نیروی هوایی افغانستان و وعده‌های عملی نشده آمریکا
اجمل عمر شینواری، سخنگوی نهادهای امنیتی افغانستان از تجهیز نیروهای هوایی افغانستان توسط آمریکا خبر داد و گفت: آمریکا متعهد به ارسال ۴۵ فروند انواع هلیکوپتر و ۷ هواپیمای جنگی آ ۲۹ سوپرتوکانو به افغانستان شده است.
به گزارش ایسنا به نقل از خامه پرس، شینواری به اینکه این هلی‌کوپترها از چه نوعی بوده و چه زمانی قرار است تحویل نیروهای امنیتی کشور اشاره‌ای نکرد. معلوم نیست که آیا این تعهد جدید آمریکا به افغانستان است یا در ادامه تعهدات قبلی انجام می‌شود.
قرار بود آمریکا ۱۶۰ فروند هلیکوپتر بلک هاوک به افغانستان کمک کند. مدتی بعد، این تعداد کاهش پیدا کرد و این کشور از وعده خود عقب‌نشینی کرد. شینواری در سخنان خود مشخص نکرده است که آیا این هلی کوپترها کار کرده هستند یا نو؟
نیروی هوایی فعلی افغانستان؛ نیروی تازه‌کاری است و حرفی برای گفتن در منطقه ندارد. این نیروها در اواخر دوره‌ی کمونیست‌ها با داشتن انواع هواپیماهای جت، هلی کوپترهای گوناگون ترابری و تهاجمی در کنار ده‌ها فروند هواپیمای ترابری دیگر، لقب یکی از پرتعدادترین نیروهای هوایی منطقه را با خود داشت. در آن زمان تمامی هواگردهای نیروهای هوایی افغانستان ساخت شوروی سابق بودند. دارایی عمده افغانستان انواع میگ ۱۷، میگ ۲۱ به‌عنوان جنگنده رهگیر، و چند نوع جت بمب افکن ساخت شرکت سوخو، و هواپیماهای ترابری آنتونوف ساخت شوروی سابق بود.
نیروی هوایی افغانستان در حال حاضر از داشتن جت جنگنده به‌صورت فعال محروم است. حامد کرزای، رئیس‌جمهور پیشین کشور، چند بار خواهان دریافت هواپیمای اف۱۶ از سوی آمریکا شد؛ اما این درخواست به خاطر نبود زیرساخت مناسب برای پشتیبانی فنی و هزینه سنگین هر ساعت پرواز و عدم توانایی حکومت افغانستان در پرداخت این مصارف، از سوی آمریکا رد شد. ظاهراً آمریکایی‌ها دلایل فنی و مالی را علت اصلی امتناع از تجهیز نیروهای هوایی افغانستان به این هواپیما عنوان کردند اما بعید نیست که به خاطر ملاحظات پاکستان در این مورد، آمریکا از این کار امتناع کرده باشند.
نیروی هوایی افغانستان اکنون نیمه آمریکایی و نیمه روسی است. هلی کوپترهای ترابری میل ۷، میل ۱۷ و چند فروند هلیکوپتر تهاجمی میل۲۴، که همگی ساخت روسیه هستند، در افغانستان خدمت می‌کنند. مشخص نیست که تعداد مجموعی این هلی کوپترها چند فروند بوده و چه مقدار از آن‌ها عملیاتی هست. چند سال پیش آمریکا متعهد به ارسال ۱۶۰ فروند هلی کوپتر بلک هاوک دست‌دوم به افغانستان شد.
در کنار بلک هاوک، هلی کوپتر سبک ام‌دی ۵۳۰ هم در نیروی هوایی افغانستان خدمت می‌کند که به خاطر سبک بودن و هزینه پایین پرواز، محبوبیت زیادی دارد. افغانستان ازنظر ساعات پرواز هلی کوپتر و حوادث پیاپی هلی‌کوپتری در منطقه رکورد دارد است. سالانه بیش از 10 فروند هلی کوپتر در این کشور از دست می‌رود. جالب اینجا است که هلی کوپترها به ندرت هدف آتش دشمن قرارگرفته و ساقط می‌شوند؛ اغلب این حوادث براثر مشکلات فنی و نبود پشتیبانی فنی مناسب، بوده است.
افغانستان اکنون فاقد هواپیمای جت جنگی است. تعداد محدودی هواپیمای سنگین ترابری سی-۱۳۰ در این وجود دارد. جالب اینجا است که در سال ۲۰۱۴ گزارشی از سوی سازمان بازرسی کمک‌های آمریکا به افغانستان یا «سیگار» گزارشی منتشر شد که آمریکا ۱۶ هواپیمای ترابری و حمل‌ونقل آمریکایی «سی ۲۷» اهداشده به افغانستان را به خاطر نبود پشتیبانی و هزینه سنگین آن، تبدیل به آهن‌پاره کرده و به‌صورت آهن کهنه به فروش رسایده است. این هواپیماها حدود ۵۰۰ میلیون دلار هزینه برداشته بود و مجموعاً به مبلغ ۳۲ هزار دلار به‌عنوان آهن‌پاره به فروش رفته بود!
در حال حاضر، بدنة اصلی نیروهای هوای افغانستان را چرخ‌بال‌های میل ۱۷، میل ۲۴، بلک هاوک، ام‌دی ۵۰۰ و هواپیماهای تهاجمی ای ۲۹ سوپرتوکانو تشکیل می‌دهد.
سوپرتوکانو هواپیمای کم‌هزینه و البته با سرعت‌پایین تر از جت و بالاتر از هلیکوپتر توانایی حمل انواع راکت، تیربار سنگین و بمب‌های هدایت‌لیزری، درنبرد با شورشیان موفق ظاهرشده است. اکنون کشورهایی که با دسته‌های پراکنده‌ی نیروهای نظامی مسلح درگیر هستند، به خاطر کارآمدی و هزینه‌های پایین، به دنبال استفاده از این هواپیماها هستند. حتی خود آمریکا خواستار به خدمت گرفتن ده‌ها فروند از این هواپیماها در نیروی هوایی خود است. تنها مشکل این هواپیما، برد عملیاتی محدود آن (حدود ۵۰۰ کیلومتر) و توانایی کم آن در حمل مهمات (حدود ۱.۵ تن) است.
افغانستان به لحاظ وضعیت جغرافیایی خاص خود و نداشتن توانایی مالی، به ترابری و تهاجمی نیاز بالایی دارد. به خاطر نبود زیرساخت جاده‌ای مناسب و حضور گسترده مخالفان در مناطق مختلف کشور، نیروهای افغانستان به‌شدت وابسته پشتیبانی به‌صورت هوایی است. به همین خاطر نقش بالگرد در انجام این مأموریت‌ها بسیار اهمیت دارد. از سوی دیگر، جنگجویان حاضر در افغانستان تاکنون به سلاح مناسب برای مقابله با نیروهای هوایی افغانستان دسترسی نداشته و به همین علت، نیروی هوایی افغانستان اهمیت بسیار حیاتی در دگرگون کردن وضعیت میدان نبرد دارد.
منبع:ایسنا