عدم افشای هویت رهبر جدید داعش؛ بحران رهبری یا ملاحظات امنیتی
گروه تروریستی داعش درحالی پس از گذشت بیش از یک ماه از هلاکت رهبری آن، سرکرده جدیدش را تعیین کرده که هویت اصلی وی را فاش نکرده است و کارشناسان مسائل مربوط به گروه‌های تکفیری نظرات متفاوتی درباره دلایل این اقدام از سوی رهبری داعش دارند و برخی معتقدند که رهبری داعش نگران هدف قرار گرفتن سرکرده جدید هستند و به همین دلیل هویت وی را فاش نمی‌کنند و برخی دیگر نیز می‌گویند که داعش دچار یک بحران در سطح رهبری شده و اغلب اعضای رده بالای آن به هلاکت رسیده‌اند.
روزنامه العربی الجدید در یادداشتی درباره تعیین سرکرده جدید داعش و بررسی دلایل ناشناس بودن هویت وی نوشت: حدود ۴۰ روز پس از هلاکت ابو ابراهیم الهاشمی القرشی (عبدالله قرداش)، سرکرده داعش در عملیات ائتلاف تحت امر آمریکا در ادلب واقع در شمال سوریه، این گروه شامگاه پنجشنبه بدون اعلام نام واقعی، سرکرده جدید خود را اعلام کرد و این بیانگر ترس و نگرانی داعش نسبت به هدف قرار گرفتن سرکرده جدیدش است.
ریاست جمهوری آمریکا اواسط بهمن ماه گذشته اعلام کرد که “ابو ابراهیم هاشمی قریشی” سرکرده داعش، در حمله نیروهای ویژه آمریکا در منطقه‌ای تحت کنترل ارتش آزاد سوریه در شمال غرب این کشور، کشته شد.
داعش پنجشنبه در بیانیه‌ای ضمن تأیید کشته شدن ابو ابراهیم القرشی و “ابو حمزه القرشی”، سخنگوی داعش اعلام کرد که “ابو الحسن الهاشمی القرشی” را به عنوان سرکرده جدید خود انتخاب کرده است.
نقص امنیتی در ساختار داعش؟
عدم افشای نام حقیقی سرکرده جدید داعش توسط این گروه، بیانگر نگرانی‌های امنیتی بزرگی است که ممکن است نشان‌دهنده نقص امنیتی در ساختار سازمانی آن باشد، به‌ویژه پس از خسارات بزرگ جغرافیایی از بهار ۲۰۱۹ تا کنون؛ چراکه طی این دوره سلسله اتفاقاتی رخ داد و داعش آخرین پناهگاه مرکزی خود را در باغوز در شرق سوریه از دست داد و همین اتفاق باعث شد که آمریکا پیروزی کاملش بر این گروه را اعلام کند، پس از آن ابوبکر البغدادی، سرکرده سابق داعش به هلاکت رسید و حمله به زندان “غویران” در حسکه ناکام گذاشته شد و آخرین اتفاق نیز هلاکت قرداش بود.
علی‌رغم این اتفاقات، داعش بر اساس اصل “تمرکززدایی” به فعالیت خود ادامه داد. داعش طی یک مرحله پس از حوادث باغوز در صحرای سوریه فعالیت کرد و عملیات‌ها و حملات عناصر آن باعث “سردرگمی” نیروهای سوریه و روس‌ها شد.
این عملیات‌ها حتی گاهی پس از وقایع زندان غویران و هلاکت قرداش ادامه یافت و این مسئله بیانگر سازگاری با وضعیت تمرکززدایی و انتخاب آن به عنوان یک استراتژی است که ممکن است بلندمدت باشد.
“عباس شریفه”، کارشناس گروه‌ها و سازمان‌های تروریستی در این باره گفت: اطلاعاتی درباره ابو الحسن الهاشمی به ویژه نسبت و شجره وی در دست نیست.
وی می‌گوید: ابو الحسن شخصیتی ناشناخته است و سمت‌های حساسی در رهبری داعش نداشته است و این مسئله نشان دهنده مواجه بودن داعش با یک بحران رهبری به ویژه پس از نابودی سلول آن در تلعفر است؛ سلولی که طی یک عملیات در سال ۲۰۱۵ ریشه‌کن شد و طی آن شماری از سرکرده‌های رده بالای داعش و بنیانگذاران و اعضای مجلس شورای این گروه به هلاکت رسیدند.
وی ادامه داد: پس از آن، رهبرانی ظهور کردند که از صلاحیت و تجربه لازم برخوردار نبوده و همین مسئله بیانگر دلیل تاخیر داعش در معرفی سرکرده جدید است.
عباس شریفه معتقد است: در واقع داعش وارد یک بحران واقعی در سطح رهبری شده است و واضح است که ابوالحسن الهاشمی علی‌رغم در دست نبودن اطلاعات درباره‌اش، از سرکرده‌های رده اول داعش نیست و تجربه رهبری ندارد و حتی از افسران سابق بعثی نیست که در تأسیس داعش نقش داشته و این سازمان را در پس پرده رهبری کرده باشند، در واقع می‌توان گفت که اغلب این افراد به هلاکت رسیده‌اند.
شریفه می‌گوید که داعش در برهه کنونی در دو مسیر موازی کار خواهد کرد، در وهله نخست درصدد ابراز وجود خود خواهد بود و در وهله دوم معادلات خود را مجددا طرح می‌کند و در این میان مسیر نخست از نظر رهبری داعش برای بازگرداندن اعتماد به عناصر این گروه در اولویت قرار دارد.
تمرکززدایی داعش
“حسن ابو هنیه”، کارشناس گروه‌های تکفیری نظر متفاوتی نسبت به شریفه درباره ساختار فعلی داعش دارد.
ابو هنیه بر خلاف شریفه معتقد است که داعش سازمانی است که به داشتن یک ساختار سازمانی سفت و سخت معروف است و سابقه طولانی دارد و به همین دلیل کشته شدن سرکرده‌های آن برای این گروه عادی شده است.
وی به العربی الجدید گفت: داعش همیشه بلافاصله پس از کشته شدن هر سرکرده، فرایند انتخاب جایگزین او را آغاز می‌کند و دراصل تجربه حرکت از سیاست تصمیم مرکزی، (یعنی پیوند قوی‌تر زیرشاخه‌ها و هسته‌های تروریستی با تصمیم مرکزی) به حالت تمرکززدایی را دارد و به همین دلیل زمانی که کنترل محیطی و مکانی را از دست می‌دهد به کار سازمانی روی می‌آورد.
این کارشناس ادامه می‌دهد: شاهد این مسئله بوده‌ایم که کشته شدن سرکرده‌های رده اول حتی شخصی که در رأس هرم قرار دارد، تأثیر چندانی بر ساختار آن ندارد، چراکه ساختار آن غیرمتمرکز است و مستقل عمل می‌کند.
با این حال، ابو هنیه ارتباط میان اعلام نکردن هویت واقعی سرکرده جدید داعش با نگرانی و ترس امنیتی این گروه نسبت به هدف قرار گرفتن احتمالی وی را بعید نمی‌داند.