هدف این گزارش فقط انتقاد نیست
راه‌اندازی جامعه تخصصی صنایع‌دستی در استان‌های کشور یکی از برنامه‌های تازه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی است که از مدتی پیش آغاز شده است؛ برخی تشکیل این جامعه را کمک به بهبود وضعیت صنایع‌دستی و هنرمندان این عرصه می دانند و برخی از سوی دیگر راه‌اندازی یک تشکل را بی‌فایده و صرفا افزایش تریبون دولتی می پندارند. اما سوال اصلی این است که اساسا راه‌اندازی یک تشکل چه کمکی به وضعیت صنایع دستی در کشور خواهد کرد؟
در همین راستا، حجت اله مرادخانی، پژوهشگر صنایع خلاق و مدرس دانشگاه در گفت‌وگو با ایسنا درباره اینکه اساسا تشکیل جامعه تخصصی صنایع‌دستی چه کمکی به هنرمندان و فعالان این حوزه می‌کند، اظهار کرد: بی‌تردید وجود یک جامعه و نهاد تخصصی غیردولتی در حوزه صنایع‌دستی که برآمده از بدنه میدانی و واقعی این حوزه باشد، می‌تواند به حل مشکلات و چالش‌های روز این حوزه بپردازد.
او با بیان اینکه «مسئولان از نزدیک با مشکلات حوزه صنایع‌دستی آشنا نیستند»، خاطرنشان کرد: حوزه صنایع‌دستی با مباحث متفاوتی از تامین مواد اولیه گرفته تا بسته‌بندی و عرضه محصولات و نیروهای انسانی مواجه است که هنرمندان از نزدیک با ابعاد متفاوت این مسائل آشنا هستند. طبیعتا اگر جامعه تخصصی از جامعه هنرمندان وجود داشته باشد، قطعا می‌تواند سازنده و قدم محکمی رو به جلو برای بهبود وضعیت صنایع‌دستی باشد.
این کارشناس حوزه صنایع‌دستی همچنین درباره اینکه آیا جامعه تخصصی صنایع‌دستی را تشکلی خصوصی می‌داند نیز بیان کرد: با توجه به اینکه وزارت میراث فرهنگی در تلاش است تا این جامعه تخصصی را در استان‌های مختلف تشکیل بدهد، با در نظر گرفتن برخی از بندهای اعلامیه و فراخوان منتشر شده، نمی‌توان این انجمن را خصوصی دانست؛ به عنوان مثال در برخی از بندهای این فراخوان ذکر شده است که اعضای تشکل هر استان باید به تایید معاونت صنایع دستی هر استان برسد.
مرادخانی اظهار کرد: اگر قرار است این تشکل به صورت خصوصی فعالیت کند، دو پرسش مطرح می‌شود؛ اینکه چرا اعضا باید مورد تایید معاونت صنایع دستی قرار بگیرند و دوم اینکه اساسا چرا این معاونت به عنوان متصدی، این تشکل را پایه‌گذاری می‌کند. اگر هدف، راه‌اندازی تشکل صنفی است که نیازی به مداخله نیست و هنرمندان می‌توانند خودشان فراخوان را طراحی و منتشر کنند.
او ادامه داد: اگر دولت بخواهد این انجمن را تشکیل دهد، فایده‌ای نخواهد داشت، مگر آنکه نهاد صنفی درواقع جایگاهی موازی برای بیان عقاید دولتی از یک تشکل صنفی باشد. به نظرم اگر این تشکل به صورت دولتی راه‌اندازی شود، نتیجه‌ای مطلوب به دنبال نخواهد داشت و حتی شرایط را نیز بدتر می‌کند.
این کارشناس حوزه صنایع‌دستی با بیان اینکه «مشخص نیست که چند تشکل فعال در حوزه صنایع‌دستی وجود دارد»، یادآور شد: عمده تشکل‌هایی که در حوزه صنایع‌دستی فعالیت می‌کنند در قالب تعاونی‌ها و اتحادیه‌های روستایی و شهری هستند. بر این اساس فکر می‌کنم ساماندهی همین اطلاعات و داده‌ها یکی از مهمترین کارهایی است که بخش دولتی می‌تواند انجام دهد و نه اینکه خودش بخواهد در جایگاه تصدی‌گری یک تشکل قرار بگیرد.
مراخانی خاطرنشان کرد: متولیان می‌توانند زیرساخت‌های حقوقی و حمایتی را برای تشکل‌های صنایع‌دستی فراهم کنند و به دنبال اجرایی شدن قانون حمایت از هنرمندان، استادکاران و فعالان حوزه صنایع دستی باشند که در ماده‌های مختلف آن بر حمایت از فعالیت بخش خصوصی بارها تاکید شده و راه‌کارهای قانونی ارائه داده است.
همچنین بهروز سیف‌الهی، هنرمند و فعال صنایع‌دستی در حوزه نقاشی روی چرم نیز درباره تشکیل جامعه تخصصی صنایع‌دستی دستی به ایسنا اظهار کرد: تشکیل این جامعه تخصصی یکی از راه‌کارهای بنیادین در راه پیشرفت و تعالی حوزه صنایع‌دستی کشور است، اما ایجاد چنین تشکلی نیازمند زیرساخت‌ها و الزاماتی است که طراحان و مبلغانش به هیچ رو توجهی به آن ندارند و صرفا به دنبال ایجاد تشکلی تابع و مطیع هستند.
او با بیان این نکته که «هدف از مخالفت با چنین طرحی صرفا بیان یک دیدگاه انتقادی نبوده و نیست»، در ادامه راه‌کارهایی را به منظور کاربردی‌سازی این طرح مطرح کرد؛ از جمله این راه‌کارها می‌توان به تشکیل کارگروه‌های تخصصی در رشته‌های مختلف، انتخاب هیات موسس توسط هنرمندان و پیشکسوتان حوزه صنایع دستی از میان اساتید و کارشناسان شاخص بدون دخالت و اعمال نفوذ سازمان های دولتی، تدوین اساسنامه جامعه تخصصی با توجه به چالش‌ها و مطالبات هنرمندان و صنعتگران حوزه صنایع دستی، تخصیص بودجه و مکان مناسب جهت استقرار هیات موسس و حمایت و تسهیل‌گری بخش دولتی در پیشبرد اهداف تعیین شده از سوی هیات موسس اشاره کرد.
سیف‌الهی خاطرنشان کرد: در حال حاضر حدود ۱۰۰ تشکل، مجمع و تعاونی در حوزه صنایع‌دستی فعال هستند که قطعا فعالیت تمامی این مجموعه‌ها، کارآمد و در خور نام و جایگاهشان نیست؛ اما از میان همین تعداد، تشکل‌هایی دارای انسجام و دارای سوابق چند ده ساله وجود دارند که متاسفانه به دلیل ذات مطالبه‌گرشان همواره مورد بی‌مهری قرار گرفته‌اند. این در حالی است که مطمئنا در فضایی مناسب و در شرایط مساعد، روش‌های اجرایی این تشکل‌ها می‌تواند به عنوان الگوهای مناسبی برای تاسیس جامعه تخصصی صنایع‌دستی مد نظر قرار بگیرد.
انتهای پیام
منبع:ایسنا