سفر مجازی به ۱۰۰ جاذبه شگفت انگیز ایران
ایسنا/یزد نوروز ۹۹ به دنبال شیوع کرونا، نوروزی متفاوت از سالهای گذشته شده چرا که مردم با در خانه ماندن و پرهیز از سفرهای نوروزی دست به دست هم دادهاند تا این بحران را مهار کنند ولی در همین شرایط نیز میتوان با ایرانگردی مجازی برای سفرهای پس از بحران از شگفتانگیزترین و دیدنیترین جاذبههای ایرانزمین برنامهریزی کرد.
کشور ایران یکی از سرزمینهای زیبا با تنوع اقلیمی قابل توجه است که جاذبههای متنوعی از کویر گرفته تا دریا و جنگل را در درون خود جای داده است؛ سرزمینی که پیشینه تاریخی و فرهنگی آن چشم مردمان دنیا را به خود خیره کرده و همه ساله گردشگران زیادی را از سراسر دنیا به سوی خود جذب میکند.
جاذبههای گردشگری ایران در اعیاد و تعطیلات مختلف مملو از مسافران و گردشگران داخلی و خارجی میشوند به طوری که امروزه بازتابهای آنها را در سایتها و رسانههای معتبر دنیا از نیویورک تایمز گرفته تا شبکههای ملی کشورهایی مانند چین شاهد هستیم.
۱۰۰ جاذبه شگفتانگیز این مرز و بوم که علاوه بر تبلیغات فضای مجازی و بازدید بالای گردشگران، شناخته شده هستند را به بهانه نوروز از سر میگذرانیم تا برای اولین سفر بعد از بحران کرونا، مقصد گردشگری خود را راحتتر و هدفمندتر انتخاب کنیم.
قصه سفر به سرزمین ایران را با سرزمینی تاریخی و پر از جاذبههای متنوع آغاز میکنیم که دو سالی است در فهرست آثار جهانی یونسکو نیز به ثبت رسیده و لازم است تا هر ایرانی با سفر به این منطقه، میراث ارزشمند گذشتگان خود را بشناسد.
«بافت تاریخی یزد» در قلب استان کویری یزد از جاذبههای تاریخی و بسیار زیبای ایران به شمار میرود که دو سال پیش در فهرست آثار جهانی یونسکو به ثبت رسیده است و لذت قدم زدن در کوچه پسکوچههای آن، تجربهای شیرین برای گردشگرانی بوده که یک بار به آن سفر کردهاند.
مهمترین ویژگی این بافت جهانی، زنده بودن و سکونت مردمانش در خانههایی است که شاید بیش از ۷۰۰ سال قدمت دارند، البته بافت یکدست آن چشمنوازی منحصر به فردی را بوجود آورده و از دیگر ویژگیهای آن، وجود بیش از دو هزار پلاک، بنای ثبت شده در فهرست آثار ملی است که به اعتبار تاریخی آن ارزش ویژهای بخشیده است.
«مجموعه امیرچقماق» و «بازار سنتی یزد» در مرکز شهر، میراث ۷۰۰ ساله این دیار کویری هستند که شاید نگاه هر مسافری در اولین گذرش به یزد، به این مجموعههای تاریخی بیافتد.
«زیارتگاه چک چک» در اردکان استان یزد نیز جاذبهای بینالمللی به شمار میرود چرا که مراسمهای جهانی زرتشیان و پارسیان جهان در این زیارتگاه برگزار میشود و نه تنها برای زرتشتیان بلکه برای ایرانیان، از ارزش خاصی برخوردار است.
«شهر ابرکوه» مهد پیرترین موجود زنده ایران یعنی سرو ۴۵۰۰ ساله است که جاذبههای متنوع و زیادی را در خود جای داده است و امروزه به کهن شهر گردشگری استان یزد شهرت دارد، قطعاً سفر به این دیار کهن و گرفتن یک عکس یادگاری با درختی که گویا پسر نوح(ع) آن را کاشته است، خاطره انگیز خواهد بود.
«نارین قلعه میبد» از جاذبههایی با قدمت ۷۰۰۰ سال و از کهنترین بناهای تاریخی یزد است و گویا قدیمیترین شهر میبد در ابتدا محدود به این دژ بزرگ بوده است. این بنای تاریخی خشت و گلی که با گذشت هزاران سال همچنان استوار باقی مانده، جاذبهای دیدنی است و ندیدنش به معنای ندیدن محکمترین بنای خشتی جهان است.
«کویر و دریاچه حوض جعفر» یکی دیگر از جاذبههای زیبا و خارق العاده یزد است، کویری خالی که دریاچهای کوچک با نیزارهای بلند و پرندگان مهاجر را در قلب خود جای داده و منظرهای کم نظیر از کویر را به نمایش میگذارد. این جاذبه تاریخی در فاصله بسیار کمی از شهر یزد قرار گرفته اما آرامش کم نظیر آن به خصوص در شبهای پر ستاره، دل هر گردشگری را میرباید.
«کویر» و پارکهای منحصر به فرد بافق نیز هر ساله گردشگران زیادی را به خصوص در ایام نوروز به سوی خود میکشانند، بافق که به خوزستان کوچک یزد نیز شهره است، با نخلهای سر به فلک کشیده، روستایی با یک شهروند و روستایی که به بهشت مارها معروف است و تنوع اقلیمی جذاب آن، از دیدنیهایی است که نمیتوان به راحتی از آن چشم پوشی کرد.
«منطقه حفاظت شده شیرکوه» از جاذبههای منحصربفرد طبیعی ایران در شهرستان تفت یزد است که گونههای نادر و ثبت شده در فهرست جهانی گیاهی و جانوری مانند کفشدوزک شیرکوه را در دل خود جای داده است و بسیاری از روستاهایی ییلاقی و خوش آب و هوای یزد خشک و کویری را به دامن خود کشیده است.
«باغ دولت آباد» یزد یکی از باغهای ایرانی و ثبت شده در جهان است که بلندترین بادگیر جهان را دارد و گردشگرانی که به یزد سفر میکنند حتماً یکی از برنامههای بازیدی خود را از این مکان تدارک میبینند.
«مجموعه مارکار» و «آتشکده زرتشتیان» دو بنای تاریخی و با ارزش این سرزمین به شمار میروند که شاید بسیاری از گردشگران دنیا آوازه آنها را شنیده باشند، البته آتشکده زرتشیان به دلیل آتش افسانهای و ۱۵۰۰ سالهاش نامآشنای گردشگران زیادی از دنیاست.
«روستای خرانق» یا «زادگاه خورشید»، روستایی با تنوع گردشگری بالا و جاذبه های مختلفی شامل حمام و قلعه و اب انبار در اردکان یزد است اما آنچه چشم دنیا را به خود خیره کرده، منارجنبانی است که به وضوح میتوان تکان خوردن آن را دید و شاید در صورت معرفی از برج پیزا نیز جذابتر باشد.
«مسجد جامع کبیر یزد» و «مسجد جامع فهرج» نیز از جاذبههای خاص و کم نظیر یزد به شمار میروند که قدمت آنها و زیبایی منحصر بفردشان همیشه گردشگران را مانند آهنربایی به سوی خود میکشاند.
«دخمه زرتشتیان» از گورستانهای قدیمی و مخوف اما با معماری منحصر به فردی است که بالا رفتن از دل کوه و رسیدن به گودال دخمه زرتشیان به آن جذابیت خاصی بخشیده است، این برج خاموش که در گذشته در بخش بیرونی شهر بوده تا چندین سال گذشته همچنان محل دفن عجیب مردگان بر فراز کوه بوده که امروزه این کاربری از آن سلب شده است، اما یک بار قدم زدن در آن میتواند تمام گذشته را برای گردشگران تداعی کند.
البته «کاروانسرای زین الدین» یزد تنها کاروانسرای مدور ایران نیز با ۴۰۰ سال قدمت از جاذبه های زیبای شهرستان مهریز محسوب میشود.
اما ایران جاذبههای بسیار متنوع دیگری را در دل خود جای داده که مرقد مبارک «امام رضا (ع)» در استان خراسان رضوی از مهمترین جاذبههای مذهبی جهان اسلام به شمار میرود و نه تنها از ایران بلکه میزبان زوار کشورهای مختلف دنیاست.
«مقبره فردوسی» شاعر پارسی زبان و حافظ زبان و ادب پارسی و البته خالق شاهنامه هم یکی از معتبرترین و ارزشمندترین جاذبه های فرهنگی و تاریخی ایران به شمار میرود.
«تخت جمشید» که از دیگر ابنیه تاریخی ایران و از بناهای شاخص جهان متعلق به دوران هخامنشان و از آثار کوروش کبیر است، در استان فارس به عنوان یکی از رئوس مثلث طلایی ایران قرار گرفته و شاید به عنوان باعظمتترین بنای تاریخی ایران، علاوه بر معماری شگفتانگیز و چشم ربا، تاریخ غنی و ارزشمند سرزمین مادریمان را در دل خود جای داده است.«پاسارگاد» محل آرامگاه کورش کبیر بنیانگذار سلسله حکومت هخامنشان و جهانگشای عادل ایرانی نیز در این استان تاریخی ایران قرار گرفته است.
البته ایران علاوه بر تاریخ غنی، فرهنگی پررنگ نیز در دل خود دارد به طوری که «حافظیه» و «سعدیه» نه تنها دو جاذبه تاریخی به شمار میروند بلکه بخشی از فرهنگ و ادب ایران را از قرنهای گذشته برای نسلهای کنونی و بعدی به ارمغان آورده است.
«باغ ارم» در استان فارس نیز دیگر جاذبهای است که به عنوان یکی از باغهای ایرانی با معماری زیبایی مورد توجه گردشگران زیادی از سراسر دنیاست و البته آستان مقدس «شاه چراغ» برادر امام رضا (ع) را نیز به عنوان غنیمتی مذهبی در استان فارس نباید از یاد برد.
بازار وکیل شیراز هم از جاذبه های شناخته شده استان فارس به شمار میرود که اهل خرید و بازار دوستهای ایران نمیتوانند به راحتی از خیر قدم زدن در این بازار سنتی بگذرند.
«مجموعه تاریخی بیشاپور» استان فارس که حتی ویرانهاش هم ارزش بسیار زیادی دارد، دیگر بنای پرجاذبه و در واقع باقی مانده شهری متعلق به دوران ساسانیان است.
«آبشار مارگون» یکی از جاذبه های طبیعی این سرزمین خوش آب و هوا به شمار میرود که در تابستانها میزبان گردشگران علاقمند به آب بازی و شناست.
«میدان نقش جهان» از استان اصفهان از دیگر بناهای تاریخی پربازدید ایران به شمار میرود که البته در فهرست آثار جهانی یونسکو نیز به ثبت رسیده است.
«سی و سه پل» اصفهان نیز از جاذبههایی است که شاید هر ایرانی با آن خاطره دارد و این روزها کم آب شدنش داغی بر قلب همه ایران به ویژه اصفهانیهاست.
گلاب «کاشان» که هر ساله سیلی از گردشگران را به سوی خود جذب میکند، جاذبهی دیگری از استان اصفهان است که هر ساله همزمان با فرارسیدن فصل برداشت گل و گلاب میزبان تورهای خاص گلاب گیری از سراسر ایران است.
«باغ چهل ستون» و «باغ فین کاشان» نیز از جاذبهها و باغات ایرانی این دیار به شمار میروند.
«روستای ابیانه» در اصفهان یکی از بلندترین روستاهای ایران به شمار میرود که شاید دیدن این روستای ایرانی در سفر به اصفهان و «کویر مرنجاب» و «کلیسای وانک» خالی از لطف نیست.
«ارگ بم» از دیگر جاذبههای منحصر بفرد ایران متعلق به دارد سده ۵ پیش از میلاد، محسوب میشود که در استان خشتی و کویری کرمان قرار گرفته و بزرگترین بنای خشتی جهان به شمار میرفته است.
«باغ شازده ماهان» یکی از باغهای تاریخی ایران به شمار میرود که حدود ۲ کیلومتری شهر ماهان و در نزدیکی شهر کرمان و در دامنه کوههای تیگران قرار گرفته و مربوط به اواخر دوران قاجاریه است.
«کویر لوت» از کلوتهای شهداد در استان کرمان نیز کویری منحصر بفرد نه تنها در ایران بلکه در جهان محسوب میشود که افسانههای زیادی از آن باقی مانده است.
«روستای میمند» روستایی جهانی با کنده کاریهایی منحصر بفرد و زیباست که از جاذبه های ارزشمند این سرزمین تاریخ پرور به شمار میرود.
«کاخ گلستان (شمس العماره)» از جاذبههای کم نظیر استان تهران بوده که قدم زدن در آن انسان را به دوران قاجار میبرد و از آنجایی که تهران در دورههای مختلفی به عنوان پایتخت ایران مطرح بوده است، از جاذبه « کاخ سعدآباد»، «کاخ نیاوران» نیز برخوردار است و شاید کاخهای پادشاهان عصرهای گذشته در تهران، یکی از ارزشمندترین جاذبه های این دیار است.
اما استان تهران به عنوان پایتخت ایران از جاذبههای تاریخی منحصر بفرد دیگری نیز برخوردار است که «کوه دماوند» از همین جاذبهها به شمار میرود و پیشینه تاریخ «آرش کمانگیر» را در خود برای مردم ایران به یادگار گذاشته است.
البته «برج میلاد» جاذبهای نوین و برجی منحصر به فرد در تهران است که از دور خودنمایی میکند و شاید کمتر مسافری در تهران با برج میلاد، عکسی به یادگار نداشته باشد.
«برج آزادی» هم که برجی با معماری مدرن اما منصر به فرد است گویا نمادی از این دیار بوده و تهران است و یک برج آزادی!
موزهها نیز از دیگر اماکن تاریخی و مغتنم کشورمان به شمار میروند که «موزه ملی ایران» و «موزه فرش» در استان تهران از موزههای مطرح کشورمان به شمار میرود و هر علاقمندی به بخش میراث یکبار از آن دیدن کرده است.
«تله کابین توچال» هم از جاذبههای هیجان انگیز و زیبا، «پل طبیعت» تهران از سازههای مدرن اما بسیار منحصر بفرد و چشم نواز و «پارک ملت» هم از جاذبههای دیدنی پایتخت محسوب میشوند.
«روستای ماسوله» در استان گیلان یکی از زیباترین و خاصترین جاذبههای ایران به شمار میرود که گردشگران اشتیاق زیادی برای دیدن این جاذبه ارزشمند با مردمانی مهمان دوست و مهمان نواز دارند.
«قلعه رودخان» این استان نیز از دیگر جاذبه های ارزشمندی است که دیدن آن هر گردشگری را ترغیب میکند. «شهر رامسر» نیز از دیگر جاذبههای گیلان به شمار میرود که تاریخ دوران صفویه را به خوبی در خود حفظ کرده است.
گیلان مهد جاذبههای سبز و طبیعی ایران است و «جنگل و ساحل گیسوم»، «دریاچه چورت»، «گردنه حیران»،«شهر لاهیجان»، «جاده اسالم به خلخال»، «موزه روستایی»، «چشمه باداب سورت» نیز از بسیار گردشگرپذیر و ارزشمند هستند.
«گنبد قابوس» در استان گلستان متعلق به سده چهارم هجری و از بناهایی با معماری رازی است که معماری و تاریخی بودن آن مهمترین اعتبارات این جاذبه ارزشمند به شمار میرود.
در کنار «آبشار کبودال» گلستان، «قبرستان خالد نبی» ترکمن صحرا که در میان کوهستانی قرار گرفته است یکی از مهمترین بناها با گردشگری مخوف و سیاه است که با قدم زدن در آن، فضای سرد خوف و وحشت را در انسان ایجاد میکند و شاید از این حیث طرفداران با دل و جراتی را به سمت خود فرا میخواند.
البته در نزدیکی و پایینتر از بقعه خالد نبی، بقعههای عالم بابا و چوپان عطا و درهای بنام پنج شیر و همچنین چشمه خضر دندان قرار دارند که مورد توجه و احترام ترکمنها هستند و دیدن این جاذبه تاریخی و منحصر بفرد و البته زیبا یکی از بهترین فرصتهایی است که باید در فهرست جهانگردان و گردشگران ایرانی ثبت شود.
شهر سوادکوه (پل ورسک) نیز از جاذبه های ارزشمند استان مازندران به شمار میرود.
اگر به استان گرم خوزستان سفر کنیم، «محوطه تاریخی چغازنبیل» متعلق به ۱۲۵۰ سال پیش از میلاد مسیح و متعلق به دوران ایلامی را خواهیم دید که شاید یکی از ارزشمندترین جاذبههای تاریخی ایران به شمار میرود و اولین اثر ثبت شده در فهرست آثار جهانی یونسکو و برای تاریخ دنیا نیز از ارزش خاصی برخوردار است.
البته «سازههای آبی شوشتر» در این استان نیز یکی از سازههای تاریخی و ارزشمند ایران زمین به شمار میرود و «کاخ آپادانا» در شوش هم جاذبه دیگری است که ارزش تاریخی آن زبانزد گردشگران ایرانی و جهان است.
«مناظر شیمبار» خوزستان که به عنوان نگین سبز این سرزمین گرم و پر از درختان خرماست، مرز سبز مشترکی را بین دو استان زیبای خوزستان و کهکلویه و بویر احمد به وجود آورده است. «مناطق حفاظت شده شوی دزفول» خوزستان نیز از جاذبه های طبیعی این سرزمین به شمار میرود.
هر گردشگری که به استان کرمانشاه سفر میکند، نمیتواند بازدید از «بیستون» را از دست بدهد چرا که سنگنوشتههای این اثر تاریخی یکی از مهمترین و مشهورترین سندهای تاریخ جهان و از مهمترین متون تاریخی در زمان هخامنشیان به شمار میرود که شرح پیروزی داریوش بزرگ بر گوماته مغ که خود را با دروغ و نیرنگ به عنوان بردیا به تخت پادشاهی نشاند و همچین به بند کشیدن یاغیان را نشان میدهد.
«طاق بستان» از استان کرمانشاه مجموعهای از سنگنگارهها و سنگنوشتههای دورهٔ ساسانی است که در قرن سوم میلادی ساخته شده و ارزش هنری و تاریخی زیادی دارد.
«قلعه بابک» در استان آذربایجان شرقی متعلق به دوران ساسانیان است که بربلندای کوهی با ۲۳۰۰ متر ارتفاع و در منطقه کلیبر قرار گرفته و نه تنها حس و حال متفاوت بازدید آن گردشگران را به خود جذب میکند بلکه نمای زیبای آن حال یکبار بازدید از آن را در هر گردشگری تقویت میکند.
«روستای کندوان» از آذربایجان شرقی نیز جاذبهای بسیار دیدنی است که نه تنها یک جاذبه ارزشمند دیدنی است بلکه فرهنگ روستایی را به خوبی به نمایش میگذارد.
«کلیسای سنت استپانوس» دومین کلیسای ارامنه ایران در این استان نیز نه تنها یک جاذبه گردشگری خاص به شمار میرود بلکه یکی از نمادهای ارزشمند زندگی مسالمت آمیز ادیان در این سرزمین است.
«دریاچه نئور» از اردبیل از جاذبههایی است که هر ایرانی طبیعت دوست قبل از مرگ حتماً باید از آن بازدید کند.
«قره کلیسا» هم از دیگر جاذبههای آذربایجان غربی به شمار میرود اما «آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی» و «پل شیشه ای مشکین شهر» دیدنیهای منحصر بفردی است که باید هر ایرانی برای یکبار آنها را ببیند.
«کوه سبلان» در اردبیل نیز جاذبهای زمین شناسی و از کوههای آتشفشانی به شمار میرود که هر چند از آخرین فوران آن شاید سالها گذشته است اما فوران بعدی آن هنوز پیشبینی نشده است و یکی از جاذبه های ارزشمند طبیعی به شمار میرود.
«زندان سلیمان» که گویا کوه وارونهای در زمین است، یکی از جاذبههای زمین شناسی و ارزشمند استان آذربایجان غربی محسوب میشود که این کوه مخروطی هزاران سال پیش بر اثر رسوبات شکل گرفته اما به علت نزدیکی به تخت سلیمان به این نام شهره شده و به دخمههای تاریخی ایران نیز بیشباهت نیست.
«روستای اورامانات» با قدمتی ۱۰۰۰ ساله به معنای جایگاه خورشید و سرزمین اهورا از جاذبه های تاریخی و دیدنی استان کردستان به شمار میرود که البته بخشی از این منطقه در حلبچه عراق قرار گرفته است.
«قلعه فلک الافلاک» در استان خرم آباد که با عنوان «دوازده برجی» نیز شناخته میشود، جاذبهای تاریخی در دل شهری خوش آب و هواست که دورنمای آن هم، هوش از سر گردشگران میرباید و اما «دریاچه گهر» چنان زیباست که دیدن آن به ویژه در بهار فرصتی بینظیر در گردشگری طبیعی به شمار میرود.
غارها که یکی از جاذبه های ارزشمند طبیعی دنیا به شمار میروند، در کشورمان نیز از تنوع قابل توجهی برخوردارند و در این میان، «غار علیصدر» در استان همدان تاج غارهای کشورمان به شمار میرود.
«گنجنامه» همدان یادگار داریوش و خشایار شاه است و این جاذبه تاریخی به زبان های عیلامی، پارسی باستان و بابلی به یادگار مانده است.
«قلعه الموت» قزوین از قلاع تاریخی و از شاهکارهای معماری ایرانی است که برفراز صخرهای ساخته شده و مانند شتری خوابیده بر یک صخره نمودار میشود، یکی از ویژگیهای آن صخرههای سرخ رنگی است که دور تا دور آن را مانند حصاری فراگرفته و نمای زیبایی به این بنای تاریخی بخشیدهاند.
یکی از زیباترین جاذبههای جنوب کشورمان، جزایر گرم و مرطوب آن است و یکی از محبوب ترین مقاصد سفر در کشور به شمار میروند، «ژئوپارک قشم» و «جزیره هنگام» از این بناها به حساب میآیند، البته «بازار روز بوشهر» نیز از جاذبههای منحصر به فرد این سرزمین به شمار میرود.
«دشتستان و تنگستان» بوشهر که از قدیمی ترین شهرستانهای ایران به شمار میروند، در دل خود بناهایی تاریخی مانند کاخ زمستانه کوروش و آرامگاه دختر این جهانگشا در دشتستان و تاریخ زندیان در قلب تنگستان از با ارزش ترین جاذبه های این بخشهاست.
سرزمین زیبای «هرمزگان» با مردمان خونگرمش نیز پرجاذبه است و سفر و بازدید جاذبههای آن، حال و هوایی دیگر به مسافران میدهد.
«جنگل ابر» شاهرود از زیباترین جنگلهای هیرکانی ایران با گونههای نادر گیاهی و جانوری است که دیدن آن چنان رویایی است که گویا انسان در خوابی شیرین به ایران نگاه میکند، «شهر بسطام» از استان سمنان مدفن عارفان بزرگی از ایران است.
«کاروانسرای قصر بهرام» سمنان هم یادگاری از بهرام گور معروف حاکم عصر ساسانی است
«گنبد سلطانیه» در استان زنجان که آرامگاه اُلجایتواز از پادشاهان سلسله ایلخانی است، بین سالهای ۱۳۰۲ تا ۱۳۱۲ میلادی به دستور خودش در شهر سلطانیه ساخته شده که از آثار مهم معماری ایرانی و اسلامی بهشمار میرود و سومین گنبد بزرگ جهان بعد از «گنبد کلیسای سانتا ماریا دل فیوره» و «گنبد مسجد ایاصوفیه» است.
«غار کتله خور» از زنجان نیز جاذبهای طبیعی و دیدنی است. «باغ اکبریه» بیرجند باغی دو طبقه و قاجاری است که از بناهای زیبا و شاهانه این استان به شمار میرود و از حیث تاریخی نیز ارزشمند است.
«محوطه تاریخی شهر سوخته» از بینظیرترین و شگفت انگیزترین جاذبههای ایران و جهان به شمار میرود که در استان کویری و کمتر دیده شده سیستان و بلوچستان قرار گرفته که بازمانده شهری تاریخی از اوایل تمدن برنز و جیرفت، دو تمدن بسیار مهم تاریخی و عصر پیشرفت بشر در جهان است.
«خلیج گوآتر» که شاید یکی از زیباترین جاذبههای طبیعی کشور باشد در استان خشک سیستان وبلوچستان قرار گرفته و کوههای مریخی، ساحل سبز و صورتی آن از شاهکارهایی است که هر گردشگری بعد از سفر به سیستان آن را از خاطر نمیبرد.
«تالاب چغاخور» چهارمحال و بختیاری از زیباترین جاذبه های طبیعی در دل کوه با تنوع گونه های گیاهی و جانوری است که ندیدنش ضرر به عمر یک ایرانی است.
و در پایان نیز گزارش را با نگین طلایی رنگ دیگری از ایران تمام میکنیم، «حرم حضرت معصومه (س)» در استان قم به عنوان دری طلایی در قلب ایرانمان که این جاذبه دینی نیز قم را به یکی از قطبهای گردشگری مذهبی در ایران تبدیل کرده است.
انتهای پیام
منبع:ایسنا