موزه آستان قدس رضوی؛ گنجینه‌ای نفیس از ارادت به دستگاه ملائک پاسبان رضوی

مهدی قیصری‌نیک در گفت وگو با ایسنا اظهار کرد: گنجینه نفایس آستان قدس رضوی، مجموعه‌ای از هدایا و آثار وقفی که از قرن‌های گذشته تاکنون بر این آستان ملکوتی تقدیم شده است را شامل می‌شود.
وی افزود: این گنجینه کهن و سترگ علاوه بر دارا بودن نسخه‌های فوق‌العاده نفیس خطی، دارای بیش از ۲۰ هزار قرآن خطی است که در جهان اسلام به لحاظ قدمت، تزئینات، کتاب‌آرایی، جلدسازی، تنوع بستر کتابت (مکتوب بر پوست، کاغذ ، برگ درختان، فلز)، ترجمه به زبان فارسی کهن و دری و همچنین ترجمه به زبان ترکی جغتایی و زبان اردو کم‌نظیر و بی‌نظیر است.
رونمایی از نفیس‌ترین قرآن‌های وقفی آستان قدس رضوی
معاون امور سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی ادامه داد: از این مجموعه، گزیده‌ای در موزه قرآن نفایس آستان قدس رضوی به نمایش گذاشته شده است که می‌توان به نمونه‌ای از قرآن‌های فوق‌العاده نفیس از قرن اول تا هفتم هجری قمری که به مناسبت دهه کرامت و میلاد امام‌رضا(ع) در معرض دید عموم قرار گرفتند، اشاره کرد.
قیصری‌نیک بیان کرد: این مجموعه با تکیه بر تاریخ وقف و ورود آن‌ها به روضه رضویه و آستان مبارک حضرت رضا(ع) رونمایی شده و شامل قرآن‌هایی است که طبقات اجتماعی مختلف مانند وزیر، صاحب‌دیوان، حکمران و … به دستگاه ملائک پاسبان رضوی از منطقه خراسان بزرگ وقف کرده‌اند که نشان از ارادت و اطمینان قلبی به ساحت مقدس عالم آل محمد(ع) دارد.
وی خاطرنشان کرد: تعدادی از این نسخه‌های قرآنی بر روی پوست و برخی بر زمینه کاغذ حنایی به انواع خطوط شامل کوفی (حجازی، مشکول، تزئینی، دوره تکامل)، نسخ کهن، ریحان و ثلث کتابت شده است. برخی از این نُسَخ دارای تزئینات ساده‌ای شامل اعراب‌گذاری با شنجرف و فواصل آیات زرین است و برخی دیگر دارای تزئیناتی مفصل با زر، لاجورد، شنجرف و نقره است که شامل ترنج، بته‌جقه و کتیبه‌های بازوبندی مرصع، منقش و جداول الوان می‌شود.
معاون امور سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی اضافه کرد: از جمله قرآن‌های به نمایش گذاشته شده می‌توان از قرآن دستخط امام علی(ع) به خط کوفی حجازی (کتابت خاص  قرن اول هجری)، وقف یکی از علمای برجسته به روضه رضویه، جزوات قرآنی وقفی کشوادبن‌املاس در سال ۳۲۷ قمری ( دوره سامانیان) به مشهدالرضا، وقفی حمزه علوی حسینی یکی از عالمان شیعه در سال ۳۹۶ قمری، وقفی ابن‌سیمجور ۳۸۳ قمری، وقفی مشرف نیشابوری  در سال ۵۴۰قمری، وقفی حسن‌بن‌ابی‌سعد بیهقی در سال ۵۱۴ قمری، وقفی رقاق نیشابوری در سال ۵۰۳ قمری و وقف محمدبن‌عثمان نیشابوری در سده هفتم قمری یاد کرد که در تمامی وقف‌نامه‌ها تصریح شده است، زائران و مجاوران در روضه رضویه تلاوت کنند.
رونمایی یکی از نفیس‌ترین ضریح‌پوش‌های ضریح مطهر امام رضا(ع)
وی تصریح کرد: همزمان با آغاز دهه کرامت و میلاد فرخنده علی‌بن‌موسی‌الرضا(ع) در ۸۳ برنامه‌ سه‌شنبه‎‌های علمی- فرهنگی آستان قدس رضوی برای اولین بار یکی از نفیس‌ترین ضریح‌پوش‌های ضریح مطهر امام رضا(ع)  معرفی و رونمایی شد.
معاون امور موزه‌های سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی ادامه داد: موزه آستان قدس رضوی یکی از مهمترین و باسابقه‌ترین گنجینه‌های تاریخی و فرهنگی در منطقه و جهان اسلام است که سهم بسزایی در حفظ و نگهداری میراث گذشتگان به عهده داشته و دارد.
قیصری‌نیک تشریح کرد: یکی از مجموعه‌های بی‌نظیر و منحصر به‌فرد هنرهای اسلامی در موزه آستان قدس رضوی، صندوق پوش‌ها و ضریح‌پوش‌های حرم مطهر رضوی است که در آن‌ها تلفیقی از صنعت نساجی و هنرهای زری‌دوزی، مرواریددوزی و کتیبه‌نگاری به چشم می‌خورد.
وی گفت: ارادتمندان به بارگاه ملکوتی حضرت رضا(ع) با استفاده از ذوق و هنر ایرانی، پوششی برای تزئین و پوشاندن روی ضریح‌ها و صندوق‌ها  تهیه و به آستان مقدس رضوی اهدا می‌کرده‌اند که در زمان‌های مناسب مورد استفاده قرار می‌گرفته است و در حال حاضر این پوشش‌ها به عنوان آثار تاریخی، فرهنگی و هنری در موزه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شوند و به مناسبت‌های مختلف از آن‌ها رونمایی به عمل می‌آید و در معرض دید عموم علاقه‌مندان قرار می‌گیرند.
معاون سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی اظهار کرد: ضریح‌پوش و دوره‌پوشی که در حال حاضر رونمایی شده است، یکی از نفیس‌ترین آثار موجود در موزه رضوی است که در سال ۱۳۳۳ هجری قمری توسط «شیخ علی گلدوزرشتی» دوخته و توسط «حاجی امین دیوان لاهیجی» وقف روضه منوره رضوی شده است.
قیصری‌نیک افزود: این ضریح‌پوش از جنس ماهوت مرغوب، به رنگ یشمی و مزین به تکنیک قلابدوزی است و دارای  برش مخصوص ضریح‌پوش است که به عنوان شیروانی‌پوش، در دوره قاجار به ابعاد سه متر و ۲۹ سانتی‌متر در ۴متر و ۵۶ سانتی‌متر برای ضریح  فولادی حرم مطهر امام رضا (ع) تهیه شده است.
وی بیان کرد: همچنین همراه این اثر، یک دوره‌پوش کوتاه از جنس ماهوت مرغوب یشمی‌رنگ و مزین به قلاب‌دوزی نیز وجود دارد که طول آن ۱۴ متر و عرض آن ۷۰سانتی متر است و به صورت یک قطعه دوخته شده، دور شبکه‌های ضریح فولادی حرم مطهر رضوی را می‌پوشاند.
معاون امور سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی ادامه داد: از تزئینات این اثر نفیس می‌توان به حاشیه کتیبه‌دار و نقوش گیاهی آن اشاره کرد، فضای بین دوحاشیه، به دوازده قاب پهن و یک قاب باریک سراسری در بالای آن‌ها تقسیم شده است.
قیصری‌نیک عنوان کرد: در قسمت باریک بالای قاب‌ها، آیة‌الکرسی با خط نسخ قلاب‌دوزی شده و در قسمت پهن نیز در هر قاب روایات و احادیثی در فضیلت زیارت امام رضا(ع) و ترجمه آن‌ها دوخته شده است. در ۶ قاب باقی‌مانده نیز سوره‌های حمد، قدر و چهار قل با ابریشم قلاب‌دوزی شده است.
وی خاطرنشان کرد: این اثر نفیس هنری پس از سال‌ها بروی ضریح فولادی حرم مطهر موجود در موزه آستان قدس رضوی قرار گرفته و رونمایی می‌شود.
رونمایی از درکوب‌های دوره صفوی در موزه رضوی
وی تصریح کرد: موزه آستان قدس رضوی در راستای معرفی آثار و ایجاد رویدادهای فرهنگی و هنری در موزه‌های خود، برای اولین بار نیز از یازده درکوب موجود در خزانه آستان قدس رضوی رونمایی به عمل آورد.
معاون امور سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی ادامه داد: درکوب‌ها، قطعاتی فلزی و معمولا از جنس فولاد هستند که برای تزئین و استحکام بر روی درهای چوبی نصب می‌شده‌اند. از جمله ملحقات درهای حرم مطهر حضرت رضا(ع)، درکوب‌های فولادی است که به سفارش سلطان حسین صفوی و توسط فیض‌الله شوشتری از استادان فولادکار مشهور دوره صفوی در سال‌های ۱۱۱۸ و ۱۱۱۹ قمری ساخته شده‌اند.
قیصری‌نیک تشریح کرد: این درکوب‌ها به شکل ترنج، سرترنج و کتیبه‌های بازوبندی و دارای کتیبه‌هایی به خط ثلث و نسخ است و شامل آیات قرآن، احادیث، نام بانی یا واقف، سازنده و تاریخ ساخت می‌شود. در برخی از آن‌ها نام خطاط «میر محمد مؤمن» و در یکی از آن‌ها نام بانی ساخت این آثار «اسماعیل جبادار» نوشته شده است.
انتهای پیام
منبع:ایسنا