شناسایی باکتری‌های کتب خطی نفیس موزه آستان قدس رضوی
پژوهشگران زیست‌شناسی و میکروبیولوژی با انجام یک مطالعه باکتری‌های جداشده از پنج اثر نفیس موجود در موزه آستان قدس رضوی را شناسایی کردند.
تجزیه زیستی مواد آلی یا فرآیند پوسیدگی توسط میکروارگانیسم‌هایی مانند باکتری‌ها و قارچ‌ها ایجاد می‌شود. این فرآیند بسیار با اهمیت است؛ چرا که باعث برگشت مواد آلی به چرخه عناصر می‌شود.
اما رخ دادن همین فرآیند فرسودگی زیستی در مورد آثار موزه‌ای و آرشیوی، مطلوب نیست و موجب از دست رفتن اطلاعات با ارزش می‌شود. به همین دلیل پژوهشگران با روش‌های مختلف در پی جلوگیری از این فرآیند و آسیب‌های آن هستند.
بر همین اساس پژوهشگران زیست‌شناسی و میکروبیولوژی با انجام یک مطالعه، برخی نسخ نفیس خطی نگهداری شده در مرکز اسناد آستان قدس رضوی مشهد را از نظر آسیب‌های باکتریایی بررسی کردند. در این مطالعه پس از نمونه‌برداری از پنج اثر نفیس، با روش‌های مختلف آلودگی‌های باکتریایی مورد بررسی قرار گرفت.
در این ارزیابی، در مجموع ۷۲ سویه باکتریایی جداسازی شد که از میان آن‌ها ۲۸ سویه با روش مولکولی شناسایی شدند و غالب آن‌ها مربوط به شاخه فرمیکوت‌ها (Firmicutes) بودند. باکتری Bacillus atrophaeus با ۳۸.۶ درصد، دارای بالاترین فراوانی بود. بررسی‌های این مطالعه نشان داد که گونه‌های باکتریایی Staphylococcus hominis و Bacilkus altitudinis تنها در نمونه‌های مربوط به هوای مخازن نگهداری این آثار، جداسازی شدند.
بر اساس یافته‌های محققان، تقریباً نیمی از جامعه میکروبی کتب و هوای مخزن با یکدیگر مشابه بودند و این موضوع نشان‌دهنده این است که احتمالا آلودگی میکروبی آثار، به دلیل آلودگی هوای مخازن است. همچنین حضور باکتری‌های مشابه (۲۳.۵ درصد) در هوای اتاق بافری و هوای مخزن، تأییدکننده این مسئله بود.
نتایج حاصل از این پژوهش، حضور باکتری‌ها را در بسترهای کاغذی و چرمی کتب بررسی‌شده، به خوبی نشان می‌دهد. به گفته پژوهشگران این تحقیق؛ شناخت آلاینده‌های باکتریایی هوا، می‌تواند به بهبود روش‌های تهویه مخازن و کتابخانه‌ها و انتخاب روش‌های کارآمد برای حفاظت و مرمت آثار مکتوب، کمک فراوانی کند.
در انجام این تحقیق سمیرا بهدانی، معصومه بحرینی، لیلا شکرزاده، میرزا محمدرضا شریف مقدم؛ پژوهشگران زیست‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد، به همراه پریسا محمدی از گروه میکروبیولوژی دانشگاه الزهرا و علی اصغر ثابت جازاری از سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، با یکدیگر مشارکت داشتند.
یافته‌های این مطالعه، تابستان سال جاری به صورت مقاله علمی با عنوان «مطالعه آلودگی‌های باکتریایی برخی آثار مکتوب نفیس مرکز اسناد آستان قدس رضوی» در مجله پژوهش‌های سلولی مولکولی (مجله زیست‌شناسی ایران) منتشر شده است.
منبع: ايسنا
اما رخ دادن همین فرآیند فرسودگی زیستی در مورد آثار موزه‌ای و آرشیوی، مطلوب نیست و موجب از دست رفتن اطلاعات با ارزش می‌شود. به همین دلیل پژوهشگران با روش‌های مختلف در پی جلوگیری از این فرآیند و آسیب‌های آن هستند.
بر همین اساس پژوهشگران زیست‌شناسی و میکروبیولوژی با انجام یک مطالعه، برخی نسخ نفیس خطی نگهداری شده در مرکز اسناد آستان قدس رضوی مشهد را از نظر آسیب‌های باکتریایی بررسی کردند. در این مطالعه پس از نمونه‌برداری از پنج اثر نفیس، با روش‌های مختلف آلودگی‌های باکتریایی مورد بررسی قرار گرفت.
در این ارزیابی، در مجموع ۷۲ سویه باکتریایی جداسازی شد که از میان آن‌ها ۲۸ سویه با روش مولکولی شناسایی شدند و غالب آن‌ها مربوط به شاخه فرمیکوت‌ها (Firmicutes) بودند. باکتری Bacillus atrophaeus با ۳۸.۶ درصد، دارای بالاترین فراوانی بود. بررسی‌های این مطالعه نشان داد که گونه‌های باکتریایی Staphylococcus hominis و Bacilkus altitudinis تنها در نمونه‌های مربوط به هوای مخازن نگهداری این آثار، جداسازی شدند.
بر اساس یافته‌های محققان، تقریباً نیمی از جامعه میکروبی کتب و هوای مخزن با یکدیگر مشابه بودند و این موضوع نشان‌دهنده این است که احتمالا آلودگی میکروبی آثار، به دلیل آلودگی هوای مخازن است. همچنین حضور باکتری‌های مشابه (۲۳.۵ درصد) در هوای اتاق بافری و هوای مخزن، تأییدکننده این مسئله بود.
نتایج حاصل از این پژوهش، حضور باکتری‌ها را در بسترهای کاغذی و چرمی کتب بررسی‌شده، به خوبی نشان می‌دهد. به گفته پژوهشگران این تحقیق؛ شناخت آلاینده‌های باکتریایی هوا، می‌تواند به بهبود روش‌های تهویه مخازن و کتابخانه‌ها و انتخاب روش‌های کارآمد برای حفاظت و مرمت آثار مکتوب، کمک فراوانی کند.
در انجام این تحقیق سمیرا بهدانی، معصومه بحرینی، لیلا شکرزاده، میرزا محمدرضا شریف مقدم؛ پژوهشگران زیست‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد، به همراه پریسا محمدی از گروه میکروبیولوژی دانشگاه الزهرا و علی اصغر ثابت جازاری از سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، با یکدیگر مشارکت داشتند.
یافته‌های این مطالعه، تابستان سال جاری به صورت مقاله علمی با عنوان «مطالعه آلودگی‌های باکتریایی برخی آثار مکتوب نفیس مرکز اسناد آستان قدس رضوی» در مجله پژوهش‌های سلولی مولکولی (مجله زیست‌شناسی ایران) منتشر شده است.
منبع: ايسنا