واکسینه کردن جامعه در برابر آسیب های پنهان!

اما در جامعه جدید که تعاملات اجتماعی در آن رو به کاهش است و انسان ها به عنوان موجودات فی النفسه اجتماعی، به دنبال جایگزینی برای پر کردن این خلاء هستند، شبکه های اجتماعی مجازی تحت عنوان یک تعامل اجتماعی مجازی و حتی فراگیر در سطح جهانی می تواند یک جایگزین برای تعاملات از دست رفته انسانی باشد.

آزاد عزیزی، جامعه شناس در رابطه با فضای مجازی و آسیب های آن به ایسنا با بیان اینکه گسترش چشمگیر فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی در کلیه وجوه زندگی بشر، تولید شبکه های انسانی به شکل دیجیتالی عامل مهمی در افزایش تعاملات مجازی بین افراد شد، گفت: واژه شبکه های اجتماعی امروزه بیشتر برای نامیدن سایت های اینترنتی به کار می رود که افراد با عضویت در آنها امکان دستیابی به اطلاعات سایر اعضا، آشنایی با علایق آنها، به اشتراک گذاری تولیدات متنی، صوتی و تصویری و نیز تشکیل گروه هایی بر اساس علایق مشترک با برخی از دیگر اعضای سایت را پیدا می کنند­.

وی اشاره به اینکه بسیاری از جوانان به فعالیت های اجتماعی شبکه ای مشغولند و برای ساختن زندگی خود از روابط و مناسبات اینترنتی استفاده می کنند افزود: شبکه های اجتماعی مزایایی دارد  از جمله انتشار سریع و آزادانه اخبار و اطلاعات، افزایش قدرت تحلیل و تقویت روحیه انتقادی؛ امکان عبور از مرزهای جغرافیایی و آشنایی با افراد، جوامع و فرهنگ های مختلف؛ شکل گیری و تقویت خرد جمعی؛ امکان بیان ایده ها به صورت آزادانه و آشنایی با ایده ها، افکار و سلیقه های دیگران؛ کارکرد تبلیغی و محتوایی؛ ارتباط مجازی مستمر با دوستان و آشنایان؛ تبلیغ و توسعه ارزش های انسانی و اخلاقی در عرصه جهانی؛ یکپارچه سازی بسیاری از امکانات اینترنتی؛ افزایش سرعت در فرایند آموزش و ایجاد ارتباط شبانه روزی بین استاد و شاگرد و افزایش اعتماد، صمیمیت و صداقت در فضای سایبر  و از طرفی پیامدهای منفی نیز دارد که شامل ترویج سریع شایعات و اخبار کذب، نقض حریم خصوصی افراد، انزوا و دور ماندن از محیط های واقعی اجتماع و تأثیرات منفیِ رفتاری» می باشد.

این جامعه شناس عنوان کرد: در ایران نیز این پدیده نوظهور، همزمان با پیشرفت فناوری اطلاعات و ورود نسل جدیدی از وسایل ارتباط جمعی، روز به روز بر خیل طرفداران خود می افزاید. شاید در گذشته نه چندان دور افراد شناخت کمی نسبت به ماهیت و چگونگی استفاده از این شبکه ها داشتند، اما این روزها در زندگی روزمره شاهد آن هستیم که طیف متفاوت و وسیعی از جوانان راجع به این شبکه ها با هم صحبت و تبادل اطلاعات دارند.

وی ادامه داد: طبقات مختلف در جامعه از زن و مرد، جوان و پیر، دانشجو و غیر دانشجو از آن حرف می‌زنند. عده‌ای از سر دلسوزی، بسیار مخالف این شبکه های اجتماعی مجازی می باشند، و وجودشان را باعث مضرات اجتماعی و فساد اخلاقی و از بین رفتن ارزش ها و ورود فرهنگ غربی به طبقات جامعه دانسته و مایل به بستن، تعطیل و فیلتر کردن آنها هستند.

به گفته این جامعه شناس، در مقابل، عده‌ای دیگر از اقشار به اصطلاح روشنفکر جامعه، آن‌ را مظهری از تمدن جدید بشر و نمودی از مدرنیته به حساب می آورند، و وجود آنها را برای پیوستگی‌های اجتماعی و ارتباطات نوین، مفید و لازم می‌دانند. شکی نیست، که فراگیر شدن استفاده از این پدیده، آثار مثبت و منفی بسیاری را بر زندگی جوانان و دانشجویان القاء کرده و در مواردی نیز تبعات گریز ناپذیر و پر هزینه ای را بر جامعه تحمیل کرده است، تا آنجا که بعضا اصطلاحات مرسوم در این شبکه ها بخشی از فرهنگ گفت و گوی محاوره ای افراد جامعه را تشکیل می ­دهد. حتی در موارد بسیاری سبب از بین رفتن حریم خصوصی و آبروی افراد جامعه شده است، این امر زمانی حائز اهمیت است، که ما در یک جامعه مذهبی و ارزشی زندگی می کنیم، که در حال گذر از سنت به مدرنیته است. از طرفی بین هویت حقیقی و هویت مجازی افراد در شبکه های اجتماعی مجازی شکاف وجود دارد و این کاملا با آن چه در فرهنگ و سبک زندگی اسلامی- ایرانی و محیط خانواده به عنوان جامعه آرمانی به آن نگاه می­ شود، تفاوت دارد.

عزیزی با بیان اینکه جوانان جامعه ما، بیشترین افرادی هستند که در شبکه های اجتماعی مجازی عضویت دارند عنوان کرد: اغلب این افراد به دلایل مختلفی به این شبکه های اجتماعی مجازی اعتماد کرده و نام و مشخصات واقعی یا غیر واقعی خویش و حتی عکس های خانوادگی و شخصی خود را در اختیار این شبکه های اجتماعی مجازی قرار داده اند. جوانان در شبکه های اجتماعی مجازی به برقراری ارتباط با دوستان هم جنس و غیر هم جنس، می پردازند و از طریق این شبکه ها به برقراری ارتباطات خاصی دست می زنند، که در مواقع بسیاری سبب وارد شدن ضربه های روحی و روانی به این افراد شده است.

به عقیده وی، واقعیت حاکی از این است که استفاده از این شبکه ها بیش از هر چیزی برای صرف کردن اوقات فراغت، سرگرمی و خوش گذرانی است و گاهی اوقات به فعالیت های علمی، تحقیقاتی، سیاسی و فرهنگی هم می پردازند. امروزه با وجود فیلتر شکن های قوی در زمینه ورود به اینترنت، عملاً این راهکار با شکست مواجه شده است. بنابراین باید به جوانان اعتماد کرد و با آگاهی دادن به آنها، جوانان را از خطرات استفاده ناصحیح و غیر اصولی از این شبکه ها آگاه ساخت، در واقع بهتر است با افزایش سطح آگاهی ها و آموزش های لازم افراد جامعه را به سمت استفاده مطلوب و درست از این شبکه های اجتماعی مجازی سوق داد و در مقابل مخاطرات آن واکسینه کرد.

این جامعه شناس تصریح کرد: مسئولان مرتبط با این حوزه باید بستر و شرایط لازم را فراهم آورند تا افراد جامعه و به خصوص قشر تحصیل کرده، خود به این بلوغ فکری دست یابند، که کدام بخش از این پدیده یک تهدید و کدام ابزار آن، یک فرصت در جهت اعتلای سطوح فردی و اجتماعی است.

وی با تاکید بر اینکه اختلال در ارتباط‌های اجتماعی و عاطفی کاربران و جایگزینی دوستان مجازی و غیر حقیقی به جای دوستان واقعی فرد، از معایب استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی است افزود: بررسی این فعالیت ها به لحاظ فرهنگی و اجتماعی، امری مهم و مفصل است که نیاز به بررسی های دقیق دارد، اما بیان یک نکته مهم است، اینکه چرا هنوز نتوانسته ایم پیش از ورود یک سیستم جذاب و موثر، به طور بومی و ملی طرح کننده شبکه ای باشیم که جوانان ما به آن اعتماد کرده و به عضویت آن در بیایند؟ چرا اعتماد و رغبت جامعه ما به استفاده از شبکه های اجتماعی غیر بومی تا این حد زیاد است؟ آیا زمان آن نرسیده که رقابت را اینگونه شروع کنیم و انتخاب را به مخاطبان بسپاریم؟ چرا اعتماد دانشجویان به شبکه های اجتماعی مجازی غیر بومی همچون فیس­بوک، توییتر و وایبر بیشتر از شبکه های اجتماعی داخلی است؟ مهم این است که به جای پیدایش راه حلی برای علاج دردهای بزرگ فرهنگی و اخلاقی و اجتماعی، به فکر علاجی قبل از وقوع و شایع شدن عامل این درد ها، در جامعه باشیم. در حقیقت باید جوانان و قشر دانشجو از آسیب های پنهان، استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی آگاه و در برابر صدمات ناشی از آن واکسینه شوند.

منبع: ايسنا