نقش منفی دستگاه‌های موازی فرهنگی

به گزارش ایسنا به نقل از مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در راستای اجرای طرح تجربه‌نگاری با هدف ثبت و انتقال تجربیات وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و مدیران و معاونان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دومین و سومین بخش از گفت‌وگوی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با عنوان «روزگار فرهنگ، هنر و رسانه» منتشر شد.
در بخش دوم این گفت‌وگو وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به چگونگی رویکرد مواجهه با نظام مسائل سنتی و فعلی وزارتخانه (مانند شاخ‌ های سنجش فرهنگ، ضعف سیستم اداری و ساختاری، وجود دستگاه‌های موازی و …) پرداخته است.
مواجهه حوزه فرهنگ و هنر با دامنه‌ وسیعی از طرز تلقی‌های عقیده‌ای و سلیقه‌ای
صالحی در این بخش تأکید می‌کند: یکی از مشکلات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی این است که نظام ارزش‌گذاری متفاهم عمومی ندارد و حوزه فرهنگ و هنر با دامنه‌های وسیعی از طرز تلقی‌های عقیده‌ای و سلیقه‌ای مواجه است و همچنین شاخص‌های کمی حوزه فرهنگ کامل نیست و در میزان اثربخشی‌اش تغییرهای قابل توجهی دارد.
همچنین در بخش دیگری از این گفت‌وگو تاکید شده که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در شاخص‌های کمی از لحاظ تولید شاخص‌ها و از لحاظ این‌که چه مقدار به اثربخشی منتهی می‌شود و یا نمی‌شود، دارای خلاء است.
در بخش دیگری از این گفت‌وگو، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح می‌کند: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از قدیم دارای چالش‌های قدیمی بوده و هست و ساختار اداری آن در دو دهه کاهش یافته و حجم وسیعی از نیروهای قراردادی به آن افزوده شده است.
همچنین در ادامه به بودجه و منابع مالی این وزارتخانه اشاره شده و تصریح شده که با حجم وسیعی از تقاضای انبوه در حوزه فرهنگ و هنر مواجه است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در بخش دوم این گفت‌وگو به دستگاه‌های موازی فرهنگی در داخل و خارج از دولت که منجر به کاهش اقتدار و اقدام این وزارتخانه می‌شود هم اشاره کرده است.
به دنبال مرجعیت‌سازی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بودیم
صالحی در این‌باره تاکید می‌کند: ما به دنبال مرجعیت‌سازی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بودیم. این‌که جریان رصد فرهنگی در کشور در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تعریف شود و وارد میدان مسئله‌یابی شدیم که در کلان این مسئله‌یابی جایگاه مسائل قدیمی و مزمن هم مشخص شد.
در بخش دیگری از دومین گفت‌وگوی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، به مبنای او برای چگونگی مسئله‌مند کردن قلمرو مدیریتی و قلمرو سیاست‌گذاری به عنوان یک مولفه مهم و کلیدی در حوزه سیاست‌گذاری فرهنگی پرداخته شده است.
او در این زمینه تاکید کرده است: به جای این‌که مسئله‌ها را از هیاهو و جنجال‌های اطراف بگیریم، میدان مسئله‌یابی خود را گسترده‌تر کنیم. با تفحص‌های صورت‌گرفته در این زمینه به ۱۴ مسئله اصلی رسیدیم که به عنوان مسئله‌های مبنایی در حوزه فرهنگ، هنر و رسانه شد.
توجه به تطابق ساحت فرهنگ با تحولات محیطی
ادامه صحبت‌های صالحی به این شرح است: اولین مسئله تولید محتوا است که با دو مسئله اصلی مواجه بودیم. اولین مسئله این‌که چه مقدار الگوسازی ها و محصولات ما با هویت ایرانی اسلامی سازگاری دارد و دومین مسئله در حوزه تولید محتوا غلبه کمیت بر کیفیت و ضعف کیفی بسیاری از تولیدات است.
دومین مسئله در حوزه اقتصاد فرهنگ است که با دو مسئله در این حوزه مواجه بودیم. اولین موضوع ضعف منابع مالی تولید آثار فرهنگی و هنری است و دومین موضوع ضعف تقاضا در این قسمت است. تقاضای فرهنگی در کشور ما به شدت پایین است.
سومین مسئله حقوق اصحاب فرهنگ و هنر است که پنج محور در این زمینه را به عنوان محورهای مهم ضعف و مسئله احساس کردیم. اولین محور ابهام و عدم شفافیت در حقوق حرفه‌ای اصحاب فرهنگ، هنر و رسانه بود. دومین محور موانع قانونی و اجرایی و سلیقه‌ای در تولید آثار محصولات فرهنگی و هنری است که موجب کندی و یا عدم تولید آثار می‌شود. سومین محور عدم شفافیت در نظام حمایتی از اصحاب فرهنگ، هنر در تولید و مصرف فرهنگی است. چهارمین محور ضعف مشارکت بخش خصوصی و نهادهای مردمی در سیاستگذاری و برنامه‌ریزی عرصه فرهنگ و هنر بود. پنجمین ‌محور فقدان گفت‌وگو و تعامل میان اصحاب فرهنگ، هنر و رسانه در داخل و بیرون بود.
حوزه فرهنگ نمی‌تواند نسبت به فضای مجازی در حاشیه قرار بگیرد
چهارمین مسئله تطابق ساحت فرهنگ با تحولات محیطی بود که در این حوزه هم با دو مسئله روبه‌رو بودیم. اولین مسئله گسترش شکاف‌های نسلی، قومیتی، جنسیتی و … است که بر حوزه فرهنگ تاثیرگذار است و دومین مسئله تحولات فناورانه در فضای مجازی است که حوزه فرهنگ نمی‌تواند نسبت به آن در حاشیه قرار بگیرد.
پنجمین مسئله و محور، عرصه بین‌الملل است. ایران همواره کشوری کنشگر در صحنه جهانی بوده است. در حوزه فرهنگ و هنر در عرصه بین‌الملل هم با موضوعاتی مانند بحث ایران‌هراسی و شیعه‌هراسی، حضور کمرنگ در مجامع و رویدادهای بین‌المللی و همچنین حضور کمرنگ در بازارهای فرهنگی و هنری در عرصه بین‌المللی روبه‌رو بودیم.
در بخش سوم این گفت‌وگو وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به الگوی تدوین و اجرایی‌سازی کلان‌برنامه‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اشاره کرده است.
توجه به نقاط ضعف و قوت در کلان‌برنامه‌ها
صالحی درباره این‌که آیا به برنامه‌هایی که در زمان اخذ رای اعتماد از مجلس شورای اسلامی به نمایندگان مردم قول داده، پایبند بوده است یا خیر، می‌گوید: برای طی مسیر مسائل این حوزه را رصد کرده و گام نخست تهیه برنامه بود. گام دوم تعیین چشم‌انداز بود و این چشم‌انداز در سه بخش صیانت و تعالی هویت و سبک زندگی اسلامی ایرانی، حمایت و تقویت آفرینش‌های فرهنگی هنری و ارائه نقش الهام‌بخش فرهنگی ایران در جهان و منطقه بود.
او می‌افزاید: به نقطه‌های ضعف و قوت هم در حوزه‌های مختلف اشاره شد که در هر کدام از حوزه‌ها به ۱۵ مورد اشاره شد. به عنوان مثال یکی از نقطه‌های ضعف، ضعف آموزش و پژوهش مورد نیاز برای حضور بین‌المللی بود. بعد از روشن شدن نظام اهداف عرصه‌های فعالیت را مشخص و هفت عرصه را احصا کردیم که شامل هنر و ادبیات، صنایع خلاق فرهنگی، سنت‌ها، آیین‌ها و نهادهای دینی و ملی، مناسبات اقوام و خرده‌فرهنگ‌ها، مناسبات بین فرهنگی ایران و جهان و مناسبات بین ادیان و مذاهب ایران و جهان می‌شود.
تعهد به برنامه‌های ارائه‌شده
وزیر ارشاد ادامه می‌دهد: بر این اساس نقشه راه عملیاتی به مجلس شورای اسلامی ارائه شد و بعد از مسئولیت ساز و کارهای عملیاتی آن در وزارتخانه دنبال شد و بر این اساس به برنامه ارائه‌شده تعهد داشتیم و بر مبنای نظام معاهده آن را پیش بردیم.
در بخش دیگری از سومین گفت‌وگوی منتشرشده وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در راستای طرح تجربه‌نگاری این وزارتخانه، صالحی به برخی چالش‌های پیش رو در اجرای برنامه‌های خود اشاره کرده است.
او در این بخش تاکید کرده است: برای اجرای ۴۰ برنامه ارائه‌شده به مجلس شورای اسلامی در ابتدا آن را به ۹ کلان‌برنامه در قالب تجمیع‌سازی تبدیل کردیم که هم بحث‌های مدیریتی را روان‌تر و هم مفاهم را روشن‌تر می‌کرد. همچنین مسئول کلان‌برنامه انتخاب شد. دومین اقدام در این مسیر ساختار راهبردی کلان برنامه‌ها بود که شورای راهبردی برای آن تشکیل شد. در این شورا روند پیشرفت هر کلان برنامه و موانع پیش رو بررسی می‌شد.
صالحی به سومین اقدام در مسیر کلان برنامه هم اشاره و تاکید می‌کند: در این مسیر تلاش شد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را در نظام بودجه‌ریزی دخالت بدهیم. از سال ۹۷ پاره‌ای از اتفاقات در نظام بودجه‌ریزی وزارتخانه ایجاد شد که بر این اساس تمامی برنامه‌های معاونت‌ها و سازمان‌ها نظام ارتباطی خود با کلان‌برنامه‌ها را تعریف کند.
چهارمین اقدام هم نظام گزارش‌گیری و نظارت است که از سوی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در سومین گفت‌وگوی طرح تجربه‌نگاری به آن اشاره شده است.
دومین و سومین گفت‌وگوی سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاداسلامی در راستای اجرای طرح تجربه‌نگاری در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از طریق این ویدئوها قابل مشاهده است.