عوامل انسانی اصلی‌ترین عامل تهدید خزندگان و دوزیستان است
یک عضو هیئت علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه کردستان با بیان اینکه دلایل در معرض خطر انقراض بودن گونه‌های مختلف خزندگان و دوزیستان متفاوت است، گفت: با این حال تخریب زیستگاه‌های طبیعی و دخالت عوامل انسانی بیشترین عامل تهدید این گونه‌ها محسوب می‌شود.
هانیه غفاری در گفت و گو با ایسنا، با بیان اینکه «خزندگان» و «دوزیستان» دو گروه مختلف از مهره‌داران هستند که معمولا در علم «هرپِتالوژی» (Herpetology) یا همان «مطالعه توام خزندگان و دوزیستان» با هم مطالعه می‌شوند و در مطالعات علمی با همدیگر از آنها صحبت می‌شود، خاطرنشان کرد: در واقع این دو گروه تفاوت‌های بسیاری با یکدیگر دارند.
وی در ادامه به برخی تفاوت‌های بین خزندگان و دوزیستان اشاره کرد و گفت: دوزیستان یک مرحله «دگردیسی» دارند یعنی در مرحله لاروی دارای آبشُش هستند که بعد از دگردیسی تبدیل به شش می‌شود اما خزندگان از زمانی‌که از تخم بیرون می‌آیند دارای شُش هستند و نوزادان خزندگان از زمانی‌که متولد می‌شوند شبیه به والدین‌شان هستند اما دوزیستان اینگونه نیستند.
غفاری همچنین با اشاره به اینکه جنس پوست و تخم‌های دو گونه خزندگان و دوزیستان نیز تفاوت دارد، اظهار کرد: دوزیستان پوست لطیف‌تر و فاقد پولک دارند اما خزندگان پوست‌شان زمخت‌تر و پولک‌دار است همچنین ساختار تخم آنها متفاوت است. به این صورت که اطراف تخم دوزیستان ساختاری ژله‌ای دارد اما خزندگان با تخمگذاری در محیط‌های خشکی سازگاری پیدا کردند بنابراین روی تخم‌شان پوسته آهکی دارند که با محیط‌های خشک سازگار است.
وی در ادامه گفت: در خزندگان نیز گونه‌های شاخص و اندمیک زیادی وجود دارد که می‌توان به تعدادی از آنها اشاره کرد مانند «افعی شاخدار دم‌عنکبوتی» که پراکنش جهانی آن به بخش‌های کوچکی از استان‌های ایلام و کرمانشاه و «افعی کوهستانی لطیفی» که پراکنش جهانی آن به بخش کوچکی از کشور یعنی «پارک ملی لار» واقع بین استان‌های تهران و مازندران محدود می‌شود.
وی همچنین با اشاره به «گِکو پارسی» گفت: گکو پارسی گونه‌ای است که من و همکارانم آن را کشف کردیم و گونه اندمیکی‌است که طی چند سال گذشته به عنوان گونه‌ای جدید به خزندگان کشور معرفی شده‌است.
غفاری با اشاره به اینکه بسیاری از گونه‌های خزندگان و دوزیستان کشور در معرض خطر انقراض هستند، اظهار کرد: تخریب زیستگاه‌های طبیعی و ایجاد آلودگی در آنها از مهم‌ترین دلایل این مساله است همچنین به‌صورت مشخص آن گونه‌هایی که در شب عید به عنوان حیوان خانگی به فروش می‌رسند بیشتر در معرض تهدید هستند مانند «سمندر کوهستانی کایزر» یا همان «سمندر کوهستانی لرستانی».
وی تاکیدکرد: در رابطه با گونه‌هایی که در زیستگاه‌های طبیعی خود هستند توصیه می‌کنم اگر مردم به یک منطقه طبیعی می‌روند پوشش گیاهی و محیط‌های طبیعی آن را دستکاری و تخریب نکنند چرا که پوشش گیاهی پناه بسیاری از گونه‌هاست و اگر تخریب شود آن گونه پناه خود را از دست می‌دهد.
این عضو هیئت علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه کردستان درباره «گاندو» (تمساح پوزه کوتاه ایرانی) گفت: پراکنش این گونه در ایران در قسمت جنوب استان سیستان و بلوچستان است و تعارض آن با انسان مخصوصا در سال 98 همزمان با وقوع سیل در این استان پررنگ و حمله آن به انسان نیز گزارش شد.
وی ادامه داد: به‌طور کلی مهم‌ترین عامل تهدید گاندو در کشور کمبود یکی از منابع حیاتی این گونه یعنی آب است که در آن منطقه هم برای انسان و هم گونه گاندو کم و به‌همین دلیل این گونه در معرض خطر انقراض است.
این عضو هیئت علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه کردستان با اشاره به اینکه به‌دلیل کمبود آب در روستاهایی که گونه گاندو در آن پراکنش دارد، مردم آن منطقه نیز از همان برکه‌هایی که زیستگاه گاندو است آب خود را تامین می‌کنند، اظهار کرد: اگر آب شرب مردم این مناطق تامین شود تا حدی تعارض بین انسان و گاندو کاهش پیدا می‌کند همچنین میزان بارندگی سالانه این مناطق نیز در حفظ این گونه از خطر انقراض نقش مهمی دارد و مشکل آبی در چند سال اخیر باعث شده است زیستگاه گاندو با مشکلاتی مواجه شود.
غفاری در پایان با اشاره به اینکه تعداد کل دوزیستان کشور 22 گونه است، گفت: شش گونه از آنها اندمیک (بوم‌زاد) کشور هستند و بیشتر سمندرهایی که داریم اندمیک ایران و به‌ویژه اندمیک زیستگاه‌های زاگرس هستند.
انتهای پیام
منبع:ایسنا