طرحی برای اعتلای سلامت ایرانیان
محققان کشورمان در یک مطالعه جامع پژوهشی، به طراحی سیستمی برای دیده‌بانی سلامت کشور پرداخته و راهکارهای مربوط به آن را ارائه کرده‌اند.
به گزارش ایسنا، نظام‌های دیده‌بانی سـلامت به‌عنوان مراکز سیاست‌گذاری محور تعریف می‌شوند کـه مشـاهدات و تجزیه‌وتحلیل منظم و مسـتمر مسـائل بهداشـتی مـرتب بـا یـک جمعیت خاص و یک منطقه جغرافیایی را انجـام می‌دهند.
ایده دیده‌بانی سلامت از دهه 1970 بـه دلیـل تغییـرات سـریع در بخش سلامت، اهمیت فزاینده بهداشت عمومی و نیـاز بـه اطلاعـات قابل اعتماد و به روز برای نظارت و ارزیابی تأثیر برنامه‌ها و سیاست‌های سلامت مطرح شد.
دیده‌بانی سـلامت یـک مداخلـه جهت بهبود تولیت نظام سلامت است و بـا ارائـه گزارش‌های دوره‌ای از وضعیت سلامت کشور به ذینفعان بـین بخشـی، یکـی از وظایف کلیـدی وزارت بهداشـت در نهادینه‌سازی همکـاری بـین بخشی به‌حساب می‌آید.
بنا بر گفته صاحب‌نظران، وزارتخانه‌های بهداشت و شرکای آن‌ها اهمیـت شواهد را در شـکل دادن بـه سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری در منطقه پذیرفته‌اند و تـلاش می‌کنند اطلاعـات و سیستم‌های تحقیقات بهداشتی خود را بهبود بخشند، چراکه یکی از عوامل مهم در اتخـاذ تصـمیمات و سیاست‌ها توسـط سیاستمداران در اختیار داشتن اطلاعات و دسترسی بـه هنگـام بـه شواهد است. اما معمولاً اطلاعات موجود به‌ویژه در کشـورهای جهـان سـوم از دقت و صحت کافی برخوردار نبوده و گاه چنین اطلاعاتی کلاً برای تصمیم‌گیری در دست نیست. بر همین اساس دیده‌بانی سـلامت، به‌ویژه در سـطح ملی یا محلی، می‌تواند به‌عنوان یک مرکز مجازی سیاست‌گذاری شده با هدف ارائه مشاهدات نظام‌مند، مستمر و یکپارچـه از سیسـتم بهداشـت و سـلامت جمعیـت فعالیـت کند تـا از سیاست‌های بهداشتی مبتنی بر شواهد مؤثر، برنامه‌ریزی، تصمیم‌گیری و اجـرا حمایت کند.
این موضوع، با توجه به اهمیتی که دارد مورد توجه یک گروه پژوهشی شش‌نفره از دانشگاه علوم پزشکی گلستان، دانشگاه علوم پزشکی تهران و بخش‌های مختلفی از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی قرار گرفته تا در خصوص آن مطالعه‌ای را انجام دهند. در این مطالعه، طراحی نظام دیده‌بانی سلامت در کشور ما بررسی شده است.
بدین منظور، طراحی سیستم در سه مرحله انجام شد. ابتدا با مرور تجربیات سایر کشورها، تاریخچه موضوع در کشور، اسناد بالادستی، تحلیل وضعیت موجود تولید و مدیریت اطلاعات سلامت و مطالعه بسترهای استقرار نظام دیده‌بانی، اصولی برای طراحی این نظام تدوین شد. سپس برپایه این اصول نظام‌نامه دیده‌بانی پیش‌نویس و در سه مرحله از خبرگان مطلع و نمایندگان متولی در تولید داده‌ها و اطلاعات سلامت با استفاده از پرسشنامه کتبی و بحث گروهی متمرکز نظرخواهی و نهایی شد.
بر اساس نتیجه‌گیری مجریان این پژوهش، نظام طراحی‌شده با تصویب در شورای عالی سلامت و امنیت غذایی می‌تواند منجر به اخذ ردیف بودجه پیمایش‌های ملی در مجلس یا سازمان برنامه گردیده و استقرار آن در یکی از دانشگاه‌ها یا ستاد وزارت بهداشت تسهیل شود.
به گفته علیرضا حیدری، پژوهشگر مرکز تحقیقات مدیریت سلامت و توسعه اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی گلستان و همکارانش، «در این سیستم، اصول مدل دیده‌بانی، کارکردهای دیده‌بانی، انواع شیوه‌های گزارش دهی، خروجی‌ها و ارزش افزوده، محصولات نظام دیده‌بانی، ارکان اصلی دیده‌بانی، فرایندها، روال‌ها و استانداردها، منابع مالی، امنیت اطلاعات و ضمانت اجرایی و انگیزش مورد نیاز در نظام دیده‌بانی سلامت طراحی شد که قابل ابلاغ و استقرار در یکی از واحدهای سازمانی است».
آن‌ها می‌گویند: «در چند سال گذشته با راه‌اندازی شورا و نظام سیاست‌گذاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و نظام تدوین و استقرار اسناد سیاست و برنامه‌های سـلامت، پیش‌بینی می‌شود که نظام طراحی‌شده در مسیر چشم‌انداز، کارایی و اثربخشی خود را برای ارتقای سلامت گروه‌های جمعیتی ایرانی نشان دهد».
در این پژوهش به‌منظور اسـتقرار ایـن نظـام، پیشنهاد شده است که نظام‌نامه دیده‌بانی پس از تصویب بـه کلیـه واحدهای صاحب فرایند و ذینفعان، ابلاغ و به‌طور عمومی اطلاع‌رسانی شود. همچنین به‌منظور جلب مشارکت سایر وزارت خانه‌ها در انجام دیده‌بانی، در شورای عالی سلامت و امنیـت غذایی طـرح موضوع و تصویب گردد.
حیدری و همکارانش افزوده‌اند: «در این راستا باید سیستم الکترونیکی پانـل دیده‌بانی برای سطوح سیاست‌گذاری مختلف طراحی گردد. همچنین ضروری است که تقویم انجـام پیمایش‌های ملی سلامت طی یک مطالعه مجزا بررسی شده و تصویب آن در عالی‌ترین مرجع، انجام گردد».
این یافته‌های علمی را فصل‌نامه «پایش» متعلق به پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی منتشر کرده است.
انتهای پیام
منبع:ایسنا