نهاد بین ­المللی با مشارکت‌­های خود از نامگذاری سال ۲۰۲۲ به عنوان سال علوم پایه حمایت کردند، ادامه داد: یکی از اهداف اصلی این نامگذاری، ترویج و گفتمان‌سازی علوم پایه است و از طرفی چون کشورهای پیشرفته بخش قابل توجهی از هزینه تحقیق و توسعه خود را در زمینه علوم پایه هزینه می‌­کنند، لذا علوم پایه در آن کشورها جایگاه ویژه‌ای دارد.

وی اضافه کرد: در این میان باید توجه شود که حوزه‌هایی چون علوم زیست شناسی، فیزیک و شیمی با رشته‌­های دیگر ترکیب شده و علوم میان رشته­‌ای را بوجود آورده‌اند و بر این اساس لازم است برگزاری بزرگداشت سال علوم پایه با مشارکت همه دستگاه­‌های اجرایی و دانشگاه‌­ها، انجمن‌­های علمی، شورای عالی انقلاب فرهنگی، صدا و سیما و فرهنگستان علوم باشد.

نصیری با اشاره به اقدامات ایران در بزرگداشت علوم پایه در سال ۲۰۲۲، توضیح داد: برای این منظور از اوایل تیرماه سال جاری نشستی با رؤسای انجمن‌­های علوم پایه کشور با معاونت پژوهش و فناوری وزارت علوم برگزار و مقرر شد شورای سیاستگذاری علوم پایه تشکیل شود و تاکنون این شورا ۴ جلسه تشکیل داده است.

وی ترکیب اعضای این شورا را وزیر علوم به عنوان رییس شورا و دبیر شورای عالی عتف به عنوان نائب رییس آن دانست و خاطر نشان کرد: ذیل  این شورا، کمیته اجرایی تشکیل شده است که ۱۷ عضو از رؤسای انجمن­‌های علمی کشور چون انجمن فیزیک، انجمن شیمی، ریاضی، زمین‌­شناسی، زیست‌­شناسی، انجمن آمار و انجمن ژنتیک در آن حضور دارند.

دبیر شورای سیاستگذاری علوم پایه با تاکید بر اینکه حمایت از توسعه علوم پایه در کشور نباید فقط محدود به یک نامگذاری در سال باشد، اظهار کرد: در این ۴۰ سال انقلاب گام­‌های بزرگی در حوزه علوم پایه برداشته شده است که از جمله آن می‌توان به راه ­اندازی دوره‌های دکتری از سال ۱۳۶۷ و اجرای پروژه رصدخانه ملی که در سال ۱۳۸۲ کلید خورد، اشاره کرد که این رصدخانه اکنون در فاز بهره ­برداری رسیده است.

نصیری با تاکید بر اینکه ما در شورای سیاستگذاری مصوبات متنوعی داشتیم و امید داریم در سال جهانی علوم پایه و بعد از آن بسیاری از آن‌ها اجرایی شود، ادامه داد: یکی از مصوبات ما اختصاص بودجه مجزا و مشخص برای برگزاری بزرگداشت علوم پایه در بودجه سال ۱۴۰۱ است. علاوه بر آن پیشنهاد ایجاد خانه علم برای ترویج علوم پایه در تمامی استان­‌های کشور ارائه و به ستادهای استانی نیز پیشنهاد شد که در زمینه ترویج علوم پایه فعالیت داشته باشند.

رییس دانشگاه شهید بهشتی، اعطای بورسیه به ۱۰۰ نفر از کشورهای همسایه و جهان اسلام در حوزه علوم پایه در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری، دعوت از برندگان جایزه نوبل، ابن سینا و مصطفی (ص) برای ارائه سخنرانی در کشور، پرداخت هزینه تحصیل ۸۰ نفر از دانشجویان پسادکتری در حوزه‌های علوم پایه، حمایت و تقدیر از ۱۰۰ نفر از رتبه‌­های برتر کنکور، ارائه پیشنهاد درج بزرگداشت روز علوم پایه در تقویم کشور و افزایش سطح تعاملات بین ­الملللی در این حوزه را از دیگر مصوبات شورای سیاستگذاری علوم پایه عنوان کرد.

عضو کمیسیون علوم پایه و فناوری‌های همگرا شورای عالی عتف، تقویت دیپلماسی علمی، پررنگ‌تر شدن نقش علوم پایه در برنامه هفتم توسعه و دیده شدن هوش مصنوعی، لیزر و انرژی در تدوین برنامه هفتم را از دیگر مصوبات این شورا نام برد و ادامه داد: اشتغال یکی از چالش‌های موجود در حوزه علوم پایه است که باید بحث اشتغال پذیری فارغ التحصیلان این رشته‌ها به صورت واقع­‌بینانه، جدی گرفته شود و لازم است که وزارتخانه‌های علوم و بهداشت در حین آموزش، به بحث مهارت ­آموزی، کسب و کار، راه ­اندازی شرکت‌­های دانش­ بنیان توجه جدی داشته باشند.

منبع: ايسنا