ایسنا/سمنان “فرش خودرنگ ایل سنگسری” با قدمت و پیشینه دیرسال و چند هزار ساله، یکی از مهمترین صنایع دستی شهرستان مهدیشهر و ایل عشایری سنگسر است.
تنوع در عین سادگی، جذابیت بالای بصری، تولید کاملا ارگانیک، درهم‌تنیدگی طرح‌ها و نقش‌های به کار رفته با طبیعت منطقه ،توجه به شاخص‌های هنری در تولید، کاربردی بودن و…همه و همه از ویژگی‌های این دستبافته قدیمی است. از طرفی تنوع جاذبه‌های طبیعی ،تاریخی و گردشگری در منطقه و گردشگر پذیر بودن منطقه نیز انگاره مهم دیگری است که می‌تواند به معرفی بیش از پیش این صنایع دستی کمک کند.
مسوول کارگروه فرش خودرنگ انجمن توسعه مهدیشهر از فرش خودرنگ ایل سنگسری به عنوان یکی از اصیل‌ترین فرش‌های دستباف جهان نام برد و گفت: این فرش کاملا ارگانیک در بازارهای خارجی خریداران زیادی دارد.
پویا خادمیان در گفت‌وگو با خبرنگاران اظهار کرد: اخیرا تنها از استرالیا سفارش 1000 تخه فرش خودرنگ داشتیم که به دلیل تولید کم نتوانستیم جوابگوی این سفارش باشیم. علاوه بر این بازار صادراتی برای این فرش خودرنگ در کشورهای مختلفی وجود دارد.
مسوول معرفی فرش خودرنگ سنگسری از خرید تضمینی این فرش در مهدیشهر استان سمنان از سوی دپارتمان فرش خودرنگ این شهرستان خبر داد و تصریح کرد: به هر میزان طرح فرش، نخ و فرش دستباف خودرنگ تولید شود آمادگی برای خرید آن در شهرستان وجود دارد.
این کارشناس فرش خودرنگ، از شکل‌گیری دپارتمان فرش خودرنگ در انجمن توسعه مهدیشهر به عنوان یک فرصت تاریخی برای این شهرستان نام برد و گفت: فرش خودرنگ منحصر به منطقه مهدیشهر و مناطق زندگی ایل سنگسر است و نمونه مشابهی در هیچ جای جهان ندارد.
وی با اشاره به قدمت بالای فرش خودرنگ در مهدیشهر و منطقه خاطرنشان کرد: ایل سنگسری دارای سبک زندگی خاص خود است و فرش خودرنگ نیز از دل این سبک زندگی می‌آید.
مسوول کارگروه فرش خودرنگ انجمن توسعه مهدیشهر در پاسخ به پرسش ایسنا در ارتباط با ضرورت‌های احیای دوباره این دستبافته و لزوم تطابق آن با نیازهای زیست اجتماعی امروز اظهار کرد: این دستبافته در گذشته نقاط ضعفی هم داشته که چرایی فراموشی و یا به محاق رفتن آن را باید در همین نقاط ضعف جست‌وجو کرد لذا دپارتمان فرش خودرنگ مهدیشهر با درک این مهم، در این مدت به رفع نقاط ضعف آن پرداخته و با تنوع بخشی به طرح‌ها و رنگ‌های آن، انجام چندین طرح پژوهشی ، بروزرسانی نقش‌ها و طرح‌ها و…کوشیده به احیای این فرش دستبافت بپردازد.
این کارشناس فرش از عدم برندسازی و ناشناخته ماندن این فرش به عنوان یکی از دلایل به فراموشی سپردن این دستبافته در گذشته نام برد و عنوان کرد: متاسفانه با وجود ارزشمند بودن پشم گوسفند سنگسری، در بسیاری از مناطق پشم این گوسفندان چیده و دور ریخته می‌شود.
وی با بیان اینکه همه اقدامات لازم برای جذب بازارهای جهانی و معرفی این فرش صورت گرفته ادامه داد: در همین راستا آموزش‌های متعددی برای پرورش نسل جدیدی از بافنده‌ها در شهر مهدیشهر و چندین شهر همجوار صورت گرفته و با خرید تضمینی نخ، فرش و تابلوفرش‌ها و..به دنبال توسعه و تولید این صنایع دستس ارزشمند هستیم.
مسوول کارگروه فرش خودرنگ انجمن توسعه مهدیشهر با بیان اینکه در همین راستا بیش از پنج تن نخ تولید و خریداری شده اضافه کرد: به منظور ترغیب علاقمندان به این حوزه کارمزد ریسنده‌ها و بافنده‌ها را به دو برابر افزایش دادیم ضمن اینکه از بیش از 130 بافنده نیز دعوت به همکاری شده است.
خادمیان با بیان اینکه نخ به کار رفته در این دستبافته، متفاوت و منحصر به فرد است، افزود: نخ به کاررفته در این فرش مربوط به پشم بره سنگسری است که در ارتفاع بیش از 2000متری از سطح دریا پرورش یافته و پشم آن بعد از استفاده از علوفه‌های بهاری در اول تابستان چیده شده است و از همین رو نخ به کار رفته در فرش خودرنگ کاملا منحصربه فرد است چرا که طول الیاف پشم این گونه از گوسفند سنگسری در تیرماه به بلندترین و نازک‌ترین اندازه خود می‌رسد.
وی از برنامه‌ریزی برای توسعه آموزش‌ها در این بخش خبر داد و گفت: به منظور تربیت بافنده های بیشتر، قراردادی با اداره کل فنی و حرفه‌ای استان منعقد شده تا علاوه بر ارائه آموزش‌های تخصصی، مواردی نیز که برای جهانی شدن این فرش دستبافت نیاز است را نیز در آموزش‌ها لحاظ کند.
تدوین دو کتاب و 5 طرح پژوهشی در ارتباط با فرش خودرنگ
مسوول معرفی فرش خودرنگ سنگسری با اذعان به اینکه مهدیشهر می تواند به قطب فرش دستبافت تبدیل شود اضافه کرد: وجود هفتمین موزه تخصصی فرش دستبافت دنیا در این شهر به روشنی گویای ظرفیت بالای این شهرستان در حوزه فرش دستبافت است.
وی در پاسخ به پرسش ایسنا در ارتباط با فعالیت‌های پژوهشی این دپارتمان در خصوص فرش خودرنگ سنگسری گفت: تاکنون پنج طرح پژوهشی با همکاری دانشگاه تهران، دانشگاه سمنان، انجمن فرش، دانشکده فرش شهرکرد و…در خصوص طراحی، بافت و قدمت فرش خودرنگ؛ انجام و یا در حال انجام است. ضمن اینکه دو عنوان کتاب نیز در ارتباط با فرش خودرنگ مهدیشهر تالیف و آماده انتشار شده است.
وی با اشاره به طرح‌ها و برنامه‌های انجام شده در ارتباط با این دستبافته قدیمی وعده داد: تا سه سال آینده غنی‌ترین منبع فرش خودرنگ دنیا در شهرستان مهدیشهر ایجاد و در دسترس علاقه‌مندان قرار گیرد.
خادمیان از انعقاد یک تفاهمنامه با دانشکده صنایع‌دستی دانشگاه سمنان خبر داد و گفت: براساس این تفاهمنامه اساتید ، منتقدان و فعالان حوزه فرش و صنایع دستی به نقد و بررسی فرش خودرنگ سنگسری می‌پردازند.
مسوول کارگروه فرش خودرنگ انجمن توسعه مهدیشهر از ارتباط با 10 کشور دنیا در پنج قاره با هدف معرفی بیش از پیش فرش خودرنگ خبر داد و اظهار کرد: با ارتباطات برون‌مرزی خوبی که از طریق انجمن توسعه ایجاد شده، هیچ دغدغه‌ای در ارتباط با حمایت و سرمایه‌گذاری مالی در این بخش نداریم از همین رو به هر میزان که تولید وجود داشته باشند برای خرید تضمینی آن آمادگی داریم.
این کارشناس با بیان اینکه فرش خودرنگ سنگسر، تک و منحصربه فرد است گفت: اگرچه در دو سه کشور دیگر نمونه‌هایی از فرش خودرنگ وجود دارد اما به هیچ عنوان این فرش‌ها چه از نظر طرح و نقش و چه از نظر تنوع رنگ قابل مقایسه با فرش خودرنگ مهدیشهر نیستند.
وی با بیان اینکه در نمونه‌های خارجی تنها چهار رنگ وجود دارد افزود: این در حالی است که در فرش های خودرنگ مهدیشهر 10 رنگ شناسایی شده است. ضمن اینکه با پژوهش‌ها و اقداماتی که صورت گرفته رنگ‌های فرش خودرنگ مهدیشهر تا 30 رنگ نیز افزایش یافته است.
تفاهمنامه ای برای احیای یک دستبافته کهن
معاون برنامه‌ریزی و هماهنگی امور عمرانی فرماندار شهرستان مهدیشهر و مسوول انجمن توسعه مهدیشهر با اشاره به وجود 15 کارگروه فعال در این انجمن گفت: دپارتمان فرش خودرنگ از جمله زیرمجموعه‌های کارگروه فرهنگی هنری این انجمن است که تاکنون منشا خدمات زیادی بوده است.
محمد ادب از انعقاد تفاهمنامه بین این انجمن و اداره کل فنی و حرفه ای استان سمنان خبر داد و گفت: این تفاهمنامه امروز به امضا رسید و امید می‌رود که نتایج خوبی برای شهرستان به همراه داشته باشد.
وی با بیان اینکه انجمن توسعه مهدیشهر از سال 96 راه اندازی شده ادامه داد: این انجمن در این چند سال برنامه های خوبی در سطح شهرستان و استان داشته است.
وی از عضویت تعداد کثیری از موثرین مهدیشهری در این انجمن خبر داد و اظهار کرد: یکی از مهمترین شعارهای انجمن که در افتتاحیه هم مطرح شد، کاهش بیکاری در شهرستان به حداقل ممکن ظرف یک برنامه پنج ساله بود که متاسفانه به دلیل مشکلات اقتصادی این چند سال کمتر به اهداف خود رسیده است.
وی از کارگروه آموزش و پرورش و سلامت به عنوان یکی از کارگروه های موفق انجمن نام برد و گفت: این کارگروه در دوران همه گیری کرونا همکاری های بسیار زیادی با دانشگاه علوم پزشکی سمنان داشته و منشا خدمات زیادی بوده است. ضمن اینکه در بحث آموزش و پرورش نیز علاوه بر ساخت دو باب مدرسه، به نوسازی و مرمت 22 مدرسه دیگر نیز پرداخته است.
از سفارش 1000تخته‌ای تا برپایی 15 دار قالی!
دبیر کارگروه فرش خودرنگ مهدیشهر از آنچه “ریل‌گذاری درست برای احیای فرش خودرنگ”در این شهرستان می‌خواند خبر داد و گفت: در همین راستا به تربیت و آموزش بیش از 40 نخ‌ریس و برپایی 15 دارقالی خودرنگ پرداختیم.
علی صفائی در گفت‌وگو با خبرنگار اظهار کرد: در حال حاضر 15 دار فرش خودرنگ در شهرهای مهدیشهر، درجزین، سمنان و روستاهایی نظیر خیرآباد و …برپا شده است.
وی با اشاره به برنامه‌های این انجمن برای افزایش تولید فرش دستبافت اضافه کرد: در همین راستا به زودی و ظرف دو-سه روز آینده فراخوانی برای بافت 133 تخته فرش خودرنگ در استان اعلان می‌شود.
رونمایی از اولین قالیچه خودرنگ
وی از خرید تضمینی نخ و فرش خودرنگ از سوی کارگروه فرش خودرنگ مهدیشهر بر داد و افزود: امروز اولین قالیچه خودرنگ بافته شده از سوی این بافندگان، رسما بریده و رونمایی می‌شود.
دبیر کارگروه فرش خودرنگ مهدیشهر از برنامه‌ریزی برای برپایی نمایشگاه های فرش خودرنگ سنگسری خبر داد و تصریح کرد: همچنین به منظور معرفی بیشتر این دستبافته کهن، نمایشگاه فرش خودرنگ سنگسر در سال 1401 در تهران برگزار خواهد شد.
وی با بیان اینکه فرش خودرنگ می تواند به اشتغالزایی قابل توجهی در شهرستان و استان بی‌انجامد ادامه داد: کارگروه فرش خودرنگ مهدیشهر بعد از برپایی جشنواره گردشگری ایل سنگسری، فعالیت جدی خود را برای احیای فرش خودرنگ آغاز کرد و در این دو سال برنامه‌های متعددی عملیاتی و اجرا کرده است.
موزه فرش خودرنگ سنگسری افتتاح می‌شود
صفائی افتتاح موزه فرش خودرنگ سنگسری را از جمله برنامه‌های انجمن توسعه مهدیشهر برشمرد و اظهار کرد: این موزه که بخش عمده ای از مقدمات آن فراهم شده تا پایان امسال رسما افتتاح خواهد شد.
وی با بیان اینکه فاز اول این طرح محدود به راه‌اندازی و بهره برداری از موزه فرش خودرنگ است خاطرنشان کرد: در فازهای بعدی برنامه‌هایی برای توسعه موزه و طرح توسعه این مجموعه داریم که متعاقبا اعلام خواهد شد.
بی‌تردید فرش خودرنگ مهدیشهر به عنوان یکی از صنایع دستی منحصربه فرد ایل سنگسری، از ظرفیت و توانمندی بالایی برای جهانی شدن دارد. منحصربه فرد بودن این دستبافته ،پیشینه و قدمت بالا و ریشه داشتن آن در فرهنگ و زندگی هزاران ساله مردمان این دیار که زیست اجتماعی و فرهنگی آنها همواره با الهام بخشی از طبیعت و جغرافیای منطقه، منشا خلق آثار یگانه‌ای از گذشته تاکنون بوده؛ همه و همه می‌تواند به معرفی بیش از پیش این دستبافته کهن و چه بسا باستانی کمک کند. بدیهی است که تحقق این مهم نیازمند برنامه‌ریزی علمی است.
به نظر می‌رسد که با طرح‌ها و برنامه‌هایی که انجمن توسعه مهدیشهر و هنرمندان و بافندگان مهدیشهری دارند، فرش خودرنگ سنگسری، می‌تواند در کنار داشته‌های فرهنگی و هنری دیگر، به عنوان یکی از ویژه‌ترین و شاخص‌ترین هنرهای کاربردی مردمان این زیست‌بوم کهن، ضمن ایجاد اشتغال و درآمد در حوزه اقتصادی و تجاری بیش از پیش به بهبود اقتصاد و معیشت مردم بومی کمک کند.
بی شک اما، کلید توسعه و معرفی بیش از پیش این هنر نیاکان‌مان را باید در توجه جدی به برندیگ ، بازاریابی حرفه‌ای، ارتباط بیش از پیش با بازارهای جهانی، تمرکز و توجه ویژه‌تر به بعد هنری دست‌بافته‌ها، توجه تؤأمان به دیرینگی نقوش و بروزرساتی نقش‌ها و طرح‌ها و…جست‌وجو کرد، چیزی که به نظر می‌رسد هنرمندان مهدیشهری و اعضای کارگروه فرش خودرنگ مهدیشهر، از همین ابتدا، توجه به آن را از نظر دور نداشته و همین امیدها را به اجرایی شدن این طرح بیشتر و بیشتر می‌کند.
گزارش از هوشنگ حبیبی بسطامی -ایسنا
منبع: ايسنا