هزینه‌های کمرشکن سلامت در روستاها بیشتر از شهرها/نابرابری در شاخصهای عدالت در سلامت در استان‌ها

به گزارش ایسنا، در وبینار مشترک گروه اخلاق و آموزش پزشکی فرهنگستان علوم پزشکی که روز گذشته برگزار شد، دکتر باقر لاریجانی – نایب رییس کمیته ملی اخلاق پزشکی، عدالت را یکی از اصول چهارگانه اخلاق پزشکی خواند و افزود: تاکید عدالت در سلامت بر لزوم بهره مندی هر فرد از فرصت مناسب برای دستیابی به سلامت کامل بالقوه اش است.

لاریجانی با بیان این که ایران در طی چهار دهه پس از انقلاب اسلامی، موفقیت های چشمگیری را در زمینه ارتقای سلامت، افزایش امید به زندگی، بهبود کیفیت زندگی، ارتقای زیرساخت‌ها و خدمات از جمله در حوزه سلامت به ویژه در مناطق محروم و کم برخوردار بدست آورده است، افزود: البته هنوز با چشم انداز ایده‌آل مورد انتظار فاصله زیادی داریم.

رییس گروه آموزش پزشکی فرهنگستان علوم پزشکی با تاکید بر تاثیر عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، انتخاب شیوه‌های مختلف تأمین منابع و بازپرداخت هزینه‌ها، پوشش بیمه‌ای جامعه را یک چالش مهم در بسیاری از کشورها خواند.

وی در ادامه به تصریح برخی از شاخص‌های وضعیت نابرابری‌های سلامت در ایران پرداخت و تصریح کرد: هزینه های سلامت در کشور طی روندی کاهشی از 2.51 % در سال 1392 (یک سال پیش از شروع طرح تحول سلامت) به 2.4 % در سال 1397 رسیده است و مقایسه 10 ساله این تغییرات برحسب منطقه جغرافیایی خانوارها، نشان می‌دهد که خانوارهای روستائی بیشتر از خانوارهای شهری با هزینه‌های کمرشکن سلامت مواجهه داشته‌اند.

نایب رییس کمیته ملی اخلاق پزشکی خاطر نشان کرد: دسترسی به تخت بیمارستان، از مصادیق دسترسی به خدمات سلامت می باشد و در این خصوص تفاوتها در سرانه تخت بیمارستانی نشان از تفاوت در دسترسی به خدمات سلامت در سطح کشور دارد، به شکلی که مقایسه توزیع تخت‌های بیمارستانی در استان‌های مختلف در سال 1396 نشان می‌دهد سرانه تخت فعال به جمعیت در استان یزد بیشترین و در استان‎های سیستان و بلوچستان و البرز کمترین میزان را داشته است.

نابرابری در بین استان های مختلف کشور در شاخص های عدالت در سلامت 

لاریجانی ادامه داد: به طور کلی روند شاخص کلیدی امید به زندگی در بدو تولد در کشور در 13 سال گذشته در هر دو جنس صعودی است اما دو دوره تنزل (بخصوص در خانم‌ها) در سال‌های 1388 و 1395 در شاخص امید به زندگی قابل رویت است که کاهش این شاخص در سال 1388 تاحدی بوده که بر روی برآیند کلی امید به زندگی کشور نیز اثر کاهنده‌ای به جای گذاشته است.

وی ضمن اعلام خطر در خصوص میزان مرگ و میر ناشی از حوادث و سوانح در استان های کشور گفت: متاسفانه کشور ما در منطقه و در جهان جایگاه مناسبی در این خصوص ندارد.

لاریجانی همچنین تفاوت شش برابری بین برخی استان‌های کشور در خصوص میزان مرگ به علت بیماری‌های واگیر، مادران، نوزادان و تغذیه‌ای و تفاوت دو برابری در میزان مرگ به علت بیماری‌های غیرواگیر در استان‌های کشور را قابل تامل خواند.

رییس شبکه تحقیقاتی عوامل اجتماعی موثر بر سلامت با اشاره به روند زمانی میزان بروز و مرگ به علت تمامی سرطان‌ها در استان‌های کشور گفت: اگرچه کشور از لحاظ شاخص مرگ به علت سرطان‌ها به همگرایی رسیده‌است اما از لحاظ شاخص میزان بروز سرطان‌ها، استان‌ها به همگرایی نرسیده‌اند و تفاوت 3 برابری بین کمترین و بیشترین استان کشور وجود دارد.

ایجاد بانک اطلاعاتی جامع، قابل اعتماد و به روز از وضعیت اجتماعی، اقتصادی، سلامت و بیماری کلیه آحاد جامعه، یک راهکار و گزینه بهبود عدالت در سلامت کشور

در بخش دیگری از این جلسه، دکتر علیرضا اولیایی منش، رییس مرکز تحقیقات عدالت در سلامت دانشگاه علوم پزشکی تهران، نیز با این مقدمه که هرگاه تفاوت در پیامدهای سلامت ناشی از عدم توازن قابل جبران در توزیع امکانات و در دسترسی گروه های مختلف اجتماعی و یا جوامع مختلف به امکانات باشد، بی عدالتی در سلامت رخ داده است. عوامل اجتماعی-اقتصادی موثر بر سلامت همچون نابرابری در سطح درامد، سطح سواد و محیط زندگی را مهمترین علل نابرابری ها در نظام سلامت کشور خواند و به تبیین لایه های مختلف آن پرداخت.

وی در پاسخ به این سوال که چرا عوامل اجتماعی موثر بر سلامت مهم هستند، گفت: این عوامل ریشه اصلی نابرابری ها هستند، با هم هم‌افزایی دارند، در کنار این که قابل مدیریت بوده و شاید تنها راه ارتقا سلامت باشند.

رییس مرکز تحقیقات عدالت در سلامت دانشگاه علوم پزشکی تهران، بررسی تجربه سایر کشور ها در این زمینه، تحلیل وضعیت شاخص‌های سلامت در کشور و بهره‌گیری از نظرات خبرگان حوزه سلامت را در تعیین مهمترین عوامل اجتماعی آسیب رسان به سلامت در کشور کمک کننده خواند.

اولیایی منش ایجاد یک بانک اطلاعاتی جامع، قابل اعتماد و به روز از وضعیت اجتماعی، اقتصادی، سلامت و بیماری کلیه آحاد جامعه را بعنوان یک راهکار بهبود عدالت در سلامت کشور مطرح کرد و افزود: پیش از ایجاد این بانک اطلاعاتی دولت می بایست در جهت ایجاد یک نظام جامع حمایت و حفاظت اجتماعی قدم بردارد و با تقویت ساختار بیمه ای حمایت هایش را گسترده تر کند.

استفاده از واکسن بعنوان یک ابزار توسعه نفوذ سیاسی کشور ها در جهان

در بخش پایانی این وبینار نیز، دکتر احسان شمسی کوشکی، دبیر کمیته کشوری اخلاق در پژوهش های علوم پزشکی، به تشریح مباحث مرتبط با ملاحظات اخلاقی و عدالت در واکسیناسیون کووید-19 پرداخت.

وی چالش های اخلاقی موجود در مسیر تحقیقات واکسن کرونا در کشور را زیرساخت رگولاتوری ناکافی، کمبود نهادهای واسط انجام تحقیقات بزرگ مانند CRO ها، موضوع استقلال محققین، نحوه همکاری نهادهای علمی و دانشگاهی با شرکت های تولید کننده یا جایگاه شرکت های دانش بنیان نوپا، چالش های انجام مراحل پیش بالینی، اطمینان از رضایت آگاهانه، ادامه کارآزمایی های بالینی روی شرکت کنندگانی که طبق سند کشوری واکسیناسیون نوبتشان فرا رسیده است، عدم پایبندی برخی مجریان به مصوبات کمیته ملی اخلاق پیرامون ممنوعیت مصاحبه مجریان علمی پروژه ها خواند.

وی همچنین به موانعی که در بحث خرید و واردات واکسن کرونا در کشور مطرح بود نیز اشاره کرد و گفت: ریسک پیش خرید واکسن، انتخاب واکسن از سبد کواکس، تایید سازمان جهانی بهداشت، دریافت دوز دوم از کشور سازنده واکسن، ثبت واکسن و دریافت دوزهای هدیه، فاصله زمانی دریافت دوز دوم و واردات واکسن توسط شرکت های خصوصی همگی در بردارنده چالش هایی بودند که به لحاظ اخلاقی قابل بحث و بررسی خواهند بود.

دبیر کمیته کشوری اخلاق در پژوهش های علوم پزشکی استفاده از واکسن بعنوان یک ابزار توسعه نفوذ سیاسی کشورها در جهان را موضوعی مهم و چالش برانگیز خواند و گفت: در بسیاری از موارد تولید کنندگان واکسن به تعهدات خود نسبت به سایر کشور ها عمل نکرده اند. 

وی در ادامه تدوین راهنمای اولویت بندی توزیع واکسن در کشور را یک اتفاق تاریخی و بسیار کمک کننده خواند و افزود: متاسفانه در موارد معدودی تخطی از سند پیش آمد اما در مجموع تابعیت از سند در کشور بسیار بالا بود و همه مسئولین کشور بارها به تبعیت از آن تاکید کردند.

انتهای پیام

منبع:ایسنا