گزارش ارزیابیها از کشت و تولید تریاک در افغانستان در سال ۲۰۲۰ حاکی از افزایش ۳۷ درصدی سطح زیر کشت خشخاش با وجود شیوع ویروس کرونا در این کشور است که کاهش قیمت آن را بدنبال داشته؛ از سوی دیگر با کشف و دستیابی قاچاقچیان افغانستان به پیش ساز ساخت «شیشه» ، این کشور تبدیل به تولید کننده این مخدر صنعتی شده که این خود هشداری جدی در افزایش قاچاق شیشه از کشور مذکور به داخل ایران است.
فرزانه سهرابی معاون اجتماعی موسسه کادراس در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به وضعیت کشت تریاک در افغانستان، اظهار کرد: جدیدترین گزارش ارزیابی تریاک افغانستان در سال ۲۰۲۰ نشان از افزایش ۳۷ درصدی سطح زیر کشت خشخاش با وجود شیوع ویروس کرونا در این کشور دارد. در این گزارش مجموع سطح زیر کشت خشخاش در سال ۲۰۲۰، ۲۲۴ هزار هکتار تخمین زده شد که با افزایش ۳۷ درصدی این سطح نسبت به سال ۲۰۱۹ ، ۶۱ هزار هکتار بیشتر به زیر کشت رفت.
کاهش تعداد ولایتهای «بدون تریاک» در افغانستان
به گفته وی و براساس گزارش ارزیابی تریاک افغانستان، در سال ۲۰۲۰ در همه مناطق افغانستان به جز منطقه شرقی، افزایش کشت خشخاش مشاهده شده است؛ بیشترین افزایش نسبی در مناطق جنوبی و پس از آن مناطق غربی، شمال شرقی، شمالی و مرکز و جنوب‌غرب بوده است. همچنین کشت خشخاش در مناطق شرقی ۲۸ درصد کاهش یافته است. تعداد ولایات بدون خشخاش در افغانستان از ۱۳ به ۱۲ ولایت رسیده است؛ کاپیسا تنها ولایتی در افغانستان که بدون کشت خشخاش بود این وضعیت را از دست داده است. اما همچنان بیشترین کشت خشخاش در ولایت هلمند است و پس از آن بادغیس، قندهار، ارزگان، فاریاب، فراه، بدخشان، بلخ و نیمروز در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
بنابر اظهارات معاون اجتماعی موسسه کادراس، در سال ۲۰۲۰ بهاء کل تریاک تولیدی در افغانستان، ۳۵۰ (۳۰۰-۴۰۰) میلیون دلار آمریکا برآورد شده است و این مقدار پایین‌ترین بهاء سرزمین تریاک از سال ۲۰۰۹ است. در واقع میانگین بهای تریاک سرِ زمین در هنگام برداشت محصول در حالیکه در سال ۲۰۱۹ هر کیلو آن ۵۲ دلار بوده است، در سال ۲۰۲۰ با منفی ۱۸ درصد کاهش به کیلویی ۴۲ دلار رسیده است. همچنین میانگین بهای تریاک خشک سرِزمین در هنگام برداشت محصول در سال ۲۰۱۹ در هر کیلو ۶۳ دلار بوده است اما در سال ۲۰۲۰ هر کیلو آن با منفی ۱۳ درصد کاهش به کیلویی ۵۵ دلار رسیده است.
اما سهرابی دلایل این افزایش سطح زیر کشت را نیز مورد بررسی قرار داد و گفت: در افغانستان با شیوع ویروس کرونا و مشکلات زیادی که به ویژه برای قشر فقیر این کشور پیش آمد، خانواده‌های کشاورزان و افرادی که بر روی زمین کار می‌کردند بیش از گذشته به کار خش‌زنی خشخاش مشغول شدند. عملی که بخش عمده‌ای از آن را تا پیش از همه‌گیری کرونا کارگران فصلی انجام می‌دادند. در واقع با اعمال محدودیت‌های کرونایی کارگران فصلی که از ولایات دیگر و حتی کشور همسایه افغانستان یعنی پاکستان به این کشور می‌آمدند با تنگنا روبرو شدند و در عوض برای جبران این کمبود نیروی کار، زنان و کودکان در خانه‌های مجاور کشت خشخاش درگیر کار شدند. این روش تا جایی موثر بوده که در سال ۲۰۲۰ سطح زیر کشت خشخاش تا ۳۷ درصد افزایش داشته است و به نظر می‌رسد تولید مواد مخدر در سال ۲۰۲۰ نه تنها همانند گذشته ادامه دارد، بلکه می‌تواند روندی افزایشی نیز داشته باشد.
وی ادامه داد: عوامل مختلفی مانند خشکسالی‌های گسترده و ویرانگر و همچنین وخیم شدن وضعیت امنیتی و افزایش بی‌ثباتی در این کشور از عوامل مهم کاهش سطح زیر کشت در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ عنوان شده است و انتظارها بر این بود که بحران همه‌گیری کووید- ۱۹ تاثیر خود را بر کاهش سطح زیر کشت و یا نیروی کار موجود برای برداشت محصول تریاک بگذارد و این سطح کاهشی زیر کشت ادامه یابد؛ در حالی که اکنون با انتشار گزارش ۲۰۲۰ دفتر مقابله با جرم و مواد مشاهده می‌شود حتی سطح زیر کشت در افغانستان نسبت به دو سال قبل خود روندی افزایشی داشته است. در واقع پیش‌بینی می‌شود رکود اقتصادی متعاقب همه‌گیری کرونا در ترکیب با کاهش تولید مواد غذایی و برهم خوردن زنجیره مبادلات تجاری و کالایی در جهان منجر به افزایش بیشتر کشت خشخاش در افغانستان شود.
شرایط سخت مردمان افغانستان در نتیجه ادامه بحران کووید ۱۹
سوق یافتن خانواده ها برای کشت خشخاش
معاون اجتماعی موسسه کادراس با بیان اینکه در نتیجه ادامه بحران کووید- ۱۹ و اثرات طولانی مدت آن، زندگی بسیاری از افغان‌ها با مشکل اساسی روبرو شد و آنها به سمت مزارع کشت خشخاش کشیده شدند، یادآور شد: در واقع عواملی مانند عدم وجود زیر ساخت‌ها و خدمات عمومی مناسب، نابرابری در سطح درآمد، ناامنی غذایی و ضعف حاکمیت و ناامنی از عواملی است که شرایط این کشور را در شرایط بحرانی مانند پاندمی کرونا سخت‌تر نیز کرده است.
سهرابی بیان کرد: انتظار می‌رود در بحران کووید-۱۹ با از دست رفتن شغل، افزایش قیمت مواد غذایی، اختلال در خدماتی مانند آموزش و مراقبت‌های بهداشتی تاثیری نامتناسب بر قشر فقیر افغانستان گذاشته باشد و علاوه بر این مشکلات قبل از پاندمی مانند خشکسالی سال ۲۰۱۸ و سیل سال ۲۰۱۹ عملاً بر مشکلات بحران کرونا بار شده و وضعیت مردم فقیر این کشور را بسیار بدتر از قبل کرده است. به نظر می‌رسد انقباض شدید اقتصادی و بی‌ثباتی مرتبط با بحران کووید-۱۹، تاثیر قابل توجهی بر تعداد خانواده‌هایی که محصولات غیرقانونی مانند خشخاش را در افغانستان کشت می‌کنند، داشته است.
هشدار به ایرانِ هم مرز با افغانستان؛ پیش بینی افزایش ترانزیت هروئین و سایر مخدرها در سال ۲۰۲۱
در ادامه این گفت‌وگو معاون اجتماعی موسسه کادراس نکاتی برای سیاستگذاران حوزه مبارزه با مواد مخدر در کشور ارائه داد و گفت: بعد از سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ که افغانستان با کاهش سطح زیر کشت خشخاش روبرو بوده است، برای سال ۲۰۲۰ همزمان با پاندمی کووید-۱۹ افزایش ۳۷ درصدی سطح زیر کشت را تجربه کرده است؛ این امر می‌تواند برای سال ۲۰۲۱ که احتمالاً شیوع کرونا در جهان و منطقه تا حدودی کنترل می‌شود دارای اثراتی نیز باشد، چراکه با افزایش دسترسی به منابع غذایی و همچنین کاهش محدودیت‌های هوایی و زمینی اثرات این افزایش کشت خشخاش بیشتر نمایان می‌شود، این مشکل در دو حوزه بیشتر نمایان می‌شود؛ اولی، افزایش سطح تولید تریاک و دومی، افزایش ترانزیت مواد مخدر از جمله هروئین؛ نتیجه این امر برای ایران که هم مرز با افغانستان و در مسیر بالکان قرار دارد بسیار ملموس‌تر خواهد بود و نیاز است تا بازرسی‌های مرزی و نظارت‌ها دقیق‌تر و بیشتر شود. هر چند کشور ما همواره در جهان سردمدار کشفیات انواع مواد شناخته می‌شود اما آینده‌پژوهی در این حوزه می‌تواند بسیار کارساز باشد.
افزایش تولید شیشه در افغانستان
وی تصریح کرد: گزارش جدید دفتر مقابله با جرم و موادمخدر در سال ۲۰۲۱ نشان می‌دهد در افغانستان به دنبال گزارش کشفیات کشورهای همسایه این کشور مانند ایران، تولید مت‌آمفتامین مانند گذشته ادامه دارد و همین امر هشدار جدی در افزایش قاچاق شیشه از افغانستان به داخل ایران است؛ امری که در سال‌های اخیر برای ایران مشکلاتی را به وجود آورده است. در واقع با کنترل مصرف و تولید شیشه در کشور در دهه ۹۰ شاهد کاهش مصرف این ماده روان‌گردان به ویژه بین سال‌های ۹۴ تا ۹۶ بودیم اما به دنبال افزایش تولید شیشه در افغانستان به دلیل کشف ماده طبیعی پیش ساز آن، این کشور به تولیدکننده شیشه در منطقه تبدیل شد و بازار مواد ایران یکی از بازارهای جذاب برای قاچاقچیان به حساب می‌آید.
سهرابی گفت: براساس اطلاعات موجود از ستاد مبارزه با مواد مخدر در کشور مصرف شیشه روندی افزایشی داشته است و از دلایل عمده آن می‌توان به افزایش تولید این ماده در کشور همسایه افغانستان اشاره کرد که موجب کاهش قیمت و افزایش دسترسی بدان در ایران شده است.
پیش بینی افزایش عرضه و تقاضای مواد مخدر در بازارهای منطقه ای و جهانی با پایان کرونا
معاون اجتماعی موسسه کادراس افزود: پیش‌بینی می‌شود بازار منطقه‌ای و جهانی مواد بعد از پایان همه‌گیری کرونا با افزایش عرضه و تقاضا همراه باشد. نشانه‌ها حاکی از آن است که انبارهای موادمخدر در کشورهای تولیدکننده به ویژه تریاک در افغانستان منتظر پایان این دوران هستند تا دوباره وارد مبادلات جهانی غیرقانونی مواد شوند و این امر برای ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی و بازار مصرف داخلی می‌تواند خطرساز باشد.
وی خاطرنشان کرد: در نهایت به نظر می‌رسد افزایش سطح زیر کشت و به دنبال آن افزایش تولید تریاک و کاهش محسوس قیمت تریاک سرِزمین در سال ۲۰۲۰ می‌تواند دو دلیل مهم داشته باشد: جذب نیروی کار بومی و محلی؛ در سال‌های پیش عمل خش‌زنی بوته خشخاش بیشتر توسط کارگران فصلی یا مهاجری انجام می‌شد که معمولاً از ولایات دیگر افغانستان یا از پاکستان می‌آمدند و همین امر موجب می‌شد تا هزینه نیروی کار کمی بیشتر باشد، چراکه آنها نیاز به سرپناه و غذا داشتند، اما با اعمال محدویت‌های ناشی از کرونا هر چند در ابتدا کاهش نیروی کار بر روی کشت مزارع خشخاش گزارش شده، اما خانواده‌های افرادی که بر سر زمین‌های کشت خشخاش کار می‌کردند و حتی افرادی که قبلاً شغلی قانونی داشتند و در نتیجه کرونا آن را از دست داده بودند، به سمت کار بر روی این مزارع جذب شدند، در نتیجه نیروی کاری که عمدتاً زنان و کودکان بودند بیشتر و ارزان‌تر شد و یکی از دلایل کاهش قیمت بی‌سابقه سرِزمین تریاک را هم می‌توان همین موضوع دانست.
در پایان باز هم نگرانی از افزایش قاچاق به ایران و لزوم توجه بدان
سهرابی به دلیل دیگر افزایش سطح زیر کشت و به دنبال آن افزایش تولید تریاک و کاهش محسوس قیمت تریاک سرِزمین در سال ۲۰۲۰ اشاره و بیان کرد: بحران همه‌گیری کرونا جامعه افغانستان را با بحران بزرگی روبرو کرد و آن افزایش قیمت مواد اولیه مانند گندم و برنج بود؛ به نحوی که قشر فقیر این کشور در تامین نیازهای اولیه خود با مشکل جدی روبرو بودند و چاره‌ای جز انجام کار غیرقانونی بر روی مزارع کشت خشخاش نداشتند. تمامی این عوامل نشان از افزایش تولید تریاک در کشور همسایه ایران و همچنین افزایش قاچاق مواد مخدر در کشور دارد، امری که نیاز است تا توجه ویژه‌ای بدان شود.
انتهای پیام
منبع:ایسنا
