سرگذشت لباس‌های جنجالی ایران در المپیک

لباس کاروان ورزشی ایران چند سالی است که بواسطه توسعه شبکه‌های اجتماعی مورد توجه بیشتری نسبت به قبل قرار گرفته است و درباره آن اظهارنظرهای متفاوتی دیده می‌شود.

«توقع خوش‌سلیقگی از مسئولان کمیته ملی المپیک نداریم اما اگر می‌رفتید از میدون هفت تیر مانتوی خانم‌ها و از یه کت و شلوار فروشی زیر پل کالج یا باب همایون لباس آقایون رو می‌گرفتید خیلی آبرومندتر و شیک‌تر بود»، «توان و حوصله اعتراض‌کردن به لباس المپیکی‌ها رو هم نداریم دیگه وگرنه اولین سوال شاید این بود که دلیل انتخاب این رنگ چی بوده و با کدوم رنگ پرچم همخونی داره که شده رنگ مانتو و مقنعه المپیکی‌ها؟»، «از این بهتر نمی‌شد ظاهر خانم‌ها و البته تیم المپیک را خراب کرد. می‌شد؟!» این فقط چند نظر از میان صدها اظهارنظر کاربران شبکه‌های اجتماعی در انتقاد از لباس کاروان ورزشی ایران است. البته برخی هم به رانتی که ممکن است در این بین پیش وجود داشته باشد اشاره و این سوال را مطرح کرده‌اند که «طراحی این لباس‌ها چقدر آب خورده است؟»

عکسی که از ورزشکاران ایرانی در ۴۵ سال پیش وجود دارد نشان می‌دهد کاروان ایران با کت و شلوارهایی به رنگ طوسی و سفید و کراوات‌هایی به رنگ آجری در المپیک مونترال حاضر شده است.

همچنین ورزشکاران در المپیک سیدنی با کت و شلوارهای خاکستری و پیراهن‌های راه‌راه سفید و قرمز در مراسم افتتاحیه حاضر شدند.

کت و شلوار و مانتو شلوارهای سورمه‌ای و مقنعه‌های کرم، رنگ‌هایی بود که کاروان ایران با آن در مراسم افتتاحیه المپیک ۲۰۰۴ آتن حاضر شد.

کاروان ورزشی ایران در سال ۲۰۰۸ نیز با لباس‌هایی به رنگ سفید و سبز در پکن رژه رفت.

در سال ۲۰۱۲ هم  زنان و مردان کاروان ورزشی ایران با مانتو، مقنعه و کت و شلوارهایی به رنگ سورمه‌ای و آبی که بیشتر شبیه لباس فرم مدارس بود در لندن رژه رفتند.

اما وقتی لباس ورزشی کاروان کشورمان برای المپیک ریو رونمایی شد، اغلب شوکه شدند؛ پیراهن آجری‌رنگ با کت آبی و شلوار سورمه‌ای برای مردان و مانتو و شلوارهایی با همین رنگ‌ها برای بانوان؛ با این تفاوت که پایین مانتوی بانوان گلدوزی ضعیفی هم داشت.

این لباس با واکنش‌ها و حاشیه‌های گسترده‌ای همراه شد تا جایی که کمیته ملی المپیک مجبور شد در کمترین فرصت لباس‌های دیگری سفارش دهد تا آبروی ایران در بزرگ‌ترین رقابت‌های ورزشی جهان حفظ شود. در نهایت بدون اعلام رسمی کمیته ملی المپیک طراحی لباس‌های کاروان ورزشی ایران در برزیل به کامران بختیاری – طراح لباس – واگذار شد. سرانجام ورزشکاران ایرانی با کت و شلوار و مانتو و شلوارهایی به رنگ پرچم ایران در افتتاحیه مسابقات حاضر شدند.

تا این لحظه مشخص نبود کمیته ملی المپیک بر چه اساسی طراحی لباس کاروان ورزشی ایران را انجام می‌دهد تا اینکه دبیر وقت کارگروه مد و لباسِ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی – حمید قبادی – اعلام آمادگی کرد تا طراحی لباس ورزشکاران در برزیل را بر عهده بگیرد. او حتی در این‌باره با کمیته ملی المپیک هم مکاتبه کرد اما پاسخی دریافت نکرد. سپس روابط عمومی کمیته ملی المپیک  به اظهارات دبیر کارگروه مد و لباس واکنش نشان داد و اعلام کرد: «لباس‌های ورزشی کاروان ایران تولید شده و اگر قرار بود پیشنهادی برای طراحی آن مطرح شود باید حداقل دو سال قبل از المپیک ارائه می‌شد، نه الان».

در این گزارش می‌توانید تصاویر لباس‌های کاروان ایران در دوره‌های مختلف المپیک را ببینید.

در نهایت قرار شد طراحی لباس ورزشکاران برای المپیک توکیو به کارگروه مد و لباس واگذار شود و در سال ۱۳۹۸ فراخوانی در این زمینه منتشر شد اما در شرایطی که بیشتر کشورهای حاضر در المپیک، از لباسشان رونمایی کرده‌ بودند ایران هنوز در مرحله انتخاب طرح مانده بود. به گفته پیمان فخری – معاون اجرایی کاروان ایران در المپیک توکیو – بیش از یکصد طرح در این زمینه به دبیرخانه ارسال شد که از این بین طرح فعلی انتخاب شد. پس از نهایی‌شدن طرح، حامی لباس رسمی کاروان، انتخاب و قرارداد همکاری امضا شد. مزون «ایران‌زمین» خود را حامی و مجری دوخت لباس کاروان المپیک بانوان ایران معرفی کرد. ادمین صفحه این مزون در پاسخ به انتقاد یکی از کاربران که نوشته بود «کاش به جای آبی، رنگ لباس سفید بود، چقدر مسئولان بی‌سلیقه هستن» پاسخ داده «ابتدا رنگ ارائه‌شده سفید بود. رنگ تعیین‌شده از طرف سازمان فیروزه‌ای است».

مهنوش تیمورزاده یکی از مدیران این مزون در مصاحبه‌ای گفته بود: «نزدیک به ۳۰ دست لباس برای خانم‌ها تعریف شده که شامل ست کامل شامل کلاه حجاب، شال حجاب، مانتو و لباس رویه، شلوار و کفش است. همچنین رنگ قالب ورزشکاران المپیک خانم که در توکیو حضور دارند فیروزه‌ای با ترکیب سفید است. دلیل استفاده از رنگ سفید هم این است که سفید نماد آزادی و صلح است.»

خروجی این طراحی، کت و شلوار سورمه‌ای برای آقایان شد که طراحی و اجرای آن را برند «زاگرس‌پوش» به عهده داشته است. لباس بانوان هم شامل مانتو و شال فیروزه‌ای همراه با پرچم ایران است که توسط مزون ایران زمین اجرا شده است.

تماس‌های خبرنگار ایسنا با مهنوش تیمورزاده برای دریافت جزئیاتی از طراحی لباس بانوان کاروان ورزشی ایران در توکیو بی‌پاسخ ماند. این مزون طراحی لباس‌های مجلسی هنرپیشه های سینمایی از جمله فاطمه گودرزی، مرجان گلچین، پوران درخشنده، نفیسه روشن، الهام پاوه‌نژاد، مرحومه ماه‌چهره خلیلی و حریر شریعت‌زاده همسر سالار عقیلی را انجام داده و عکس‌هایی از این لباس‌ها در صفحه اینستاگرام خود منتشر کرده است.

بعد از انتقادها به لباس کاروان ورزشی ایران، برخی از گروه‌های طراحی که تا مرحله نیمه‌نهایی پیش رفته بودند اما در نهایت طرحشان مورد تایید قرار نگرفت، توضیحات و عکس‌هایی از طرح‌های خود ارائه دادند. یکی از این گروه‌ها توضیحاتی در صفحه اینستاگرام خود منتشر و اعلام کرد طراحی‌ای که برای این رویداد انجام داده بود برگرفته از کاشی‌های فیروزه‌ای و لاجوردی اِلمان و رنگ مسجد کبود تبریزبوده است.

حتی کارشناسان مد و لباس هم به طراحی لباس بانوان کاروان ورزشی ایران نقدهایی وارد کردند.

بنفشه مقدم- مدیر گروه طراحی پارچه و لباس دانشگاه هنر در این‌باره به ایسنا می‌گوید: «نمی‌دانم طراحی لباس کاروان ورزشی ایران را چه گروهی بر عهده داشته است اما می‌توانستند اقدامات بهتری انجام دهند. اولین قدم، مطالعه جامع و درست طراحی لباس برای این مناسبت در دنیاست تا بررسی کنند برای چنین رویداد ورزشی هر کشوری با چه سطح لباسی حاضر می‌شود. طبیعتا برخی از لباس‌های کشورهای مختلف مطابق با قوانین جمهوری اسلامی نیست بنابراین برای ورزشکاران کشور ما مناسب نخواهد بود اما در چارچوب قوانین پوششی ایران هم می‌توان لباس‌های خاص و زیبایی را تولید کرد؛ همان طور که در دوره‌های قبل کشورهایی مثل عربستان، فلسطین و افغانستان لباس‌هایی متناسب با قوانین کشور خود طراحی کرده بودند یا کشوری مثل هندوستان از طرح‌های سنتی خود برای رژه کاروان ورزشی کشورش در بازی‌های المپیک استفاده کرد.»

به عقیده او مناسب‌سازی لباس‌هایی با اِلمان‌های ایرانی نیازمند مطالعه درست و حرفه‌ای درباره سبک لباس برای این مناسبت‌هاست تا بعد از جمع‌آوری مجموعه‌ای کامل، لباس‌هایی با توجه به قوانین کشورمان طراحی شود که قابل ارائه در انظار عمومی باشد. به هر حال المپیک رویدادی است که بیننده‌های بسیاری از سراسر کره زمین دارد و به عبارتی شناسنامه یک کشور محسوب می‌شود.

مقدم می‌گوید: «در طراحی لباس بانوان کاروان المپیک توکیو سعی  شده از رنگ‌های زنده و خنک و ورزشی استفاده شود اما می‌شد استفاده بهتری از این رنگ شود. حجم زیاد رنگ فیروزه‌ای به این شکل مناسب نیست و معمولا باید با رنگ‌های دیگر در طراحی لباس کنترل شود. کنترل این رنگ با استفاده از رنگ‌های پرچم ایران روی سرشانه همراه با آستین‌های چین‌دار مناسبتی ندارد. لزوما رنگ پرچم هر کشوری را نباید بطور مستقیم و به شکل تکه‌تکه در ظاهر لباس به کار برد و می‌شد به شکل هوشمندانه‌تری مورد استفاده قرار بگیرد. اگر گرافیست‌ها با همراهی طراحان لباس ورزشی این کار را انجام می‌دادند قطعا نتیجه بهتری حاصل می‌شد. لزوما هر کسی  که طراحی لباس مجلسی را انجام می‌دهد نباید کار طراحی لباس المپیک را هم انجام دهد. سرآستین‌های چین‌دار و نحوه بستن شال بانوان اصلا ورزشی نیست و به نظر می‌رسد طراح از سر ناچاری پرچم را روی سرشانه قرار داده است و چین‌ها هم مدل لباس را قدیمی و مشابه لباس‌هایی با اوپل‌های بسیار بزرگ دهه ۷۰ جلوه می‌دهند. به نظر می‌رسد از کسانی که طراحی لباس مجلسی و مانتو انجام می‌دهند برای لباس کاروان المپیک کمک گرفته شده است. ای کاش به این مقوله توجه بیشتری شود زیرا المپیک ویترین کشوری است که بسیاری از مردم دنیا بیننده آن هستند. می‌شد با  مطالعه پوشش دقیق این رویداد ورزشی در دنیا و همکاری و همیاری گرافیست‌ها و طراحان حرفه‌ای ورزشی نتیجه بهتری گرفت.»

مرضیه ریحانی – کارشناس طراحی لباس – هم معتقد است طراحی لباس کاروان ورزشی بانوان ایران در المپیک توکیو جالب و زیبا نیست: «به نظر می‌آید سعی شده اِلمان ایرانی‌بودن را با رنگ پرچم و چین روی لباس نشان دهند. به خاطر می‌آورم استفاده از تصویر پوزپلنگ ایرانی  روی لباس تیم ملی فوتبال ایران در راستای حفاظت و حمایت از محیط زیست بود و نشان می‌داد ایران داری چه گونه‌های جانوری‌ای است. از طرفی ما آثار تاریخی بسیاری داریم که مردم دنیا آن را نمی‌شناسند و از آن اطلاعی ندارند. می‌شد از فرصت المپیک توکیو برای معرفی این آثار استفاده کرد و اِلمان‌های تاریخی را در طراحی لباس کاروان ورزشی ایران لحاظ کرد؛ با این کار هم فرهنگ کشورمان را ترویج می‌دادیم و هم هنر طراحانمان را به نمایش می‌گذاشتیم.  در عین حال اسلامی و ایرانی‌بودن آن را نشان می‌دادیم اما متاسفانه لباس‌هایی که برای کاروان ورزشی طراحی می‌شود هر دوره نسبت به قبل افت بیشتری می‌کند.»

او با بیان اینکه طراحان قوی زیادی در کشورمان داریم به ایسنا می‌گوید: «می‌شد این اتفاق را به شکل مسابقه‌ای بین طراحان لباس برگزار کرد و طرح‌های زیبایی برای کاروان ورزشی ایران طراحی می‌شد. به نظر می‌آید لباس کاروان ایران را کسی طراحی کرده که حتی یک ترم هم ‌دوره طراحی لباس را نگذرانده است زیرا این طرح نه مجلسی، نه فرهنگی و حتی نه ورزشی است.»

بعد از نقدهای واردشده به لباس کاروان ورزشی ایران و حاشیه‌هایی که در این زمینه بوجود آمد، کیکاووس سعیدی – دبیرکل کمیته ملی المپیک – به انتقادها واکنش نشان داد: «طراحی لباس در تخصص کمیته ملی المپیک نیست و ما آن را به ستاد مد و لباس وزارت فرهنگ و ارشاد ارجاع دادیم. ۲۳۰ طرح ارائه شد که مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت این طرح که مشاهد کردید، انتخاب شد. ما از تولیدکنندگان خارجی با قیمت پایین‌تر پیشنهاد داشتیم اما بخاطر حمایت از تولید داخلی به این سمت رفتیم. البته این موضوع سلیقه‌ای است و دیده‌ام کشورهای دیگر هم از لباس کاروان خود گلایه داشته‌اند. من از ورزشکاران سوال کردم و آنان گفتند که در این لباس راحتند و این راحتی از اولویت‌های ماست. دمای هوا در توکیو بسیار بالاست به همین دلیل از رنگ لباس تیره کمتر استفاده شد.»

در نهایت بعد از حاشیه‌های بسیار تصمیم گرفته شد بدلیل هجمه‌های ایجادشده نسبت به طراحی لباس، ورزشکاران و دیگر نمایندگان کاروان ایران در مراسم افتتاحیه با «پوشش ورزشی» حاضر شوند!

انتهای پیام

منبع:ایسنا