عطش دشت قزوین
ایسنا/قزوین کم بارشی در سال زراعی جاری موجب شد تا بهره‌برداری از چاه‌های آب زودتر از موعد هرساله اتفاق بیفتد؛ کشاورزان نسبت به سال‌های گذشته کمتر کشت می‌کنند اما ذخایر سدها پاسخگو نیست و باید با مدیریت منابع موجود از این خشکسالی عبور کنیم.
میزان بارش‌های قزوین در سال زراعی جاری ۱۹۳ میلی‌متر بوده است که در مقایسه با سال گذشته حدود ۵۰ درصد کاهش بارندگی را شاهد هستیم با این حساب با کاهش آب‌های جاری میزان برداشت از سفره‌های زیرزمینی افزایش پیدا خواهد کرد.
قدرت‌الله مهدیخانی، مدیرکل مدیریت بحران استان قزوین به ایسنا می‌گوید: بروز کم‌آبی در استان قابل پیش‌بینی است بارندگی امسال کمتر از سال‌های قبل بوده و باعث خواهد شد تنش آبی در حوزه آب شرب و کشاورزی داشته باشیم، چند هفته قبل ستاد پیشگیری در استان تشکیل شده است، پیش‌بینی احتمال آتش‌سوزی زودتر از موعد نسبت به سال‌های گذشته و کاهش آب شرب و کشاورزی از موضوعاتی بود که در این جلسات به آن پرداخته شد.
وی ادامه می‌دهد: سال قبل تا اردیبهشت خیلی از چاه‌ها آغاز به کار نکرده بودند ولی امسال زودتر از موعد روشن شدند و مصرف آب در این فصل بی‌سابقه بوده است در این میان صرفه‌جویی در حوزه برق نیز مهم است.
کم‌بارشی بی‌سابقه طی ۵۰ سال گذشته
مدیرکل مدیریت بحران استان قزوین تصریح می‌کند: کشاورزان و مردم در این حوزه بدترین شرایط را تجربه کردند و کارشناسان وزارت نیرو کم بارشی امسال را در ۵۰ سال گذشته بی‌سابقه دانستند لذا امسال قطعاً در این حوزه با مشکل مواجه خواهیم بود.
وی با اعلام اینکه سال گذشته ۲۰۸۰ هکتار از اراضی استان دچار حریق شدند، اضافه می‌کند: سال گذشته معمولاً حریق‌ها اواخر خرداد ماه یا اوایل تیرماه به وقوع می‌پیوست ولی امسال این پیش‌بینی را می‌کنیم اوایل خرداد آتش‌سوزی را در مراتع شاهد باشیم، نگرانی خود را به دستگاه‌های متولی اعلام کردیم تا از الان به فکر وظایف مرتبط با حوزه کاری خود باشند.
مهدیخانی بیان می‌کند: منابع طبیعی، محیط زیست، جهادکشاورزی، شرکت شهرک‌های صنعتی، شرکت شهر صنعتی البرز، سازمان صمت در حوزه‌های وظایف خود به مراتع و علف‌های رویش پیدا کرده در محوطه شرکت‌های صنعتی توجه داشته باشند چون گاهی مشاهده می‌شود تأسیسات شرکت‌ها در محوطه‌ای قرار دارند که اطراف آن علف رشد کرده است، در صورت آتش‌سوزی این علف‌ها موجب سرایت آتش به تأسیسات خواهد شد.
وی متذکر می‌شود: همچنین شرکت آب و فاضلاب از الان باید تدابیر لازم برای آبرسانی به روستاهایی که احتمال دارد با کم‌آبی مواجه شوند را داشته باشند. از هم استانی‌ها خواهش دارم امسال در مصرف آب شرب، کشاورزان در مصرف آب کشاورزی و همه ما در مصرف برق صرفه‌جویی را داشته باشیم تا با بحران مواجه نشویم، این احتمال وجود دارد با کمبود آب و برق مواجه شویم.
مدیرکل مدیریت بحران استان قزوین اشاره می‌کند: پیش‌بینی و پیشگیری وظیفه ذاتی مدیریت بحران است و احتمال می‌دهیم امسال سال سختی را برای مجموعه مدیریت بحران و دستگاه‌های عضو آن داشته باشیم.
وی توضیح می‌دهد: ۲ سال گذشته بارندگی خوبی را در سطح استان شاهد بودیم اما این دلیل نمی‌شد که وضعیت سفره‌های زیرزمینی ما خوب باشد، به‌دلیل برداشت‌های بی‌رویه در سال‌های گذشته با فرونشست مواجه هستیم که یکی ۲ سال گذشته شرکت آب‌منطقه‌ای و جهاد کشاورزی برای پلمب چاه‌های غیرمجاز اقداماتی را انجام دادند ولی فکر نمی‌کنم این اقدامات جوابگوی مشکلات آتی باشد.
فروش آب استان به دیگر استان‌ها صحت ندارد
مهدیخانی می‌گوید: فروش آب استان به دیگر استان‌ها صحت ندارد، سد طالقان حق‌آبه استان است و هر ساله تحویل داده می‌شود. سد نُهُب هم امسال آبگیری شد و عملاً آبی برای فروش نداریم. سد کینه‌ورس نیز برای استان زنجان است و سرریز آن به تاکستان می‌آید.
به گزارش ایسنا، طی ۲ سال گذشته به‌دلیل بارش‌های خوبی که اتفاق افتاد میزان برداشت از سفره‌های زیرمینی کاهش پیدا کرد اما برای جبران خسارت وارد شده به طبیعت و آب‌های زیرزمینی راه طولانی در پیش داریم که به مدد برنامه‌ریزی صحیح قابل جبران است.
یدالله ملکی، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای قزوین اعلام می‌کند: امسال به‌دلیل کمبود بارش‌ها وارد خشکسالی شدیم و در زمستان بارش‌های خوبی را شاهد نبودیم و آبدهی رودخانه‌ها به حداقل رسیده یا خشک شدند و رودخانه‌های فصلی زودتر از موعد خشک شدند.
وی ادامه می‌دهد: از سد طالقان سهیمه آب داریم، سال قبل ذخیره برای امسال نگاه داشتیم و آبی که اکنون وارد دشت می‌شود نتیجه ذخیره سال گذشته است و این در صورتی است که امسال آب زیادی وارد سد نشده است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای قزوین خاطرنشان می‌کند: پاییز ۹۹ به کشاورزان اعلام کردیم ۶۰ درصد طرح کشت خود را بکارند و آب آن را اختصاص می‌دهیم و در حال حاضر تعهد انجام داده را تأمین می‌کنیم ولی مشکل اینجاست که کشاورزان اضافه کشت کردند و نمی‌توانیم بیش از تعهد خود آب تأمین کنیم چون آب مازاد در استان وجود ندارد.
وی بیان می‌کند: خوشبختانه با برنامه‌ریزی انجام شده به کشت‌های قانونی ۶۰ درصد آب اختصاص می‌دهیم، ۱۰۰ حلقه چاه تلفیقی داریم که برای مواقع خشکسالی و بحران حفاری شدند که به‌تدریج در مدار قرار می‌گیرند و برای این امر ۱۵ میلیارد تومان اعتبار لازم است و تاکنون ۳۵ حلقه وارد مدار شده و از آن‌ها بهره‌برداری می‌شود تا تنش‌های خشکسالی را بکاهیم.
چاه‌ها زودتر از موعد روشن شدند
ملکی توضیح می‌دهد: در مورد آب‌های زیرزمینی اقدامات خوبی داشتیم تغذیه مصنوعی و نصب کنتورهای هوشمند افت سطح آب را به صفر رساندیم امسال چاه‌ها زودتر از موعد روشن شدند، سال ۹۹ که بارندگی داشتیم چاه‌ها اردیبهشت ماه روشن شدند ولی امسال چاه‌ها از اسفند ماه روشن شدند و قطعاً امسال به سفره آب زیرزمینی فشار زیادی وارد می‌شود، آب کانال مانند سال قبل زیاد نیست بنابراین مردم کمبود آب خود را از آب‌های زیرزمینی تأمین خواهند کرد و این به سفره‌ها فشار خواهد آرود.
وی اضافه می‌کند: از ۶۰۰۰ حلقه چاه موجود در استان برای ۳۵۰۰ حلقه چاه کنتور هوشمند نصب کردیم و کنترل خواهیم کرد ولی کشت‌های انجام شده امسال بر سفره‌های زیرزمینی فشار خواهد آورد و شاهد افت سطح آب‌های زیرزمینی خواهیم بود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای قزوین متذکر می‌شود: سد نُهب به‌صورت آزمایشی آبگیری شد و خوشبختانه ۲۰ میلیون مترمکعب آب جمع کردیم و روستاهای پایین‌دست که حق‌آبه دارند را با آن تأمین آب می‌کنیم.
وی اظهار می‌کند: تا الان از سدطالقان ۱۷۰ میلیون مترمکعب آب گرفتیم که برای کشت‌های پاییزه بین کشاورزان در حال توزیع است؛ الان نمی‌توانیم راجع به کشت تابستانه سخن بگوییم چون تمام سهمیه را برای کشت‌های پاییزه استفاده می‌کنیم. فعلاً هیچ سهمیه‌ای برا ی تابستان در اختیار نداریم. اگر بارش مناسبی اتفاق بیفتد و ذخیره در سد ایجاد کنیم می‌توانیم برنامه‌ریزی کنیم.
کاهش ۹۰ متری سطح اولیه آب‌های زیرزمینی دشت قزوین
ملکی هشدار می‌دهد: سطح اولیه آب‌های زیززمینی ۹۰ متر کاهش یافته که تا انتهای سال ۹۹ افت سالانه سطح آب زیرزمینی را به صفر رساندیم ولی متأسفانه برداشت‌ها شروع شده است و در ماه‌های آینده میزان کاهش نمایان خواهد شد.
وی می‌گوید: اگر برنامه‌های سازگار با کم‌آبی در استان اجرا شود، مردم رعایت کنند، کنتور هوشمند نصب و برداشت‌ها را کنترل کنیم امید می‌رود دشت سالیان سال نعمت خود را ارزانی کند اما اگر رعایت نشود دشت را در بوئین‌زهرا و تاکستان از دست خواهیم داد ولی اعلام زمان دقیق ممکن نیست چون به رفتار مردم با سفره‌های زیرزمینی بستگی دارد.
به گزارش ایسنا، در خشکسالی معمولاً از ذخایر آب زیرزمینی استفاده می‌شود؛ این در حالی است که سطح آب‌های زیرزمینی دشت قزوین از سالیان گذشته به‌دلیل برداشت اضافه افت شدیدی داشته است به همین دلیل در بخش‌هایی از دشت نیز شاهد فرونشست بودیم. در چند سال اخیر بیابانی شدن دشت قزوین نیز آثار و تبعات فراوانی به دنبال داشته است. اما به‌واسطه آبیاری تحت فشار نه تنها میزان مصرف آب مدیریت نمی‌شود بلکه با افزایش سطح زیر کشت به مرگ دشت کمک می‌کنیم.
ملکی تأکید می‌کند: یکی از چالش‌های بین ما و جهادکشاورزی این است اگر آبیاری تحت فشار انجام می‌شود آب صرفه‌جویی شده در سفره ذخیره شود اما متأسفانه شاهد توسعه سطح زیرکشت هستیم که به ضرر دشت است چون در آبیاری غرقابی بخشی از آب به سفره نفوذ می‌کند ولی در روش آبیاری نوین هیچ آبی به سفره نفوذ نمی‌کند اگر این روش منجر به صرفه جویی نشود به ضرر دشت خواهد بود.
تشکیل رصدخانه آب را در استان قزوین
وی اشاره می‌کند: ما نصب کنتورهای هوشمند میزان برداشت کشاورزان را کنترل خواهیم کرد و اجازه برداشت بیش از حد را نخواهیم داد و رصدخانه آب را در استان تشکیل خواهیم داد و همه چاه‌ها را کنترل خواهیم کرد اما زمان و اعتبار نیاز دارد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای قزوین تشریح می‌کند: مسئولان جهادکشاورزی می‌گویند آبیاری تحت فشار منجر به توسعه سطح زیر کشت نمی‌شود و جلوی توسعه را گرفته‌اند اما چیزی که در زمین اتفاق می‌افتد این نیست. هر روز شاهد افزایش سطح زیرکشت هستیم و عملاً در زمین این اتفاق می‌افتد. اتفاقی که در دشت می‌افتد خلاف چیزی است که می‌گویند؛ برای کنترل باید حجم برداشت را کنترل کنیم و با توجه به وضعیت دشت دبی چاه‌ها را کم یا زیاد کنیم تا مدیریت شوند.
چرا آبیاری تحت فشار دشت را می‌خشکاند؟
مهدیخانی نیز در خصوص افزایش سطح زیر کشت در پی آبیاری تحت فشار می‌گوید: در بحث الگوی کشت سازمان جهادکشاورزی باید برنامه‌هایی را داشته باشد هرچند اداره‌ای به این نام در این سازمان تأسیس شده و در این حوزه فعالیت دارند، در آبیاری قطره‌ای دنبال این هستیم که سفره‌های زیرزمینی را از بین نبریم. در گذشته کشاورزان با حق آبه خود یک هکتار را به زیر کشت می‌بردند الان با آبیاری قطره‌ای سطح زیر کشت را افزایش دادند که این به منابع زیرزمینی آسیب می‌زند، هرچند که آبیاری قطره‌ای مصرف آب را کاهش می‌دهد ولی نظر کارشناسان این حوزه است که در روش آبیاری غرقابی بخشی از آب، سفره‌های زیرزمینی را تغذیه می‌کرد ولی اکنون در روش آبیاری نوین آبی که استخراج می‌شود وارد زمین نمی‌شود و در این حوزه مشکل داریم.
ملکی در خصوص کم آبی در آبیک بیان می‌کند: پروژه انتقال آب سد طالقان به آبیک با سرعت خوبی در حال اجراست و با تمام توان کار می‌کنیم، اگر مشکل اعتبارات حل شود به موقع شاهد آبرسانی خواهیم بود. پیش‌بینی می‌شود اگر اعتبارات فراهم شود تا پایان تیرماه به آبیک خواهد رسید. عمده این کار به خرید لوله نیاز دارد و نقدینگی می‌خواهد و بخشی تأمین شده است که کار را با قدرت جلو می‌بریم و پیمانکار با تمام تجهیزات کار می‌کند.
وی اضافه می‌کند: ادامه پروژه تا ضیاءآباد ۲۰۰۰ میلیارد تومان اعتبار می‌خواهد که در حال مذاکرده با سرمایه‌گذار هستیم، سرمایه‌گذاران زیادی آمدند و مذاکرات زیادی صورت گرفت و به زودی به نتیجه خواهیم رسید.
به گزارش ایسنا، دشت قزوین یکی از مهم‌ترین دشت‌های کشور است چون استان قزوین با دارا بودن یک درصد خاک کشور چهار درصد محصولات زراعی کشور را تولید می‌کند برای همین امر استان قزوین نقش مهمی در تولید محصولات استراتژیک کشاورزی دارد و با مدیریت صحیح منابع آبی می‌توانیم ضمن احیا و حفظ دشت قزوین به تولید کشور نیز کمک کنیم.
منبع:ایسنا