“فرونشست”؛ تیرغیبی بر قلب مازندران!؟

“فرونشست” موضوعی است که در بسیاری از استان‌های کشور خطرآفرین است و در مازندران نیز، این امر، احساس شده است.

سال هاست که کلمه بحران خشکسالی و کم آبی به گوش می رسد، اما با وجود وضعیت های عینی و پیشبینی های روشن، هنوز باورهای مسئولان بر مدار خشکسالی و بحران کم آبی نچرخیده است.
آمارها نشان می دهد، که زنگ هشدار و خطر بحران کم آبی و خشکسالی، امسال بیش از هر وقت دیگری به صدا در آمده و به آژیر قرمزی در محیط زیست تبدیل شده است.
امسال علاوه بر کاهش نزولات جوی و ذخایر برفی مناطق کوهستانی و حجم آب سدها، گرما نیز زودتر از سال گذشته در مناطق مختلف، مستقر شده است. این مساله خسارت‌هایی را به منابع آبی و اقشار مختلف از جمله کشاورزان و دامداران وارد کرده که در نوع خود بی سابقه و جبران ناپذیر است.
به گزارش ایسنا، هرچند برخی از محققان و کارشناسان، سعی در کتمان این موضوع به دلایل مختلف دارند اما فرونشست در مازندران نیز به وفور دیده شده است و در این میان، بر تمامی مسئولان و دانشگاهیان لازم شده تا مباحث مربوط به فرونشست را جدی بگیرند.
سوالی که مطرح می‌شود اینجا است که چرا فرونشست اتفاق می‌افتد و آیا اصلاً مازندران مستعد این موضوع است یا خیر و اگر پاسخ خیر باشد، پس نگران نیز نباید بود.
محققان و اساتید دانشگاه‌های مازندران در این خصوص، شرق این استان را مستعد فرونشست می‌دانند. آنها معتقدند به دلیل خشکسالی‌هایی که مدت‌ها این منطقه را تحت تأثیر خود قرار داده بود، اراضی این منطقه را با پدیده فرونشست درگیر کرده است.
در کنار این خشکسالی‌های طولانی، برداشت بی‌رویه از آب زیرزمینی در استانی مانند مازندران، احتمال فرونشست زمین به ویژه در مناطق کشاورزی را افزایش می‌دهد.
هرچند محققان معتقدند فرونشست در مقیاس‌ها و اندازه‌های مختلف و با سرعت‌های متفاوت رخ می‌دهد اما توجه به این نکته که یکی از خطرناک‌ترین پدیده‌های زمین‌شناسی است و پس از نشست زمین، میلیون‌ها سال طول می‌کشد به جای اول خود برگردد، دلیلی باشد تا مسئولان و دانشگاهیان، باید بیش از پیش به آن توجه کنند.

چندی پیش محمدعلی بهمنیار در گفت‌وگو با ایسنا گفته بود که عمده دلیل فرونشست ها خالی شدن سفره های آب زیرزمینی در اثر برداشت‌های غیرمجاز است که موجب به وجود آمدن فضای خالی در زیر خاک شده و در اثر کوچکترین ارتعاش این فرونشست ها اتفاق می افتد.
همچنین وی دو عامل را سبب ایجاد فرونشست عنوان کرد و گفت که نخستین عامل مربوط به خالی شدن سفره ها و منابع آب زیرزمینی است که خلاء حاصل از تخلیه آب یکی از عوامل اصلی فرونشست است، عامل دیگر مربوط به املاح به ویژه نمک موجود در خاک بوده که در اثر آبشویی حجم آن کاهش پیدا کرده و باعث فرونشست می شود، این عامل در اصلاح خاک و زهکشی معمولا اتفاق می افتد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری اراضی شرق استان را مستعد فرونشست اعلام کرد و گفت در شرق استان به دلیل برداشت‌های غیرمجاز و گستردگی کشت، سفره های زیرزمینی آب بیشتری از دست داده و احتمال این رخداد در شرق نسبت به غرب مازندران بیشتر است
بهمنیار ادامه دادکه مراتع، به صورت غیرمستقیم در کیفیت خاک و آب نقش دارند و بهره‌برداری درست و اصولی از اراضی و ایجاد کاربری متناسب با مناطق می تواند به حفظ منابع آبی و خاکی کمک فراوانی کند.

کریم سلیمانی چندی پیش در گفت و گو با ایسنا ایجاد چاه‌های عمیق و نیمه عمیق را تهدیدی بزرگ برای سفره‌های زیرزمینی دانست و گفته بود که علاوه بر اینکه این سفره‌ها در حال خالی شدن است وخطر بزرگ فرونشست زمین در مناطق کشاورزی و مسکونی وجود دارد که قابل جبران نیست.
وی هدر رفت آب باران و آب‌های سطحی را در مازندران در برخی فصول زیاد دانسته و گفته بود که این آب‌ها به دریا و یا به جاهایی سرازیر می‌شود که قابل استحصال در فصل نیاز نیست.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری با تاکید بر اینکه باید به پروژه‌های مربوط به استحصال آب باران اعتماد و آن را عملیاتی کرد، یادآور شده بود که استفاده از آب‌های نامتعارف مانند آب باران و آب ناشی از سیلاب‌های ناگهانی می‌تواند تا حدی زیادی کمبودهای منابع آبی را مرتفع کند، هرچند این کار نیازمند بررسی‌های علمی مدون است.
منبع:ایسنا