پارکینگ‌های زیرگذر حرم جابه‌جا می‌شود/محدود شدن زیرگذر به حمل‌ونقل عمومی
ایسنا/خراسان رضوی مشاور طرح تفصیلی بافت پیرامون حرم مطهر رضوی گفت: قرار بر این است که پارکینگ‌ها در اولین فرصت از محدوده زیرگذر حرم مطهر جابه‌جا شود تا قبل از هر تصمیمی، حرم در دسترس‌پذیرترین حالت ممکن را داشته باشد.
جواد خدایی امروز در نشستی که در رابطه با طرح تفصیلی حریم رضوی در استانداری خراسان رضوی برگزار شد، اظهار کرد: تمام کارشناسی و متخصصین به خصوص در حوزه‌های پدافند غیر عامل و زیست محیطی تاکید ویژه داشته‌اند که مجموعه پارکینگ‌های واقع در زیرگذر حرم، به هیچ وجه مناسب نیست و این شرایط نباید ادامه پیدا کند؛ بنابراین پارکینگ‌ها از این محل جابه‌جا خواهد شد.
وی در رابطه با ابعاد تحقق‌پذیری طرح جدید توضیح داد: چنانچه طرح گذشته ادامه پیدا می‌کرد، تملک حداقل ۳۳۶۰ پلاک دیگر باید انجام می‌شد که برآورد هزینه‌های آن حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان بود. این امر سبب شد طرح پس از ۲۵ سال، به طور میانگین سالی حدود دو درصد پیشرفت داشته باشد. آنچه در طرح جدید مورد توجه قرار گرفت، کاهش جدی هزینه‌های طرح و افزایش سرعت پیشرفت آن بوده است؛ به این صورت که تملک به ۲۵۰ پلاک و هزینه آن از ۱۵ هزار میلیارد به حدود ۱۰۰۰ میلیارد کاهش پیدا کرد.
خدایی با اشاره به این نکته که بخش عمده‌ای از زیرساخت‌های طرح گذشته در فضاهای عمومی اجرا شده است، افزود: هزینه‌های طرح جدید بیشتر به باقی مانده فضاها و به خصوص عمق محلات معطوف می‌شود و علاوه بر کاهش هزینه‌ها، درآمدهای حاصل از عوارض این محدوده و منابعی که از تملک‌های گذشته حاصل شده، بیشتر خواهد بود.
تحقق‌پذیری بالا به معنای مشارکت بیشتر مردم است
مشاور طرح تفصیلی بافت پیرامون حرم مطهر رضوی با بیان اینکه بحث تحقق‌پذیری بالای طرح جدید، فقط منحصر به مسائل مالی نمی‌شود بلکه مشارکت بیشتر مردم را نیز دربر می‌گیرد، بیان کرد: وقتی حداقل ضابطه ۲۵۰ متر و با تراکم ۱۸۰ درصد در نظر گرفته می‌شود، به این معناست که اقامت بر سکونت ارجحیت دارد و طبیعی است که سرمایه‌دار خرد از حضور در این منطقه محروم می‌شود؛ بنابراین در ابتدای امر حضور مردم و حقوق مالکان باید به رسمیت شناخته شود. بر اساس بررسی‌ها، بیش از ۷۰ درصد مالکیت پروژه‌های موجود در اختیار مجموعه‌های غیرخصوصی است. لازمه استفاده از ظرفیت‌های مردمی، ایجاد شرایط و ضوابط بر اساس استطاعت مالی عموم مردم و اقتصادهای خرد است.
وی افزود: یکی از وجوه مالی طرح حریم رضوی این است که عوارض در حوزه پروانه‌های مسکونی کاهش پیدا کند و در بخش کاربری زائرسرا، نوعی از اقامت را متناسب با توان اقتصادی عموم زائرین ایجاد کنیم. همچنین هزینه بخش کاربری‌های اقامتی که عمدتا برای گروه‌هایی با درآمد بیشتر طراحی شده است، افزایش یابد؛ بنابراین به رسمیت شناختن حقوق مالکانه، ضواط تصویب‌کننده ساخت و ساز و حضور مردم و به خصوص مالکین و سرمایه‌گذاران خرد در محدوده، زمینه فرصت مشارکت مردم را ایجاد می‌کند.
خدایی در رابطه با ارجحیت اقامت بر سکونت در اجرای عملی طرح‌های گذشته گفت: درست است که در اطراف حرم باید تسهیلات اقامتی بیشتر می‌شد اما خالی از سکنه کردن این محدوده سبب شد که این باور ذهنی برای بسیاری از افراد به وجود آید که اطراف حرم مکان مناسبی برای سکونت نیست. از طریق اطلاع‌رسانی رسانه‌ها و برنامه‌های آتی باید این باور را از بین برد و اعلام شود که برای افراد علاقه‌مند به سکونت در این منطقه، فضا وجود دارد. در طرح گذشته بنا بر این بود که در پایان افق طرح، ۵۲ هزار نفر در این بافت سکونت داشته باشند، در حالی که در حال حاضر حدود ۱۳ هزار نفر ساکن هستند.
تمام مسئولیت اجرای طرح حریم رضوی بر دوش دولت و مجموعه‌های متولی نخواهد بود
مشاور طرح تفصیلی بافت پیرامون حرم مطهر رضوی مهم‌ترین رکن اساسی در شرایط پیش رو را از میان بردن نگاه تصدی‌گری معرفی کرده و گفت: قرار بر این است که دولت و مجموعه‌های متولی برای بهسازی بافت تسهیل‌گری کنند، نه تولی‌گری؛ بنابراین تمام مسئولیت پروژه را دولت و مجموعه مدیریت شهری به عهده نخواهد گرفت، بلکه با به رسمیت شناختن حقوق مالکیت مردم و ایجاد رضایتمندی، بسیاری از مردم خود علاقه‌مند به مشارکت خواهند بود. مطالعات شهری در منطقه ثامن در سال ۹۵ نشان می‌دهد که ۸۰.۷ درصد ساکنین این منطقه تمایل دارند، خود به بازسازی محل سکونت خود بپردازند. بنابراین دولت به جای حذف حضور مردم، باید در راستای به اجرا درآوردن این طرح در کنار مردم قرار گیرد.
خدایی به پارکینگ‌ها و دسترسی عبوری به حرم به عنوان دو نکته مورد توجه در رابطه با زیرگذر اشاره کرده و توضیح داد: تمام کارشناسی و متخصصین به خصوص در حوزه‌های پدافند غیرعامل و زیست محیطی تاکید ویژه داشته‌اند که مجموعه پارکینگ‌های واقع در زیرگذر حرم، به هیچ وجه مناسب نیست و این شرایط نباید ادامه پیدا کند، اما به دلیل تحقق‌پذیری پایین ایجاد پارکنیگ‌های جدید، فضای جایگزین تامین نشده بود.
زیرگذر حرم محدود به حمل‌ونقل عمومی می‌شود
مشاور طرح تفصیلی بافت پیرامون حرم مطهر رضوی با بیان اینکه سال‌ها در خصوص دسترسی‌های منتهی به حرم بحث و گفت‌وگو بوده است و آستان قدس نیز تاکیدات ویژه‌ای بر روی آن داشته است، اظهار کرد: براساس طرح‌های گذشته و مصوبات سازمان ترافیک شهرداری مشهد، تاکید شده بود که فقط وسایل نقلیه عمومی امکان عبور از زیرگذر را داشته باشند و در کمیسیون ماده پنج نیز این مساله مورد تایید قرار گرفت که در یک بازه پنج ساله زیرگذر به عبور وسایل نقلیه عمومی محدود شود. در نتیجه تغییر شرایط زیرگذر به صورت آرام و تدریجی و نه یک باره و دفعی اتفاق خواهد افتاد.
وی افزود: راه‌اندازی و بهره برداری از خطوط سه و چهار مترو در سال آینده می‌تواند نوع حمل‌ونقل اطراف حرم را تحت‌الشعاع قرار دهد. چهار ایستگاه از گذشته در این محدوده پیش‌بینی شده بود که یک ایستگاه در شرف بهره‌برداری است و سه ایستگاه قطار شهری نیز در طرح فعلی و در مجاورت ره‌باغ آیت‌الله طبسی، رضوان و سلام در نظر گرفته شده است. با این وجود، قطعا ترجیح خود مردم نیز بر این خواهد بود که با قطار شهری به حرم مشرف شوند و بنابراین در آینده حمل‌ونقل عمومی به صورت جدی‌تری عنوان خواهد شد.
خدایی در رابطه با اینکه دو دیدگاه کلان در حوزه ترافیک مرکز مشهد وجود دارد، گفت: از طرفی آرام شدن فضای زیارت و پیرامون حرم، و از طرفی دیگر، در دسترس بودن حرم مطرح است؛ خیلی از افراد گلایه‌مند هستند که فاصله خودروها و پیاده شدن از وسایل نقلیه عمومی نسبت به حرم زیاد است. تعادل برقرار کردن بین این دو موضوع چالشی جدی است و راه حل ما تکیه بر ایستگاه‌های قطار شهری و پایانه‌های زائری است که در طرح پیش‌بینی شده و با همت آستان قدس به بهترین نحو اجرا می‌شود.
مشاور طرح تفصیلی بافت پیرامون حرم مطهر رضوی اظهار کرد: پس از احداث میدان حضرت در سال ۱۳۰۸، اتفاقات بافت ثامن به نحوی پیش رفت که در ابتدای دهه ۵۰، با تخریبات گوناگون و کشیدن دیواره دور حرم، بسیاری از مسیرهای منتهی به سمت حرم به تدریج مسدود شد و تشرف فقط از چهار خیابان اصلی صورت می‌گرفت. احیاء بقیه معابر منتهی به حرم سبب می‌شود که از حیث سهولت تشرف و همچنین توسعه مواهب اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی زیارت، بسیاری از کسب و کارهای خرد و مشاغل محلی در حاشیه سایر معابر قرار گیرند و ارتباط با این بافت تاریخی حفظ شود.
وی در خصوص در نظر گرفته شدن پدافندغیرعامل در احیاء معابر بیان کرد: قطعا گذر پراکنده از ۲۷ مسیر بهتر از عبور از صرفا چهار خیابان است. در شرایط فعلی ره‌باغ‌هایی وجود دارد که حتی ورودی درستی به حرم برای آن‌ها ایجاد نشده است و طبیعتا از این مکان‌ها نمی‌شود برای خروج اضطراری استفاده کرد. لازمه برطرف‌سازی این مشکل و استفاده هرچه بیشتر از زیرساخت‌ها، به رسمیت شناختن سایر محورهای تشرف است.
طرح حریم رضوی برای بازه ۱۰ ساله است
خدایی با بیان این نکته که تجربه نشان داده که افق طرح‌ها نباید به صورت بلندمدت برنامه‌ریزی شود، گفت: برای اینکه از ایجاد فاصله‌های جدی که در طرح‌های گذشته اتفاق افتاده است، در طرح جدید جلوگیری کنیم، طرح حریم رضوی در یک بازه ده ساله پیش‌بینی شده است و پس از این دوران طبیعتا نیازمند بازنگری و تدویل رویکردها و اهداف است.
مرتضی حقیقی، معاون املاک و اراضی آستان قدس رضوی، در ادامه این نشست به دلایل بازنگری طرح اطراف حرم اشاره کرده و گفت: تسهیل زیارت برای مجاورین و زائرین، تکیه بر تامین فضای مناسب برای ارائه خدمات و برطرف کردن نیازهای اولیه مردم، ازجمله پارکینگ‌ها، فضاهای سبز و همچنین مکان‌های خدماتی، مشارکت مردم در اجرای طرح و در آخر رعایت حقوق افرادی که بر اساس طرح‌های گذشته صاحب حق بوده اند، از جمله دلایل تایید بازنگری در طرح بافت پیرامون حرم است.
وی ضمن اشاره به اینکه در حال حاضر نکته مهم، تامین منابع مالی برای اجرای طرح است که زمینه‌های عملی مشارکت مردمی را فراهم می‌کند، بیان کرد: قرار است در این طرح تامین منابع مالی ایجاد فضاهای سبز، حمل و نقل عمومی، رفت و آمد عمومی و پارکینگ‌ها در یک برنامه با زمان‌بندی مناسب و با راهکارهایی مشخص انجام گیرد. همچنین در نظر گرفته شده شیوه‌نامه‌ها و راهکارهای عملی که برای مشارکت و حضور مردم در اجرای طرح نیاز است، تهیه شود.
منبع:ایسنا