انقلاب اسلامی ایران به عنوان آخرین انقلاب قرن بیستم همواره کانون سیاست‌مداران، صاحب‌نظران علوم اجتماعی، مورخان، مردم و گروه‌های مختلف در جهان بوده است، این انقلاب دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است که آن را از سایر انقلاب‌های اجتماعی بزرگ جهان متمایز می‌کند، انقلابی که با توجه به پیشینه انقلاب‌های اجتماعی گذشته، کمتر کسی وقوع آن را پیش‌بینی می‌کرد به همین دلیل تحلیل‌ها، تبیین‌ها و توصیف‌های متعددی از آن به عمل آمده است.

از سوی دیگر، یکی از ویژگی‌های انقلاب اسلامی ایران این است که دامنه تاثیرات آن به سطح داخلی محدود نشده و بر نظام بین‌الملل نیز تاثیر می‌گذارد که این اهمیت بررسی و مطالعه آن را دو چندان می‌کند.

میزگردی با موضوع «معرفی کتاب تاریخ انقلاب اسلامی در چهارمحال و بختیاری» با محوریت بررسی تحولات سیاسی و اجتماعی چهارمحال و بختیاری از ابتدا تا شکل‌گیری انقلاب اسلامی برگزار شد.

 

حجت‌الله شیروانی، رئیس حوزه هنری چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه نیاز به پیشینه تاریخی انقلاب اسلامی در استان احساس می‌شد، اظهار کرد: اقتضای چهارمحال و بختیاری این بود که در مورد انقلاب اسلامی در استان سندی قابل قبول و مستند توسط افراد کاردان در این عرصه تدوین شود که طرح مربوط به آن نوشته و در جلسات مختلف از جمله کارگروه امور اجتماعی استانداری، شورای برنامه‌ریزی و شورای فرهنگ عمومی مطرح و مصوب شد.

شیروانی گفت: برخی‌ها در این میان بیان می‌کردند که چهارمحال و بختیاری نقش چندانی در انقلاب ایفا نکرد و انقلاب در این استان جدی نبود تا تحقیقی در این راستا انجام و کتابی نوشته شود ولی تلاش‌های صورت گرفته و اسناد موجود نشان از پویایی این استان در انقلاب داشت و در همین راستا کتاب جامعی با محتوای تاریخ تحولات سیاسی و اجتماعی استان با عنوان «تاریخ انقلاب اسلامی در چهارمحال و بختیاری» به چاپ رسید و در اختیار مخاطبان قرار گرفت.

وی با اشاره به اینکه کار تحقیق این کتاب از سال 92 آغاز شد، تصریح کرد: بخشی از این کار که مربوط به پژوهش و نگارش آن بود پنج سال  و چاپ آن دو سال به طول انجامید که در این میان، برای دقیق بودن ثبت خاطرات و اتفاقات، با بیش از 100 نفر از فعالان انقلاب مصاحبه و از کتاب‌های مختلف و اسناد برای گردآوری آن‌ها استفاده شد، در این میان افرادی بودند که راغب به انجام مصاحبه نشدند اما تلاش‌ شد که با تمام جریان‌های سیاسی که در انقلاب اسلامی نقشی داشتند، مصاحبه شود.

پرهیز از قومیت‌گرایی در کتاب «تاریخ انقلاب اسلامی در چهارمحال و بختیاری»

رئیس حوزه هنری استان عنوان کرد: اصل مهمی که در این کتاب رعایت شده پرهیز از قومیت‌گرایی و مباحث سیاسی بوده که نهایت دقت در این زمینه انجام شده است تا متن از آسیب‌های جدی به دور باشد.

وی در خصوص رونمایی دو مرحله‌ای از کتاب « تاریخ انقلاب اسلامی در چهارمحال و بختیاری »، توضیح داد: پیش از رونمایی اصلی از کتاب، عصر خاطره‌ای برگزار و تنها ماکتی از کتاب ارائه شد، گرچه این شیوه مدرنی بود که ابتدا پیش‌رونمایی از اثر ارائه و به دست اهالی آن رسانده تا  پس از مطالعه، نظرات متخصصان این حوزه در کتاب اعمال ‌شود، از طرفی این امر موجب می‌شد کتاب نقایص کمتری داشته باشد.

شیروانی یادآور شد: کتاب تاریخ انقلاب اسلامی در چهارمحال و بختیاری از جمله کتاب‌هایی بود که به مراجع مختلف ارائه شد تا اگر سندی در این زمینه دارند ارائه کنند، شاید نخستین کتابی که پیش از چاپ در شورای فرهنگ عمومی استان مطرح و در مورد آن توضیحاتی داده شده باشد همین کتاب بود  که در آن جلسه نویسنده و پژوهشگر حضور پیدا کردند و توضیحاتی را ارائه دادند.

وی ادامه داد: پس از منعقد شدن قرارداد پژوهشی، هزینه چاپ کتاب توسط حوزه هنری تقبل شد و توسط انتشارات سوره مهر حوزه هنری به چاپ رسید که این انتشارات کمک بسیاری در نشر کتاب انجام داد.

رئیس حوزه هنری استان با اشاره به اینکه جلد اول کتاب برای بسیاری از افراد، دنیایی از مطالب و معلومات است، تصریح کرد: این کتاب یک دایره‌المعارف و فرهنگ است که امید است استقبال از این کتاب به حدی باشد که در صورت وجود نقایص در چاپ‌های بعدی این موضوع برطرف شود.

وی اضافه کرد: در کنار این کتاب، کتب دیگری همچون «انقلاب اسلامی به روایت زنان چهارمحال و بختیاری» و «تاریخ شفاهی شهدای شاخص انقلاب اسلامی» به چاپ رسیده است، از طرفی از دیگر اتفاقاتی که اکنون نیز در حال رخ دادن است انجام پژوهش در مورد تاریخ شفاهی مسجد شهرکرد است.

شیروانی افزود: کتاب تاریخ انقلاب اسلامی در چهارمحال و بختیاری اثر ارزشمندی است که رایزنی‌هایی برای فروش آن با پاتوق کتاب شهرکرد صورت گرفته تا علاقمندان کتاب را با تخفیف بسیار خوب خریداری کنند، از طرفی این کتاب در انتشارات سوره مهر موجود و امکان خریداری از طریق آن فراهم است.

لزوم حمایت مسئولان از کتاب تاریخ انقلاب اسلامی در چهارمحال و بختیاری

رئیس حوزه هنری استان با اشاره به اینکه نباید از تاریخ هراس داشته باشیم، تصریح کرد: در حقیقت تاریخ راه را برای ما باز می‌کند تا اشتباهات گذشته را تکرار نکنیم، بنابراین لازم است مسئولان استان از این رخداد فرهنگی ارزشمند حمایت کنند تا این اقدام آخرین جریان نباشد.

وی خاطرنشان کرد: لازم است سرمایه‌گذاری بر چنین پروژه‌هایی صورت گیرد و این اقدامات فرهنگی به جریانی همیشه جاری تبدیل شوند، چرا که تاریخ شفاهی تنها به انقلاب محدود نمی‌شود، بلکه شامل دفاع مقدس، جهاد و جهاد سازندگی، تجربه‌های مدیریتی و … است.

 

در ادامه قاسم فتاحی مولف کتاب «تاریخ انقلاب اسلامی در چهارمحال و بختیاری» اظهار کرد: یکی از مسائلی که همواره دانش‌آموزان و دانشجویان مطرح می‌کردند این بود که در استان خبری از انقلاب نبوده و شش ماه بعد از انقلاب مجسمه شاه در شهرکرد پایین کشیده شد، که متاسفانه این دیدگاه به برخی از متولیان فرهنگی و مسئولان استان سرایت کرده و معتقد بودند که در زمان انقلاب اتفاقی در استان رخ نداده و بعد از آن مردم استان متوجه شدند که انقلاب شده و باید تغییراتی صورت گیرد.

وی افزود: به واسطه ذهنیتی که مردم داشتند تصمیم بر آن شد که کتابی در زمینه انقلاب اسلامی استان تدوین شود که متاسفانه حمایتی در استان صورت نگرفت و کسی حاضر نشد اعتباری برای این کار حتی در زمانی که وضع اقتصادی بهتر بود، بپردازند، با این حال طرح اولیه نوشته و برای تائید به تهران ارسال شد.

این مولف کتاب گفت: نهایتا پس از تائید صلاحیت مولفان کتاب، قرارداد طرح پژوهشی آذرماه 93 منعقد و کارهای میدانی آغاز شد گرچه پیش از آن به مطالعه روزنامه‌ها و یادداشت‌برداری از مطالب مهم پرداختیم، کارهای میدانی و انجام مصاحبه کار بسیار سختی بود چرا که تمام افرادی که نقش بسیار موثری در انقلاب اسلامی داشتند حاضر به مصاحبه نبودند، البته در این میان افرادی برای دادن اطلاعات هراس داشتند ولی سماجت بسیاری صورت گرفت تا افراد حاضر به انجام مصاحبه شدند.

استفاده از ظرفیت تمام افرادی که در انقلاب نقش داشتند

وی تاکید کرد: تلاش بر این بود که در نگارش کتاب نگاه جناحی وجود نداشته باشد و شامل طیفی فراگیر از مردم استان باشد، البته کسانی که حاضر به مصاحبه نبودند و نقشی در انقلاب داشتند اسناد آن نیز تهیه و در کتاب استفاده شده است.

این دکترای تاریخ بیان کرد: حدود 100 مصاحبه با اقشار مختلف برای این کتاب گرفته شده که در مرحله نخست افرادی آن را مطالعه و اشکالات را بیان کردند که یکی از پیشنهادات کمرنگ بودن نقش زنان در این طرح پژوهشی بود که از مصاحبه‌های کتاب «انقلاب اسلامی به روایت زنان چهارمحال و بختیاری» برای پررنگ‌تر شدن نقش زنان در این کتاب استفاده و ایرادات برطرف شد.

وی ادامه داد: برای نوشتن و تالیف این کتاب از 300 کتاب بی‌نظیر استفاده و از گستره وسیعی از مطالعات کتابخوانی از منابع مختلف بهره‌ گرفته شد، همچنین از نشریات و روزنامه‌های بعد از انقلاب شامل روزنامه اطلاعات، کیهان و آیندگان استفاده و تمام مطالبی که در مورد چهارمحال و بختیاری به چاپ رسیده بود از آن‌ها استخراج شد.

فتاحی گفت: اسنادی هم از مرکز اسناد انقلاب اسلامی در تهران، سازمان اسناد ملی ایران، موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران و مرکز بررسی‌های تاریخی وزارت اطلاعات استخراج شد.

تاریخ شفاهی از روش‌های بسیار مناسب برای بررسی تحولات تاریخ معاصر در کشورهاست

وی در ادامه با اشاره به اینکه تاریخ شفاهی از روش‌های بسیار مناسب برای بررسی تحولات تاریخ معاصر در کشورها به خصوص دو مقطع انقلاب اسلامی و دوران دفاع مقدس است، تصریح کرد: از طرفی دغدغه ما فراگیر بودن کل استان بود که تنها بر مرکز استان متمرکز نشویم، به همین دلیل تا جایی که امکان‌پذیر بود از افرادی که در انقلاب اسلامی نقش داشتند استفاده شد که باوجود پیگیری‌های بسیار اگر نامی از کسی به میان نیامده، به این دلیل بوده که سند، مدرک یا اطلاعاتی از آن‌ها به دست نیاوردیم.

این مدرس دانشگاه بیان کرد: تمام اطلاعاتی که در حوزه‌های مختلف تاریخ شفاهی، سند، نشریات و کتاب در مورد تاریخ انقلاب اسلامی جمع‌آوری شد حدود 3000 صفحه بود که حجم کتاب را افزایش می‌داد، ولی نهایتا خروجی 1100 صفحه شد.

این مولف کتاب افزود: این کتاب تنها تاریخ انقلاب اسلامی در چهارمحال و بختیاری نبوده بلکه تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی است که از دوران پیش از تاریخ تا 22 بهمن 57 بوده است که جلد اول کتاب به اختصار نوشته شده و در جلد دوم به سال‌های 56 و 57 پرداخته شده است، در حقیقت مجموعه‌ای عظیم شامل اخبار روزنامه‌ها، تاریخ شفاهی، اسناد و کتاب بوده و تلاش شده وقایع تاریخی کشور را با وقایع استان پیوند دهیم، زیرا انقلاب اسلامی ایران برخلاف انقلاب‌های دیگر همچون انقلاب چین که انقلابی روستایی بود این انقلاب شهری است که ابتدا در شهرهای بزرگ اتفاق افتاد، بنابراین چهارمحال و بختیاری تحت تاثیر شهرهایی همچون تهران، اصفهان، قم و مناطق هم‌جوار خود از جمله نجف‌آباد و شهرضا قرار داشت.

وی افزود: در این میان علی‌اکبر پرورش نقش مهمی در آگاهی و بیدارسازی مردم این استان داشت و هر هفته برای سخنرانی به شهرکرد می‌آمد یا مبارزان برجسته برای سخنرانی حضور پیدا می‌کردند، از طرفی حوزه‌های علمیه در این جریان بسیار تاثیرگذار بودند.

فتاحی بیان کرد: در این کتاب پایگاه‌های بسیج انقلابی شناسایی و نقش مساجد، حسینیه‌ها، تکایا، مکان‌های مذهبی و مراکز آموزشی مطرح شده است، همچنین استفاده از شیوه‌های مبارزاتی که شامل اطلاع‌رسانی، اردو، شعارنویسی، پخش اعلامیه، نورهای سخنرانی و … و گروه‌های سیاسی مختلف بوده بیان شده و مورد توجه قرار گرفته است که ممکن است واکنش‌هایی منفی، اعتراضی و انتقادی به کتاب نیز وجود داشته باشد.

 

در ادامه داراب ظفریان مولف کتاب «تاریخ انقلاب اسلامی در چهارمحال و بختیاری»، بیان کرد: یکی از مباحثی که آموختن و توجه به آن در آموزه‌های دینی تاکید شده بحث تاریخ است، به طوری که بیش از یک سوم آیات قرآن به توجه و تدبر در زندگی گذشتگان پرداخته و بر سیر در جست‌وجوی زندگی گذشتگان تاکید کرده است، از سوی دیگر در سیره نبوی و علوی، پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار به عبرت‌آموزی از گذشتگان توصیه شده است.

وی افزود: تحقیق و پژوهش در تاریخ از موضوعاتی است که به فراوانی در روایات و احادیث به آن‌ها اشاره شده و در تمدن اسلامی یکی از موضوعاتی که به لحاظ کیفی و کمی به آن پرداخته شده تاریخ است.

مدرس دانشگاه تصریح کرد: توجه به تاریخ چهارمحال و بختیاری به دلیل اینکه وقوع انقلاب در ایران و نقش مردم استان در انقلاب اسلامی از پیشینه‌ای مطلوب برخوردار و برگرفته از آموزه‌های ملی و مذهبی بوده حائز اهمیت است، از طرفی در تدوین کتاب تاریخ انقلاب اسلامی در چهارمحال و بختیاری نکاتی همچون پرداخته نشدن به موضوعات قومی و قبیله‌ای مورد توجه جدی قرار گرفته است.

وی گفت: برای پرداختن به انقلاب اسلامی در استان باید به سراغ پیشینه آن و سیر تحولات تاریخ معاصر رفت یعنی برجسته‌ترین واقعه‌ای که در تاریخ معاصر ایران اتفاق افتاد و به انقلاب اسلامی متصل شد انقلاب مشروطه است که مردم استان به واسطه دلایل مختلف نقش کلیدی داشتند.

این مولف کتاب تاکید کرد: آنچه در تاریخ معاصر ایران رخ داد نقش پررنگ مردم چهارمحال و بختیاری در انقلاب مشروطه بود که برگ زرینی برای مردم استان به ارمغان گذاشت، به همین دلیل یک فصل از این کتاب به حضور مردم استان در انقلاب مشروطه پرداخته شده است.

پیوند میان مردم استان با آموزه‌های دینی یکی از عوامل کلیدی در تحولات تاریخ انقلاب اسلامی

ظفریان گفت: یکی از عوامل کلیدی در تحولات تاریخ انقلاب اسلامی پیوند میان مردم استان با علمای اصفهان و آموزه‌های دینی بود که در آن زمان نقش اساسی را ایفا کردند.

این مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه در تدوین کتاب به اصل بی‌طرفی پرداخته شده است، تصریح کرد: با روحانیان استان که نقشی در انقلاب اسلامی داشتند مصاحبه‌ انجام  و به شخصیت و نقش آن‌ها پرداخته شد، از طرفی با اقشاری همچون نیروهای انقلابی که در جریان انقلاب در کانون‌های مختلف به عنوان دانشجو یا معلم یا بازاری شرکت داشتند، مصاحبه میدانی صورت گرفت.

وی تاکید کرد: برخی وقایع تاریخ انقلاب که به آن‌ها پرداخته نشده بود، در این پژوهش به آن‌ها توجه جدی شده است، مثلا انجمن حجتیه از جمله این موارد است که تبیین غلط در مورد آن صورت گرفته بود و در این پژوهش با نگاه تاریخی و منصفانه به آن پرداخته شد.

شهید رحمان استکی شخصیتی با رفتار عالمانه و منش متعادلی

این مولف کتاب با اشاره به اینکه شهید رحمان استکی از جمله شخصیت‌های استانی بود که رفتار عالمانه و منش متعادلی داشت، خاطرنشان کرد: افراطی‌گری آسیبی که بعد از انقلاب اسلامی در جریانات انقلابی شاهد آن بودیم، ولی یکی از ویژگی‌های بارز شهید استکی دوری‌گزینی از افراطی‌گری بوده است.

ظفریان در پایان خاطرنشان کرد: حمزه‌علی نیکخواه نیز از شخصیت‌های تاثیرگذار در انقلاب بود و شاید کمتر به نقش این فرد پرداخته شده است که بعد از شهید استکی این شخصیت نقش بسیار فعالی در جریان انقلاب در شهر بروجن داشت.

منبع:ایسنا