علت دود سیاه ماشین و نحوه رفع مشکل
دود سیاه ماشین نشانه‌ای از بروز مشکل به‌ویژه در یکی از بخش‌های سیستم سوخت رسانی است. از آسیب دیدن انژکتور گرفته تا گرفتگی یا کثیفی بیش از حد فیلتر هوا از جمله مهم‌ترین دلایل خارج شدن دود غلیظ مشکی رنگ از اگزوز خودرو هستند. علت دود سیاه ماشین هرچه که باشد، نباید به‌سادگی از کنار آن عبور کنید. در ادامه ضمن بررسی علت دود سیاه از اگزوز خودرو، راهکارهای رفع این مشکل را هم بررسی خواهیم کرد.
دود سیاه ماشین نشانه چیست؟
مشاهده دود سیاه اگزوز ماشین باید ذهن شما را به‌سمت عملکرد سیستم سوخت رسانی خودرو ببرد. دود سیاه نشان‌دهنده وجود ذرات آلاینده ناشی از احتراق ناقص است که به‌سمت اگزوز خودرو هدایت می‌شوند. این اتفاق معمولا در اثر عدم اختلاط سوخت و هوا با نسبت صحیح در موتور خودرو رخ می‌دهد.
علت دود سیاه ماشین
برخی از مهم‌ترین دلایل دود سیاه ماشین عبارت‌اند از:
- استارت زدن بعد از گذشت مدت زمان طولانی
- کثیف شدن و گرفتگی فیلتر هوا
- آسیب دیدن سنسور اکسیژن موتور
- مشکل پیدا کردن انژکتور سیستم سوخت رسانی
- رسوب‌گرفتگی بیش از حد در موتور
- خراب شدن سنسور جریان هوا
- مشکل پیدا کردن دریچه EGR
در ادامه لازم است هر یک از موارد فوق را جداگانه بررسی کنیم.
استارت زدن بعد از گذشت مدت زمان طولانی
اگر مدت طولانی خودرو را در گوشه پارکینگ بدون استارت زدن نگهداری کرده‌اید، باید بدانید که حتی اگر باتری ماشین تخلیه نشده باشد، احتمالا در دقایق ابتدایی بعد از اولین استارت، شاهد پخش شدن دود سیاه نسبتا غلیظ در محیط خواهید بود. این دود سیاه به‌دلیل سرد بودن موتور و احتراق ناقص در محفظه احتراق رخ می‌دهد. البته در حالت طبیعی با گذشته چند دقیقه، موتور گرم شده و مشکل برطرف می‌شود. اگر همچنان مشکل خروج دود سیاه از اگزوز پابرجا بود، علت را باید در مواردی که جلوتر ذکر می‌کنیم، جستجو کنید.
کثیف شدن و گرفتگی فیلتر هوا
اگر هوا به‌میزان کافی به محفظه احتراق نرسد، احتراق ناقص در موتور رخ می‌دهد و مقدار زیادی دوده تولید می‌شود که به‌صورت سیاه رنگ از اگزوز وارد محیط می‌شود. مهم‌ترین دلیل نرسیدن هوا به‌محفظه احتراق موتور، گرفتگی فیلتر هوا است. فیلتر هوا معمولا درون یک جعبه مشکی رنگ مربع یا مستطیل شکل در قسمت بالا یا جلوی موتور تعبیه می‌شود.
شما می‌توانید خیلی راحت به‌فیلتر هوا دسترسی پیدا کنید و وضعیت کثیفی آن را مورد بررسی قرار دهید. معمولا فیلتر هوا هر 5000 کیلومتر یا 6 ماه یکبار باید تعویض شود. اگر فیلتر هوا را به‌همراه روغن موتور تعویض کنید، بسیاری از تعمیرگاه‌ها اجرت جداگانه برای این کار دریافت نمی‌کنند. بسته به‌نوع ماشین، فیلترهای موجود در بازار از قیمت پایین در حدد 60000 تومان تا قیمت‌های بالای 1 میلیون تومان عرضه می‌شوند.
آسیب دیدن سنسور اکسیژن موتور
کنترل نسبت ترکیب سوخت و هوا در موتور خودرو بر عهده سنسور اکسیژن است. این قطعه با اندازه‌گیری میزان غلظت آلاینده‌ها در مسیر خروجی دود به‌سمت اگزوز ماشین، سیگنال‌هایی را به‌کامپیوتر خودرو ارسال می‌کند. خراب شدن سنسور اکسیژن، احتمال برهم خوردن نسبت ایده‌آل ترکیب سوخت و هوا را افزایش می‌دهد. موضوعی که می‌تواند علت دود سیاه ماشین باشد.
در صورت خرابی سنسور اکسیژن معمولا امکان تعمیر آن وجود ندارد و باید به‌فکر تعویض‌اش باشید. اجرت تعویض این سنسور در پاییز 1403 برای خودروهای مختلف حدود 200 تا 300 هزار تومان است. همچنین قیمت سنسور اکسیژن هم بسته به‌نوع خودرو بین 600 هزار تا 1.5 میلیون تومان متغیر است.
مشکل پیدا کردن انژکتور سیستم سوخت رسانی
علت دود سیاه ماشین انژکتوری می‌تواند ناشی از آسیب دیدن انژکتور در سیستم سوخت رسانی باشد. انژکتور موظف است تا سوخت ورود به‌محفظه احتراق را به‌صورت ذرات ریز درآورده و به‌سمت محفظه احتراق پاشش کند. این کار کمک می‌کند تا ترکیب سوخت و هوا به‌بهترین شکل ممکن اتفاق بیفتد و احتراق از کیفیت بالاتری برخوردار شود.
آسیب دیدن انژکتور، این قطعه را در انجام وظیفه خود ناتوان می‌کند. به‌همین دلیل، کاهش کیفیت احتراق، احتمال خارج شدن دود سیاه از اگزوز را در پی خواهد داشت. چرا‌که بخشی از سوخت در فرآیند احتراق شرکت نمی‌کند و به‌صورت دوده به‌سمت اگزوز هدایت می‌شود.
در بسیاری از مواقع، شستشوی سوزن یا کل انژکتور مشکل را برطرف می‌کند؛ چرا‌که در اثر وجود ناخالصی در سوخت، سوزن انژکتور دچار گرفتگی می‌شود. اجرت این کار در حال حاضر، چیزی در حدود 300 تا 700 هزار تومان است. در مواردی هم ممکن است که نیاز به‌تعویض سوزن انژکتور پیدا کنید. این قطعه هم برای خودروهای مختلف از 250 هزار تا بیش از 2 میلیون تومان قیمت دارد.
رسوب‌گرفتگی بیش از حد در موتور
علت دود سیاه ماشین انژکتوری که مدت زیادی از کارکرد آن‌ها سپری شده است، می‌تواند ناشی از رسوب‌گرفتگی بیش از حد در بخش‌های مختلف موتور باشد. این موضوع نه‌تنها راندمان موتور را در گذر زمان کاهش می‌دهد؛ بلکه ممکن است در اثر تماس رسوبات با سوخت، منجر به تولید دوده سیاه و خروج از اگزوز شود.
ساده‌ترین راه برای حل این مشکل، فلاش کردن و استفاده از محلول‌های موتورشور است که در عرض چند دقیقه می‌توانند بخشی از رسوبات موتور را برطرف کنند. البته باید در خرید این محلول‌ها خیلی حساس باشید تا محصولات تقلبی و بی‌کیفیت در اختیار شما نگذارند. این محصولات بسته به‌حجم و برند بین 100 تا 400 هزار تومان قیمت دارند.
خراب شدن سنسور جریان هوا
یکی دیگر از قطعاتی که در کنترل ترکیب سوخت و هوا در موتور خودرو نقش ایفا می‌کند، سنسور جریان هوا (MAF) است. این قطعه، میزان هوای ورودی به موتور را اندازه‌گیری می‌کند و اطلاعات مربوط به آن را در قالب سیگنال‌هایی در اختیار ایسیو می‌گذارد. کامپیوتر ماشین از این داده‌ها برای تنظیم میزان تزریق سوخت و زمان جرقه‌زنی در محفظه احتراق استفاده می‌کند.
خراب شدن این سنسور هم می‌تواند علت دود سیاه از اگزوز باشد. هرچند موقعیت قرارگیری سنسور جریان هوا در خودروهای مختلف، یکسان نیست؛ اما معمولا این قطعه بین فیلتر هوا و دریچه گاز قرار می‌گیرد. لازم به‌ذکر است که معمولا این قطعه در خودروهای با رنج قیمت متوسط به بالا نصب می‌شود. قیمت سنسور MAF هم در حال حاضر بالاتر از 5 میلیون تومان است که بسته به نوع خودرو تغییر می‌کند. به‌همین دلیل، تعمیر یا تعویض آن هزینه بالاتری در مقایسه با سایر سنسورها روی دست شما می‌گذارد.
مشکل پیدا کردن دریچه EGR
خانواده ناکس یا اکسید نیتروژن در شمار آلاینده‌هایی قرار دارند که در نتیجه عملیات احتراق موتور خودرو تولید می‌شوند. پخش شدن این آلاینده در هوا، خطرات زیست محیطی جدی به‌دنبال دارد. ضمن اینکه می‌تواند علت دود سیاه ماشین هم باشد. برای کنترل این آلاینده‌ها از قطعه‌ای به‌نام شیر یا دریچه EGR استفاده می‌شود.
این قطعه در مسیر خروجی آلاینده‌ها به‌سمت اگزوز خودرو نصب می‌شود. این دریچه همواره مقداری از آلاینده‌ها را به‌سمت منیفولد ورودی هوای موتور هدایت می‌کند. به‌این‌ترتیب با گردش آلاینده‌ها در قالب یک سیکل داخل موتور، جلوی خروج آن‌ها به‌هوای آزاد را می‌گیرد.
مشکل پیدا کردن دریچه EGR می‌تواند منجر به‌خروج ناکس و پخش شدن دود سیاه در محیط شود. جدی‌ترین مشکل این سیستم، گرفتگی دریچه EGR در اثر رسوب کردن ذرات آلاینده است. شیر EGR بسته به نوع خودرو قیمت بالاتر از 2 میلیون تومان دارد. اگر خوش شانس باشید و با تمیز کردن دریچه ای جی آر مشکل برطرف شود، هزینه چندانی روی دست شما نمی‌گذارد.
کلام پایانی
در این مطلب بررسی کردیم که علت دود سیاه ماشین چیست و برای رفع دود سیاه اگزوز چه اقداماتی را باید انجام داد. قبل از پایان بد نیست به‌یک نکته مهم اشاره کنیم. کیفیت سوخت می‌تواند در جلوگیری از تولید دوده سیاه ناشی از احتراق در موتور نقش داشته باشد. به‌همین دلیل، اگر برایتان مقدور است، بنزین سوپر را برای سوخت‌گیری انتخاب کنید.