مروری بر عملکرد شورای عالی آموزش و پرورش در ۹۹سالگی/آموزش و پرورش همچنان درگیر بدیهیات و اولیات

محمود امانی طهرانی در گفت وگو با ایسنا، با بیان اینکه شورای عالی آموزش و پرورش نهادی با پیشینه طولانی در کشور است اظهار کرد: هنگامی که در کشورهای مختلف مسئله دموکراسی و قانون گذاری مطرح شد به تدریج عقلای قوم به این نتیجه رسیدند که شیوه آموزش و مدارس جدیدی که در حال شکل گیری است به قانون و مقررات و نظامی برای اداره نیاز دارد که از جنس کارهای دولتی کشور نیست و لذا نهاد ویژه ای تحت عنوان شورای عالی تشکیل دادند.

وی افزود: در کشور ما شکل اولیه این شورا ۱۰ سال قبل از مشروطه و مجلس شورای ملی به وجود آمده و به سال ۱۲۷۵ شمسی باز می گردد. در آن زمان مدارس جدید توسط افراد مختلف در کشور در حال شکل گیری بودند و نخست وزیر فرهنگ دوست آن زمان مرحوم امین الدوله به این گروه که برای شکل گیری مدارس جدید دور هم جمع شده بودند رسمیتی داد و انجمن معارف شکل گرفت و در سال های بعد مشمول تغییراتی شد تا جایی که اولین بار در ۱۸ اسفند ۱۳۰۰ شمسی شورای عالی به صورت رسمی تاسیس شد.

وی ادامه داد: اکنون  در نود و نهمین سال تاسیس شورای عالی قرار داریم که به همین مناسبت وبینار «بررسی جایگاه و کارکردهای شورای عالی آموزش و پرورش» در روز هجدهم اسفند ماه برگزار خواهد شد.

دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش با بیان اینکه شورای عالی بعدها مصوبات مکرری پیدا کرد گفت: رئیس این شورا، رئیس جمهور و رئیس جلسات، وزیر آموزش و پرورش است و تخصص هایی به عنوان افراد حقیقی و حقوقی در این شورا حضور دارند. در طول تاریخ جنبه کارشناسی، عمیق بودن مباحث و طمأنینه جزئی از شاکله شورا بوده و دستخوش جوّ وزرا، مسائل سطحی سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نمی شود و در تلاش است سه کار سیاست گذاری، تنظیم و تصویب آیین نامه ها، اساسنامه ها، قوانین و مقررات و همچنین نظارت را پیرامون امور آموزش انجام دهد.

نقش شورای عالی در اجرای مطلوب اسناد بالادستی تحولی

امانی درباره نقش شورای عالی در اجرای مطلوب اسناد بالادستی تحولی گفت: از سه جنبه می توان به این موضوع ورود کرد. جنبه اول اینکه مخاطب اجرای سندتحول، خود شورای عالی آموزش و پرورش نیست و شورا، مجری نیست، بلکه مخاطب اجرا تمام بدنه اجرایی کشور در بخش دولتی و غیردولتی و نهادهای عمومی هستند. یکی از مشکلاتی که ما باید در اذهان مسئولان و مردم تغییر دهیم این است که تصور می کنند مخاطب سندتحول، وزارت آموزش و پرورش است؛ درحالی که تمام نهادهای کشور با سند نسبتی دارند.

وی افزود: نکته دوم آنکه به خط کردن و ایجاد انسجام میان اجزای مختلف یک بخش، مدیریتی می طلبد که بر عهده وزارت آموزش و پرورش گذاشته شده است و باید مدیریت کند چه دستگاه هایی چه اموری را انجام دهند. نکته سوم آنکه ناظرانی بر فرایند اجرا تعیین شده اند که در دو سطح نظارت کنند؛ یک سطح شورای عالی آموزش و پرورش و سطح دوم شورای عالی انقلاب فرهنگی است.

سندتحول بنیادین، مفهومی نوشته شده است

دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش با اشاره به اینکه سند تحول بنیادین، سندخاصی است و درک و فهم آن بسیار مهم است گفت: برای ایجاد این فهم و فضا و کمک به اجزای مختلف، کنشگران عرصه شورای عالی نقش های دیگری برای خود تعریف کرده و به عنوان نمونه با کمک معاونت های آموزش و پرورش برنامه شش زیرنظام را تدوین و تنظیم کرده اند.

امانی به ماهیت و مدل نوشتن سندتحول اشاره کرد و گفت: سندتحول با جملاتی از جنس مفهومی نوشته شده است. برخی اسناد با مدل اجرایی و عملیاتی نوشته می شوند مانند اینکه گفته شود باید برای تمام دانش آموزان کشور از بدو ورود به نظام آموزشی تا دوره پایانی یک پرونده بهداشتی تشکیل شود که به صورت مداوم و سالانه تکمیل می شود و مرحله به مرحله بالا می رود و همه دانش آموزان هنگام خروج یک پرونده سلامت کامل دارند. در چنین نوع نگارش خیلی روشن بیان می شود که این برنامه در این بازه های زمانی و این درصد اجرا می شود و توسط چنین شاخص هایی به این مرجع گزارش می شود و شاخص ها گویی در دورن خود سند وجود دارد.

وی افزود: نوع دیگر سندنویسی،  فعالیت هایی را ترسیم می کند که الزاما شاخصی درون آن نیست. به عنوان مثال بیان می کند باید نظامی برای سنجش پیشرفت تحصیلی و تصمیم گیری در باب ارتقاء، تکرار پایه و دریافت خدمات آموزشی خاص به وجود بیاید و بر اساس نتایج این نظام ارزشیابی، مسیر تحصیلی دانش آموزان ترسیم شود. اما سندتحول مفهوم گراست و این دو نوع روش تنظیم سند را در آن مشاهده نمی کنید.  این نقص نیست بلکه یک سلیقه و انتخاب بوده است.

دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش با بیان اینکه کسانی که سند را نوشتند چارچوب های مفهومی برایشان مهم بود، زیرا می خواستند از فلسفه پلی به اهداف بزنند و در نهایت به برنامه درسی و کف کلاس برسند گفت: جملات مفهومی تعیین تکلیف می کند، اما عینیت یافته نیست و شاخص از درون ندارد. به همین دلیل است که برنامه زیرنظام ها نوشته شد و ۱۴ خرده نظام شکل گرفت.

امانی افزود: کارِ گروه قبلی شورا این بوده که این مفاهیم را به آن حالت میانی برساند که در جای خود به درستی انجام شده است. اما اینکه چرا منجر به شکل گیری آموزش و پرورش تحولی نشد علت این است که آموزش و پرورش همانند هواپیمای درحال حرکت است که مسائل جانبی خودش را دارد، مانند فضای فیزیکی، معلم، کنکور، انتظار از مدرسه، معلم و نظیر آن. یا به عنوان مثال ذهنیت بسیاری از خانواده ها درباره یادگیری اینگونه است که بچه ها فقط به مدرسه می روند تا یک کتاب را بخوانند و امتحان بدهند. ذهنیت غالب، یادگیری سنتی یک کتاب است و هرچه غیر از این باشد یادگیری محسوب نمی شود و جنبی است.

برای رسیدن به قله ای که ترسیم کردیم باید چه کنیم؟

آموزش و پرورش همچنان درگیر بدیهیات و اولیات است

وی با اشاره به اینکه برای رسیدن به قله ای که ترسیم کردیم باید شیوه ها و رویه ها متناسب سازی شوند که زمانبر است گفت: وقتی می گوییم «تربیت تمام ساحتی»، تا پذیرفته شود زمان می برد؛  آن هم در شرایطی که در نقاطی از کشور مسئله این نیست که از نقطه ۲۰ به نقطه ۱۰۰ برسیم بلکه مسئله این است که از نقطه زیر صفر به نقطه اولیه برسیم و هنوز مسائل ساختمان و گرمایش و دسترسی و غیره مطرح است. سند تحول نوشته شده تا شما را از وضع معمول به وضع مطلوب برساند. در جایی که عقب مانده ایم که سند لازم نیست بلکه عمل به بدیهیات کفایت می کند، آموزش و پرورش همچنان درگیری بدیهیات و اولیات است.

تهیه گزارش پیشرفت اجرای سندتحول بنیادین

دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش درباره تهیه گزارش پیشرفت اجرای سندتحول از سوی شورای عالی آموزش و پرورش گفت: اولین کاری که باید انجام شود همین کار است. کسانی که درگیر بودند ابتدا باید جاده ای ر ا می ساختند تا بتوانند در آن گام بردارند. از سه سال قبل تصویب زیرنظام ها شروع شد و شاخص ها و زمینه هایی به وجود آمدند که بتوان از آن ها گزارشگیری کرد. وزارت آموزش و پرورش چند اقدام خوب در این راستا انجام داده است. یک داشبورد مدیریتی ایجاد کردند تا مشخص شود در باب هر زیرنظام چه اقداماتی در چه سطوحی انجام می گیرد که مدت ها روی سایت وزارتخانه قرار داشت. مهندسی کار درست است که فعالیت ها را مرحله ای بچینیم و جلو برویم.

امانی طهرانی ادامه داد: دبیروقت شورای عالی در ۱۸ دی ماه ۹۸ گزارش روند اجرای سند را به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه داده است. البته شورای عالی آموزش و پرورش تا کنون به صورت مستقیم وارد اندازه گیری شاخص های اجرای سند نشده بلکه اطلاعات را از بدنه وزارتخانه می گیرد و سپس جمع بندی و روی آن تحلیل انجام می دهد. تنظیم خود گزارش سالانه هم هر سال توسعه و ارتقاء پیدا می کند. اخیرا مکاتبه ای با دبیرکل شورای عالی انقلاب فرهنگی داشتم و از ایشان خواستم  که بازخورد گزارش قبلی را به ما ارائه دهند تا اگر در شکل و فرمت و یا محتوا نکته ای هست مورد توجه قرار دهیم.

وی افزود: دوم آنکه خواستیم اگر شاخص های راهبردی وجود دارد که می تواند در سنجش سند، مهم تلقی شود به دست ما برسد. این گزارش سالانه باید به تدریج خودش هم ارتقاء یابد. باید در شورای عالی به دنبال این شاخص ها باشیم که یکی از آنها شاخص “مدرسه مطلوب سند” است که هم به اداره کنندگان مدرسه و هم به کسانی که می خواهند شاخص ها را بسنجند کمک می کند.

دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش با بیان اینکه زمینه دوم، شاخص های کل آموزش و پرورش کشور است و هنوز مصوبه قدیمی موضوعیت دارد گفت: یک زمینه سومی نیز نیازمندیم که به طرح هایی که امروز وزارخانه تحت عنوان بسته های تحولی به عنوان پیشران ها در پیش گرفته است برمی گردد. فرض بر این است که این بسته های تحولی می خواهند اجرای سند را تسهیل کنند. باید این برنامه سنجیده شوند. واقعیت وقوع، میزان اثربخشی آنها سنجیده شود. البته به دلیل اینکه طراحی این پیشران ها در سال گذشته با فرض آموزش حضوری در مدارس صورت گرفته، اما امسال با فضای کرونا مواجه شدند و تلاش کردند کارهایی انجام دهند اما الزاما با آن طراحی اولیه مطابق نبود.

انتهای پیام