نقش دانشگاه در توسعه و پیشرفت پایدار چیست؟

دکتر مهدی عاشورنیا در نشست تخصصی «نقش دانشگاه در پیشرفت پایدار و مستمر کشور» که در معاونت فرهنگی سازمان جهاد دانشگاهی استان گیلان برگزار شد، با بیان اینکه مفهوم توسعه و پیشرفت پایدار از ابتدای دهه ۹۰ وارد حوزه علوم انسانی شد، اظهار کرد: در میانه قرن بیستم توسعه پایدار از دیدگاه جوامع انسانی و کشورها ارتباط مستقیمی با رشد اقتصادی داشت و غرب در این امر پیشتاز بود، اما بعد از دهه ۷۰ یک ناهمگنی میان توسعه پایدار و رشد اقتصادی دیده شد.

وی با اشاره به رشد سریع علمی در جوامع بشری به ویژه ممالک متمدنه جدید، افزود: رشد علمی و اقتصادی، جمعیت و سرانه تولید ناخالص بعد از دهه ۷۰ مشهود بود، اما کیفیت زندگی دیگر آن رشد قبل را نداشت. در واقع رشد اقتصادی با آلودگی محیط زیست همراه شده و بیماری های متنوع زندگی انسان را دچار خطر کرده بود.

معاون آموزشی موسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی گیلان، از دیگر کمبودهای رشد اقتصادی را فقدان عدالت اجتماعی دانست و تصریح کرد: توزیع نامتقارن ثروت طبقات اجتماعی را با رویکرد جدید مواجه کرد.

عاشورنیا، با اشاره به بازتعریف دانشگاه ها به عنوان مبادی تولیدکننده، گفت: در تعریف توسعه پایدار دانشگاه ها نسل بندی شدند؛ به این صورت که دانشگاه های نسل اول آموزش محوری را دنبال می کنند و دانشگاه های نسل دوم آموزش و پژوهش را مد نظر قرار داده اند، اما دانشگاه های نسل سوم علاوه بر آموزش و پژوهش، کارآفرین هستند.

وی دانشگاه های نسل چهارم و پنجم را ارزش آفرین و تمدن ساز دانست و عنوان کرد: مباحث مربوط به توسعه پایدار نیازمند تعاریف کیفی است؛ نه کمی و باید برای جامعه هنجار تعریف کنیم. در واقع جامعه واجد این تعاریف دارای توسعه و پیشرفت پایدار است.

عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی گیلان، سرمایه اجتماعی را یکی از هنجارهای جامعه دانست و گفت: ساختارها و هنجارهای اجتماعی یک زندگی توام با امنیت و سلامت اجتماعی و فرصت رشد برای تمام اقشار را فراهم می کند.

وی با اشاره به نقش دانشگاه در تولید هنجارها، اضافه کرد: هنجارهای تولید شده توسط دانشگاه می تواند انسان های مناسب تری را تحویل جامعه دهد؛ از طرف دیگر این هنجارها به ایجاد یک نظام شخصیتی متناسب با توسعه و پیشرفت پایدار کمک می کند.

عاشورنیا، با بیان اینکه برای ایجاد توسعه پایدار باید یک نظام اجتماعی ایجاد کنیم، افزود: در گذشته این نظام اجتماعی در مدارس شکل می گرفت، اما به تدریج وارد دانشگاه ها شد و دیگر به علم به چشم کالا نگاه نمی کنیم و علم در دسترس همه قرار دارد.

عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی گیلان، با اشاره به تفاوت رویکردها و هنجارهای توسعه و پیشرفت پایدار در جوامع غربی و شرقی، خاطرنشان کرد: توسعه پایدار باید مبتنی بر فرهنگ باشد و در غیر این صورت دچار تقلید خواهیم شد؛ البته بسیاری از هنجارها و ارزش های فرهنگی و اجتماعی توسعه پایدار جهانی محور هستند.

وی با بیان اینکه دانشگاه با آگاهی بخشی نقش مهمی در ایجاد اعتماد، امنیت، مشارکت و همبستگی اجتماعی دارد، گفت: توسعه پایدار به زیرساخت نیاز دارد و محیط زیست یکی از زیرساخت های توسعه پایدار است.

عاشورنیا، انسان را مهمترین زیرساخت توسعه پایدار دانست و عنوان کرد: بسیاری از کشورهای مبتنی بر فرهنگ نژادپرستی، اکنون مهاجرپذیر هستند، زیرا برای توسعه و پیشرفت پایدار در آینده به نیروی انسانی نیاز دارند و دانشگاه های آنان انسان های خام واجد استعداد را پرورش می دهند و نظام اجتماعی را پیش می برند.

معاون آموزشی موسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی گیلان، دانشگاه ها را نیازمند نظارت بر خروجی نیروی انسانی دانست و افزود: مهارت محوری باید فاصله دانشگاه و جامعه را کم کند. قبل از انقلاب اکثر تکتولوژی های ما از غرب وارد می شد، اما بعد از انقلاب دانشگاه های علمی – کاربردی برای تربیت نیروهای مهارت محور به وجود آمدند تا دانشگاه را با صنعت پیوند بزنند.

عاشورنیا، با بیان اینکه دانشگاه ها باید نیروهای خودبرنامه ریزی تربیت کنند، گفت: امروزه علم در دسترس است و افراد نباید به یک مدرک دانشگاهی که سال ها قبل دریافت کرده اند، بسنده کنند و باید توانایی به دست آورند.

وی با اشاره به رابطه توسعه اقتصادی کشورها با شرایط آموزش عالی آنان، خاطرنشان کرد: سیستم آموزش عالی تولیدکننده هنجار است و باید سرمایه انسانی لازم را در اختیار نظام فرهنگی و اجتماعی جامعه قرار دهد.

دکتر بهمن شریف زاده، عضو هیئت علمی دانشگاه گیلان نیز، توسعه پایدار را یکی از دغدغه های اصلی جوامع بشری دانست و اظهار کرد: در گذشته رشد علم طولی بود، اما توسعه پایدار نیازمند بین رشته ای شدن و کارآمد شدن رشته ها در هم و در جامعه است.

وی پژوهش را رکن اساسی توسعه پایدار دانست و افزود: اگر پژوهشی در اسناد بالادستی به توسعه پایدار نیاندیشیده باشد، آن پژوهش ابتر است و کارایی لازم را در جامعه ندارد. در کشور ما طی سال های اخیر به مسئله پژوهش در اسناد بالادستی از جمله سند راهبردی علم و فناوری و آمایش سرزمین توجه شده و فعالیت های پژوهشی در نسل های جدید دانشگاه رویکرد توسعه پایدار دارد.

رئیس گروه پایش دستاوردهای علمی و فناوری دانشگاه گیلان، با بیان اینکه امروزه دانشگاه ها از پژوهش به سمت پژوهش و فناوری پیش می روند، عنوان کرد: دانشگاه ها علاوه بر پژوهش باید فناوری هم داشته باشند و با شناسایی نیازهای جامعه از طریق طرح ها و پایان نامه ها و رساله ها مستقیم و غیر مستقیم به توسعه پایدار بپردازند.

شریف زاده، با اشاره به مغفول ماندن فرهنگ سازی توسعه و پیشرفت پایدار، اضافه کرد: فرهنگ سازی لازمه توسعه پایدار است و باید از مهدهای کودک این فرهنگ سازی را شروع کنیم، زیرا کودکان باید در نخستین خاستگاه اجتماعی خودشان با مولفه های سیاسی و اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی و زیست محیطی توسعه پایدار آشنا شوند و فقط به فکر توسعه خودشان نباشند و در آینده به درد جامعه بخورند.

وی با تاکید بر لزوم ارائه یک نسخه بومی توسعه پایدار، تصریح کرد: توجه دانشگاه به فناوری یکی از شاخصه های توسعه پایدار است و خوشبختانه شاهد گسترش مراکز رشد دانشگاه ها و شکل گیری استارت آپ ها جهت تجاری سازی فناوری یا فروش دانش فنی آن هستیم لذا اگر دانشجویان با مبانی توسعه پایدار عجین نباشند، نمی توانند فناوری پایدار تولید کنند و بدون دانش فنی پایدار، بازار فروش نیز کوتاه مدت خواهد بود.

عضو هیئت علمی دانشگاه گیلان، فلسفه وجودی شرکت های دانش بنیان را پاسخ به نیازهای جامعه برای توسعه پایدار دانست و خاطرنشان کرد: بالغ بر ۵۰۰۰ شرکت دانش بنیان داریم که یک سوم آنان مرتبط با فناوری های نوین، محیط زیست و انرژی هستند.

شریف زاده، با بیان اینکه شرکت های دانش بنیان باید به های تک بپردازند، گفت: اگر فارغ التحصیلان فناوری را در تولید محصولات استارت آپی نادیده بگیرند، عملا با سدی به نام توسعه پایدار مواجه خواهند شد.

وی منطقه آزاد انزلی و کریدور شمال – جنوب و شرق – غرب را یکی از ظرفیت های بالای کشور و استان گیلان در حوزه اوراسیا دانست و تاکید کرد: برای اینکه به بازار بزرگ اوراسیا برسیم، نیازمند فناوری در همه ابعاد علمی و فناوری و کشاورزی و انرژی هستیم لذا این موضوع باید به دانشگاه سپرده شود.

رئیس گروه پایش دستاوردهای علمی و فناوری دانشگاه گیلان، با اشاره به نقش مهم شرکت های دانش محور در توسعه پایدار، اضافه کرد: امروز دانشجویان با خلاء مهارت و به روز بودن مواجه هستند و لذا دانشگاه های علمی – کاربردی می توانند هاب مهارت محوری کشور برای رسیدن به توسعه پایدار باشند.

دکتر حمیدرضا سموری، مدیر گروه مدیریت و حسابداری موسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی رشت نیز در این نشست، با اشاره به اثرگذاری نسل سوم دانشگاه(آموزش، پژوهش و کارآفرینی) در توسعه پایدار، خاطرنشان کرد: با توجه به پیشرفت های سریع و خیره کننده برخی از کشورهای شرق آسیا همچون چین و کره جنوبی و سنگاپور، می توانیم به یک مدل بومی سازی شده توسعه پایدار مبتنی بر المان های فرهنگی برسیم.

وی با بیان اینکه دانشگاه نقش مهمی در پیشرفت دارد، تصریح کرد: دانشگاه های کارآفرین می توانند ریل گذاری توسعه پایدار را انجام دهند. همچنین در توسعه پایدار باید سهم مهمی برای منابع انسانی قائل شویم، زیرا دولت ها برای برنامه ریزی جهش اقتصادی به منابع انسانی نیاز دارند.

مدیر گروه مدیریت و حسابداری موسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی رشت، با تاکید بر لزوم خارج شدن از نسل اول دانشگاه ها، یادآور شد: دنیا دانشگاه صرفا آموزش محور را کنار گذاشته و پژوهش و کارآفرینی را در دانشگاه ها فعال کرده است لذا دانشگاه های کارآفرین باید دانشجویان و رشته های هدفمند را تعریف و منابع انسانی لازم را به صنایع تزریق کنند.

منبع:ایسنا