وعده‌هایی برای «جبران عقب‌ماندگی‌ها»ی حوزه کتاب
معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی توسعه ویترین کتابفروشی‌ها را یکی از ضرورت‌های پیش روی حوزه نشر دانست و همچنین گفت: از ظرفیت‌های تکنولوژیک و فناوری استفاده کنیم تا عقب‌ماندگی‌های موجود را که در حوزه محتوا و کتاب بیشتر است جبران کنیم.
به گزارش ایسنا و به نقل از ستاد خبری بیست‌ونهمین دوره «هفته کتاب» جمهوری اسلامی ایران، یاسر احمدوند (معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد اسلامی) در نشستی که ۲۷ آبان ۱۴۰۰ با حضور خبرنگاران حوزه کتاب و همچنین علی رمضانی (مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران و دبیر بیست‌ونهمین دوره «هفته کتاب» جمهوری اسلامی ایران)، محمد اللهیاری (مدیرکل دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) و علیرضا اسماعیلی (مشاور اجرایی معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) برگزار شد، درباره سیاست‌های این وزارتخانه برای توسعه کتاب و کتابخوانی گفت و با بیان این‌که کتاب باید در دسترس و مقابل چشمان مردم قرار گیرد و ویترین عرضه کتاب توسعه یابد، اظهار کرد: ما در تغییرات پی‌درپی شرایط اقتصادی، اجتماعی و علمی در جامعه باید کتاب و کتابخوانی را هم‌پای آن‌ها پیش ببریم. نمایشگاه‌های مجازی کتاب باید توسعه پیدا کند و نمایشگاه‌های حضوری را به نحو بهتری برگزار کنیم. همچنین از ظرفیت‌های تکنولوژیک و فناوری استفاده کنیم تا عقب‌ماندگی‌های موجود را که در حوزه محتوا و کتاب بیشتر است جبران کنیم.
او افزود: مجموعه‌های خصوصی در این زمینه با توان خوب فعال هستند تا فرهنگ کتابخوانی دیجیتال و کتاب‌های گویا رواج پیدا کند و تولیدکنندگان هم بتوانند از این بسترها و ابزارها استفاده کنند. البته در دنیا هم همچنان بین استفاده از کتاب‌های چاپی و دیجیتال، فاصله زیادی است و پیش‌بینی هم نمی‌شود این نوع از کتاب‌ها (کتاب‌های الکترونیک) در آینده نزدیک جایگزین کتاب‌های کاغذی شوند. البته کتاب خواندن به صورت کاغذی لذت دیگری دارد و دارای آداب و شئونی از زندگی است. بنابراین شکل سنتی کتاب در جای خود باقی خواهد ماند و در کنار آن از دیگر ابزارها و امکانات هم استفاده خواهیم کرد.
معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره برگزاری نمایشگاه کتاب تهران در سال آینده گفت: اگر شرایط بهداشتی اجازه دهد و مجوزهای لازم صادر شود ما در اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۱ نمایشگاه کتاب تهران را برگزار می‌کنیم. در این خصوص بازدیدی از مصلای تهران خواهیم داشت تا امکان برگزاری نمایشگاه در آن مکان را مورد سنجش قرار دهیم. در روزهای آینده نیز بررسی‌های محیطی دیگری از سطح شهر خواهیم داشت تا نسبت به فضاهای دیگر نیز اطمینان حاصل کنیم. نشست‌هایی توسط گروه‌های تخصصی در خانه کتاب و ادبیات ایران تشکیل شده و موضوع در حال پیگیری است.
احمدوند همچنین یادآورشد: البته زمان و ویژگی‌های مختلف نمایشگاه کتاب تهران به صورت حضوری نهایی نشده است و چون زمان زیادی تا موعد برگزاری نمایشگاه باقی مانده، اکنون در ستاد ملی کرونا نیز قابل بررسی و تصمیم‌گیری نیست. این مساله باید براساس شرایط پیش رو مدتی قبل از نمایشگاه در جلسه‌ای بررسی و مجوزهای لازم صادر شود، ممکن است زمان کمی جابه‌جا شود اما در فصل بهار نمایشگاه را برگزار کنیم.
او درباره سیاست‌های معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در زمینه یارانه‌های نشر نیز اظهار کرد: یارانه‌ها باید در محل و مسیر درست خودش برای ترویج و استفاده از محتوای سالم قرار گیرد. هرچند معتقدم که فلسفه یارانه کمک به حیات نشر نیست و نباید به‌گونه‌ای به یارانه نگاه شود که ناجی و منجی عرصه نشر است. یارانه حوزه نشر باید بر اساس اقتضائات، عرضه و تقاضا و نیازهای فرهنگی جامعه، فرآیند خود را پیش ببرد، یارانه و حمایت از نشر باید برای ترویج محتوای مطلوب و رساندن آسان کتاب به مخاطب مشتاق صرف شود.
احمدوند در ادامه با بیان این‌که مبلغ و میزان یارانه موجود در حوزه کتاب به مقداری نیست که کفاف اقتصاد این حوزه را بدهد و در اندازه‌ای است که از کالای مطلوب حمایت کنیم، گفت: در تدارک هستیم با ایجاد ظرفیت بیشتر به توسعه ویترین کتابفروشی‌ها کمک جدی کنیم. توسعه ویترین کتابفروشی‌ها یکی از ضرورت‌های پیش روی حوزه نشر است و اگر این اقدام انجام شود، صنعت نشر دیگر نیاز چندانی به حمایت‌های دولتی نخواهد داشت. فرآیند عرضه و رساندن کالا به مخاطب در زنجیره تامین درست و اقتصادی کالا قرار خواهد گرفت. در برخی نقاط کشور، کتابفروشی‌های جامع نداریم، باید به سمت ایجاد این نوع کتابفروشی‌ها پیش برویم. در این زمینه بخش خصوصی باید کمک کند و از تسهیلات لازم استفاده شود و علاوه بر آن باید سایر دستگاه‌ها و نهادهای استانی و شهری هم برای ایجاد زمینه لازم و توسعه کتابفروشی‌ها مشارکت کنند.
او در این نشست خطاب به رسانه‌ها گفت: شما اهالی رسانه کارشناس کتاب هستید و می‌خواهم که پیشنهادهای خودتان را به ما منتقل کنید. خبرنگاران حوزه کتاب، سرمایه ما در این حوزه هستند و درخواست داریم که به ما به شکل‌های مختلف در زمینه فکری، ارائه طرح و ایده کمک کنید. مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران، نشستهای ثابتی برای ایده‌گرفتن از رسانه‌ها برگزار کند. امکان فعالیت‌های مشترک وجود دارد تا فضاسازی برای رونق بیشتر کتاب داشته باشیم.
احمدوند در ادامه از بازدید از تعدادی از کتابفروشی‌های سطح شهر گفت و با بیان این‌که یکی از دغدغه‌های امروز اهالی نشر، استفاده از تسهیلات مصوب خدمات پستی است، افزود: ناشران اقبال خوبی از این خدمات داشتند و این موضوع موجب سهولت دسترسی مخاطبان به کتاب شده است. البته این طرح به دلیل این که بخشی از هزینه‌ها برعهده وزارتخانه بوده، بار مالی زیاد برای وزارتخانه به همراه داشته است.
معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره مشکل کمبود کاغذ نیز گفت: کارگروه تولید کاغذ در معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل شده است و با همکاری وزارت صنعت، معدن و تجارت و همراهی معاون اول رئیس جمهوری، تولید داخلی کاغذ را پیگیری می‌کنیم. علاوه براین برای رفع مشکلات در شرایط موجود ۲۰ میلیون دلار برای واردات کاغذ نشر در نظر گرفته شده است تا در مجموع آرامش به بازار نشر برگردد.
محمد اله‌یاری (مدیرکل دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) نیز در این نشست درخصوص مساله کتاب‌سازی گفت: ما در اداره کتاب شاهد کتاب‌هایی هستیم که برای دریافت مجوز مراجعه می‌کنند و بررسی ممیزان نشان می‌دهد که این کتاب‌ها کتاب‌سازی شده و از روی کتاب‌های دیگر است که این کتاب‌ها را نمی‌پذیریم. در محافل علمی و دانشگاهی نرم‌افزارهای مشابهت‌یابی پیش‌بینی شده است که کمک می‌کند به این نکته برسیم که متن مورد نظر حاصل تلاش نویسنده است یا خیر، در حوزه کتاب نیز سعی داریم از چنین امکاناتی استفاده کنیم.
او افزود: کتاب‌هایی که عملا کتاب‌سازی باشند اگر چه در محتوا مغایر با ضوابط نشر نیستند اما در عنوان مغایر ضوابط به حساب می‌آیند. در این دوره قرار شده است این دسته کتاب‌ها جدا شوند و نتیجه بررسی نرم‌افزاری مشابهت‌یابی به ناشر ارائه شود.
اله‌یاری درخصوص انتشار همزمان چند ترجمه از روی نسخه خارجی یک کتاب نیز گفت: در این زمینه برای ما تقدم و تاخر زمانی مهم است. البته نمی‌توان مانع شد که یک کتاب با چندین ناشر و چندین ترجمه در ایران به چاپ برسد. گاهی ناشر ایرانی رایت کتاب را خریداری کرده است که بحث متفاوتی دارد.
مدیر کل دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درخصوص تاخیر در صدور مجوزها و پاسخگویی به ناشران نیز گفت: سامانه‌ای که کارها را برای گروه‌های کارشناسی ارسال می‌کند این امکان را دارد که نشان دهد چه کتابی در چه مرحله‌ای و در چه موضوعی متوقف مانده است. به‌صورت هفتگی در تهران و ۱۰ استان دیگر فرآیند کارشناسی به‌صورت موضوعی رصد می‌شود. با این اقدام مساله طولانی شدن زمان بررسی حل و کارهای کارشناسی در زمان و وقت خوبی انجام می‌شود تا مجوز کتاب مشمول زمان نشود.
اله‌یاری در ادامه بر لزوم به‌روزرسانی قوانین حوزه‌های مختلف تاکید کرد و گفت: با توجه به رشد فکری در جامعه و پیشرفت فناوری، ابزارهای مطالعه مردم نیز تغییر می‌کند و ضروری است که در این حوزه قوانین به‌روز شود؛ اما در این حوزه باید به جزئیات بیشتری با صاحبان آثار دست پیدا کنیم تا به یک نتیجه‌گیری برسیم.
بیست‌ونهمین دوره «هفته کتاب» جمهوری اسلامی ایران از بیست و چهارم آبان‌ماه آغاز و تا یکم آذر ماه ۱۴۰۰ با شعار «جای خالی را با کتاب خوب پر کنیم» در سراسر کشور ادامه دارد.
منبع: ايسنا