پرسش های بی شماری پیش روی ادبیات نمایشی ایران است
“پرسش‌های بی‌شماری پیش روی ادبیات نمایشی ایران است که حضور جدی‌تر پژوهشگران را مطالبه می‌کند. مانند پرسش از سهم ادبیات کهن در نمایشنامه‌ها، میزان نمایشنامه‌های بومی و مردمی، آثار ترجمه شده، سیر تطور و تکوین نمایشنامه‌ها در گذر زمان و مانند آن. “
به گزارش ایسنا به نقل از مشاور رسانه‌ای، نخستین «کنفرانس ملی نمایشنامه‌پژوهی ایران» که به همت کانون نمایشنامه‌نویسان و مترجمان خانه تئاتر ایران با همکاری موسسه فرهنگی سپندار جاودان خرد برگزار می‌شود، عصر روز شنبه بیست و سوم اسفند با حضور قادر اشنا (مدیرکل هنرهای نمایشی)، شهرام گیل‌آبادی (مدیرعامل خانه تئاتر)، زهرا حیاتی (رئیس کنفرانس)، محمد عارف (رئیس کانون نمایشنامه‌نویسان و مترجمان خانه تئاتر) و پیام تصویری فرهاد ناظرزاده کرمانی آغاز به کار کرد.
«زهرا حیاتی» (رئیس کنفرانس ملی نمایشنامه‌پژوهی) نخستین سخنران این برنامه بود که طی صحبت‌هایی گفت: ادبیات نمایشی هر کشور در شمار میراث ناملموس فرهنگی آن سرزمین است و نمایشنامه به عنوان یک سند فرهنگی نمایش‌گر بسیاری از مولفه‌های هویتی است و نیز نمایان‌گر چرخش‌ها و گردش‌های خلاقیت در هنر ملی در گذر زمان است. نمایشنامه نمودار تعامل‌های فرهنگی میان اقوام و ملل گوناگون است که با زبان هنر گفتگو می‌کند؛ هست و نیست‌های فرهنگ خود را نمایش می‌دهد. نمایشنامه مانند هر هنر دیگری به تغییر یا تثبیت گفتمان موجود کمک می‌کند و این چنین، راه را برای بالندگی و پویایی فرهنگ هموار می‌کند.
او ادامه داد: اگرچه از بروز و ظهور نمایشنامه در ایران زمان زیادی نمی‌گذرد و نمی‌توان زمان زیست آن را با ادبیات کلاسیک نمایشی برابر نهاد. به هر روی، گذشت صد و اندی سال از ادبیات معاصر و شاید یک صد سالگی نمایشنامه‌نویسی ایران، ما را برمی‌انگیزد تا دستاوردهای علمی را در حوزه ادبیات نمایشی بازبینی کنیم. به نظر می‌رسد چند و چون کارهای علمی انجام شده درباره ادبیات نمایشی چنان که شایسته این هنر والاست چشم‌گیر نیست؛ و این کمبود به ویژه در مقام مقایسه با پژوهش‌هایی که درباره سایر انواع ادبی و قالب‌های ادبی صورت گرفته به چشم می‌آید.
عضو هیات علمی گروه مطالعات بین‌رشته‌ای پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی یادآور شد: یک جستجوی ساده نشان می‌دهد که تعداد مقالات دانشگاهی تالیف و منتشر شده در این زمینه بسیار اندک است و از میان نوشته‌های موجود هم تعداد زیادی از کارها ماهیت بین‌رشته‌ای دارد و به قلم پژوهشگران رشته‌های حوزه علوم انسانی نوشته شده است که بی‌گمان در جای خود به جا و رواست و یکی از راه‌های توسعه رویکرد علمی، افزایش همین پژوهش‌های بین‌رشته‌ای است.
حیاتی با اشاره به اینکه «پرسش‌های بی‌شماری پیش روی ادبیات نمایشی ایران است که حضور جدی‌تر پژوهشگران را مطالبه می‌کند.» گفت:مانند پرسش از سهم ادبیات کهن در نمایشنامه‌ها، میزان نمایشنامه‌های بومی و مردمی، آثار ترجمه شده، سیر تطور و تکوین نمایشنامه‌ها در گذر زمان و مانند آن. به همین سبب کانون نمایشنامه‌نویسان و مترجمان ایران که ایده برپایی کنفرانس را ارائه داد و موسسه فرهنگی سپندار جاودان خرد که اجرایش را پذیرفت، این مهم را بر عهده گرفتند و پیش بردند.
او در ادامه ارائه گزارشی از تقویم کنفرانس و اقدامات انجام شده در آن پرداخت و گفت: فراخوان کنفرانس آذر ماه ۹۹ ارسال شد و با اقبال گسترده پژوهشگران روبه‌رو شد. صد و اندی چکیده ارسال شد و برگزیدگان در فرصت مقرر اصل مقالات را برای دبیرخانه ارسال کردند. در جلسه نهایی، رای داوران جمع‌بندی شد که بر اساس آن ۸۳ مقاله پذیرفته، ۱۹ مقاله به مجلات علمی و پژوهشی ارائه، ۳۰ مقاله برای ارائه در کنفرانس معرفی و همچنین ۲۳ مقاله برای چاپ در مجموعه مقالات انتخاب شد. از میان نویسندگان شرکت کننده در کنفرانس، کسانی که رشته‌شان ادبیات نمایشی است ۲۵ نفر، نویسندگانی با رشته‌های هنری ۲۸ تن و نویسندگان رشته‌های غیر هنری ۱۲ تن بودند.
حیاتی در پایان با اظهار امیدواری برای اینکه ادبیات نمایشی ایران بتواند از ۱۴۰۰ خورشیدی بالنده‌تر از پیش بدرخشد، گفت: امیدوارم که گفتگوبا زبان هنر، صدای گلوله را در شرق و غرب عالم و شمال و جنوب جهان خاموش کند.
«محمد عارف» رئیس کانون نمایشنامه‌نویسان و مترجمان خانه تئاتر ایران سخنران بعدی مراسم افتتاحیه کنفرانس بود که با اظهار امیدواری مبنی بر اینکه تلاش ۵-۶ ماهه کانون نمایشنامه‌نویسان و مترجمان خانه تئاتر ایران با مشارکت و همکاری موسسه فرهنگی هنری سپندار جاودان خرد به ثمر بنشیند، گفت: کار کردن در موضوع نمایشنامه و نمایشنامه‌پژوهی در ایران گامی ضروری، اساسی و مهم به نظر می‌رسید؛ بررسی نمایشنامه از آغاز تا امروز در فرمتی جامع و کامل برای ایران بزرگ، ضرورتی بود که بدانیم از آغاز نمایشنامه‌نویسی در جهان، ایران و هنرمندان ایران در چه جایگاهی قرار دارند؟ و چگونه می‌توان نمایشنامه‌نویسی ایران را در این کنفرانس مورد مداقه قرار داد؟
عارف ادامه داد: در گام اول پرسش‌هایی از این دست را مورد مداقه قرار دادیم که آیا واقعا ایران هم زمان با یونان، نمایشنامه‌نویسی و تئاتر داشته است یا نه؟ آیا تعزیه متعلق به ایران است یا نه؟ چگونه ممکن است ایران دارای ادابیت و موسیقی و حتی نمایش باشد و تماشاخانه داشته باشند، اما نمایشنامه نه؟ اما حضور نمایشنامه از آغاز تا امروز و اینکه ذات نمایشنامه‌نویسی منهای اجرای نمایش و نمایش‌های سنتی، آیا مورد مداقه قرار گرفته؟ کجای کار اشکال دارد؟ اکنون نمایشنامه‌نویسی ایران در کجای جهان است؟ مکاتب و ژانرها و فرم‌ها و سبک‌های اجرایی نمایش در ایران چقدر به نمایشنامه مربوط است؟ اینها از مواردی است که در این کنفرانس انتظار مداقه و بررسی آنها را داشته و داریم.
او با اشاره به اهداف کانون نمایشنامه‌نویسان و مترجمان خانه تئاتر که در مهر ماه ۱۳۹۹ در اهمیت و بررسی درام در ایران منتشر شده، گفت: هیئت مدیره کانون اهمیت موضوع را مطرح و تصویب کرد آن‌هم در زمانی که کرونا تمام جهان را فراگرفته، این کنفرانس فرصت تامل و بازخوانی و بازنگری به ذات تئاتر به خصوص نمایشنامه که اساس و پیرنگ اصلی تئاتر در دنیاست، را فراهم آورده است.
دانشیار انسان‌شناسی هنر دانشگاه همچنین تصریح کرد: کانون نمایشنامه‌نویسان و مترجمان خانه تئاتر نمی‌توانست به تنهایی گام بزرگی که از ابتدای نمایشنامه در ایران تا امروز باید برداشته می‌شد، را مورد مداقه قرار دهد، در مورداینکه نمایشنامه‌های وارداتی و ترجمه‌ها چقدر می‌تواند کمک کند، آیا مطالعات بوم‌شناختی، مردم‌شناختی، انسان‌شناختی، زبان‌شناسی، باستان‌شناسی و… توانسته‌اند از منظر نمایشنامه در این زمینه کاری انجام دهند این موارد را با مشاوره و حمایت اغلب استادان برجسته تئاتر و به ویژه گرایش ادبیات نمایشی دانشگاه‌های کشور، استقبال مدیران دانشگاهی و اجرایی و موسسه مشارکت همه جانبه ی سپندار جاودان خردانجام داد.
محمد عارف ادامه داد: علاوه بر همراهی مدیر عامل خانه تئاتر، رئیس هیات مدیره خانه تئاتر و مدیرکل هنرهای نمایشی کشور، بالغ بر هشتاد نفر از اساتید صاحب نظر در حوزه ادبیات نمایشی با این کنفرانس ملی در شورای سیاستگذاری، کمیته ی هیئت علمی، مدیریت کنفرانس، داوری مقالات و نشر آنها در مجلات علمی پژوهشی و علمی ترویجی و آی‌اس‌سی همکاری کردند. بالغ بر یک‌صد چکیده مقاله در گام اول به دبیرخانه رسید که توسط هیات داوران کنفرانس بررسی شد. از این میان هفتاد و یک چکیده پذیرفته شده است. یقینا نخستین دوره کنفرانس به منزله نهایت بررسی موضوعات نمایشنامه‌نویسی نیست. دوره‌های بعدی قطعا به بیان حرف‌های زده نشده و اکتشاف‌های جدید خواهد پرداخت و تجزیه و تحلیلی که در کنفرانس‌ها هرچه جلوتر برویم به تفصیل انجام می‌شود.
او با بیان اینکه مقالات پذیرفته شده در مجلات علمی خوبی که با ما اعلام همکاری کردند منتشر می‌شود، یادآور شد: در این کنفرانس بسیاری از صاحب نظران تئاتر ایران داور این مقالات بودند. همچنین قرار است از میان آثار پذیرفته شده در هفت پنل ارائه شود. تعدادی هم برای چاپ در مجموعه مقالات کنفرانس در نظر گرفته شدند و تعدادی هم که درجه الف گرفتند تا مرحله چاپ حمایت می‌شوند.
رئیس کانون نمایشنامه‌نویسان و مترجمان خانه تئاتر تصریح کرد: این دوره از کنفرانس به صورت ملی برگزار شده و به آغاز ادبیات نمایشی تا امروز به عنوان محدوده مطالعاتی برای پژوهشگران توجه داشته؛ به کهن الگوهای ایرانی، اساطیر، زبان، ترجمه، جایگاه دراماتورژی، انسان شناسی بوم شناختی و موضوعات متنوع دیگری در این مقالات پرداخته شده است.
عارف با تاکید بر اینکه به نظر می‌رسد نمایشنامه‌نویسی در ایران باید از فردی به یک امر جمعی تبدیل شود، گفت: ظرف و قالب نمایشنامه را غرب به ما داده است بنابراین مظروف باید کاملا ایرانی و بومی و ملی باشد. انتظار از تئاتری‌های ایران این است که نمایشنامه ایرانی را مانند سینمای ایران در جهان طرح کنند و با نمایشنامه های ایرانی با زبان مشترک تئاتر جهان حرف بزنند و امکان قابل تاملی فراهم کنند که نمایشنامه ایرانی در جهان مورد مطالعه قرار گیرد و از پی آن منتقدین و پژوهشگران هنرهای نمایشی جهان متن ایرانی را با شاخص‌های فرهنگ و تمدن ایرانی بشناسند. در واقع ادبیات نمایشی ایران در جهان صاحب شناسنامه بشود.
او با اشاره به اینکه این کنفرانس تخصصا در زمینه نمایشنامه است نه هیچ عنصری دیگر، گفت: البته جهان نمایشنامه به قدری به لحاظ محتوا وسیع است که چنانچه کنفرانس‌های نمایشنامه‌پژوهشی ایران استمرار یابد وان آینده بهتری برای تئاتر پیش‌بینی کرد. به ویژه اینکه ایران دارای یک قوم با یک مذهب نیست، شاید ایران برجسته‌ترین کشور در دنیا باشد که به لحاظ قومی قبیله‌ای عشیره‌ای مذهبی قابلیت بررسی دارد و می‌توان هزاران بن مایه ایرانی را کشف و آنالیز و تفسیر و خوانش کرد و تبدیل به نمایشنامه ایرانی در جهان کرد. در واقع نیاز درجه دوم ادبیات نمایشی با نهاد کنفرانس در این است که درام‌نویسان ضرورت ایجاد زبان مشترک با جهان را اساسی‌ترین رکن درام‌نویسی قلمداد کنند. اگر زمین درام ایرانی شخم زده شده و مرتب بذرهای جدید در آن کاشته شود می‌توان با دنیا به راحتی به گفتگو نشست.
این نمایشنامه‌نویس با اظهارامیدواری از اینکه نتیجه بتواند برای همه خوب باشد، گفت: کما اینکه سه کتابی که از کنفرانس چاپ می‌شود امکان بررسی عملکردمان را در آینده خواهد داد. امیدوارم مجلاتی که منتشر می‌شود بتواند آئینه‌ای برای نشان دادن ما نمایشنامه‌نویسان به خودمان باشد و بتوانیم به زیرساخت خوبی برسیم تا حقوق و اعتبار اجتماعی نمایشنامه‌نویس در ایران پرداخت بشود.
پژوهشگر برگزیده هنر دانشگاه‌های ایران در پایان صحبت‌هایش با تاکید بر اینکه تعدادی از مقالات رسیده به کنفرانس فراتر از انتظار بود که می‌تواند گفتگوهای خوبی صورت دهد و نویدبخش آینده‌ای خوب باشد، گفت: امیدوارم قاموس نمایشنامه و نمایشنامه‌نویس که متعلق به ایران است بتواند راه خوب‌تری برای احقاق حقوق مادی معنوی و اجتماعی و جایگاه جهانی‌اش پیدا کند و بتوانیم از طریق نمایشنامه صاحب یک زبان مشترک با مردم جهان شویم و از طریق آن به گفتگو بپردازیم.
در ادامه پیام پروفسور «فرهاد ناظرزاده‌کرمانی» دبیر علمی کنفرانس، توسط «حسین جمالی» (دبیر اجرایی کنفرانس و نویسنده و کارگردان تئاتر) قرائت شد.
در بخشی از متن این پیام که دیباچه‌ای بر چکیده ۸۰ مقاله رسیده به نخستین کنفرانس ملی نمایشنامه‌پژوهی ایران است، چنین آمده:
«نمایشنامه، نوشتاری ادبی-نمایشی است که برای «نمایش‌تبدیلی» در برابر تماشاگران حاضر در تماشاخانه، تصنیف گردیده و به کلانی از «گنجایش‌ها و توانش‌های نمایش‌تبدیلی» برخوردار است. نمایشنامه، «نمایشی بالقوه» است که حتی با خواندن آن در ذهن و خیال خواننده نیز، «بالفعل» می‌شود. نمایشنامه‌نویس «معماری نمایشگانی» است که اسباب و لوازم ساختن یک بنا، «نمایش» را می‌آفریند و در اختیار بناسازان، «نمایش‌سازان» قرار می‌دهد. از این‌قرار، شناختِ نمایشنامه و چنداچون آن، برای آنانی که برای ارزشمندی، گرانسنگی، شایگانی هنر نمایش، تلاش و تکاپو می‌ورزند، از بایستگی هستی‌سازی برخوردار است. روشن است که چنداچون هر بنایی در گروی طرح و ترسیمی است که نخستین معمار و آفریدگار آن رقم زده است. شواهد گواهی می‌دهد که هیچ نمایش شایسته و ارزشمندی بدون نمایشنامه‌یی شایسته و ارزشمند، آفریده نخواهد شد، مگر معجزه نمایش صورت پذیرد!
در هر حوزه جغرافیایی- فرهنگی که این سه بنیاد در هم پیچیده- که هر کدام علت و معلول دیگری‌اند- رونق و ارتقا یابد، محصول آن، نمایشگانی کارآمد و ارزشمند است. اگر با این گزاره‌ها موافقید، از چه کاری منطقی‌تر و عقلانی‌تر که در «پویش‌ها و پیمایش‌ها»ی نخستینی به نمایشنامه و نمایشنامه کاری (دراماتورژی) نمایشنامه‌پژوهی و نمایشنامه‌شناسی در ایران پرداخته شود، و این امر تا آنجا که نویسنده دریافته – و امیدوارم که چنین نیز بوده باشد- آماج و آرمانِ «کانون نمایشنامه‌نویسان و مترجمان ایران» و هیات استادان برگزار کننده با همکاری موسسه سپندار جاودان خرد بوده است و این کنفرانس را «نخستین کنفرانس ملی نمایشگان پژوهی ایران» در دوران اخیر تاریخ ایران باید خواند.
این نویسنده، به سهم خود، از همه کسانی که در راستای رشد، و ارتقا و اعتلاء نهاد تماشاگانی و نمایشگان میهن عزیزمان، ایران، تلاش، کوشش و تکاپو ورزیده‌اند، سپاس‌گزار است و این گفته را به یاد می‌آورد که فرهنگ ایران، گاهی «درخت بی برگ بوده» اما هرگز و هرگز «برگ بی درخت» نبوده است.
سخن گفتن از ارزشمندی، نقش‌مندی، پرهودگی و کارآمدی تماشاگان و نمایشگان در رشد، ارتقا، توسعه و اعتلای فرهنگی، سخن گفتن از «حقانیتِ» حق است. از آن می‌گذرم. این جانب نزدیک به هشتاد چکیده دریافتی برگزیده برای شرکت در «نخستین کنفرانس ملی نمایشنامه‌پژوهی ایران» را خوانده و بیشتر آنها را که استادان داور برگزیده‌اند، پسندیده و پیشنهادهای خود را در راستای بهتر و بیشتر و گوناگون‌تر شدن آن چکیده‌ها و چنداچون کنفرانس به آگاهی رسانده است.»
«شهرام گیل‌آبادی» (مدیرعامل خانه تئاتر) سخنران بعدی مراسم بود که نخستین کنفرانس ملی نمایشنامه‌پژوهی ایران را گام بلندی در ارتباط با نمایشنامه‌نویسی خواند که در آینده نزدیک می‌تواند تبدیل به فرایندهای اجرایی شود و گفت: پژوهش اگر تبدیل به چشم‌انداز، ماموریت، استراتژی، اولویت‌ها و محورهای موضوعی نشود شاید کارکرد لازم را برای پیشبرد اهدافی که معمولا در زحمات پژوهشی وجود دارد، پیدا نکند. البته که این کار بزرگ در همین حد هم ستودنی است اما سیاست‌گزاران باید نظرگاهی جدی نسبت به این پژوهش‌ها داشته و مبنای حرکت قرار بگیرد.
گیل‌آبادی ادامه داد: در غیر این صورت نقصی درون سیستم اجرایی وجود دارد که با وجود اینکه تولید فکر صورت می‌گیرد اما تبدیل به برنامه نمی‌شود.پس اولین موضوعی که باید در ارتباط با آن فکر و به آن توجه کرد تبدیل چنین پژوهش‌هایی به برنامه است که بتوانیم استفاده لازم را از زحمات پژوهشگران برای استفاده از ظرفیت فکری جامعه ببریم.
رییس شورای سیاستگذاری کنفرانس ملی نمایشنامه‌پژوهی خاطرنشان کرد: شکسپیر در اشعار خود توجهی جدی به ما می‌دهد که جهان، صحنه‌ای تئاتریکال است و زندگی را تعبیر به صحنه نمایش بزرگی می‌کند که روزانه همه ما در آن نقش‌آفرینی می‌کنیم و اهمیت درام را به این شکل بیان می‌کند و جالب است که اگر اشعار شکسپیر را تحلیل محتوا کنیم، با توجه به تحقیقی که روی این کلیدواژه اتفاق افتاده متوجه می‌شویم که ۱۷ بار از این ترکیب واژه‌ها بهره گرفته است. این توجه به «زندگی، صحنه نمایشی بیش نیست» در تحلیل محتوای کیفی این پژوهش آمده و ما را توجه به چند موضوع مختلف می‌دهد و چهار دسته معنا را تولید می‌کند.
گیل‌آبادی در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به اینکه «در درام ادبیاتی را تولید می‌کنیم که به آنمی‌توانیم«ارتباطات راهبردی» بگوییم؛ ارتباطاتی که نگاه «در زمانی» و نگاه «هم‌زمانی» داشته باشند. یعنی نگاه جهان شمول و نگاه نقطه‌ای به نیازهای روز انسان.» گفت: برای همین هر درام، درون خودش نقد و تحلیل و نگاهی دارد که امروزه از آن با عنوان آینده‌پژوهی نام برده می‌شود و به چند چیز توجه می‌دهد؛ آینده و چشم‌انداز و نظرگاه.
او ادامه داد: پیوند درام با زمانه خود به گونه‌ای است که اگر به چند دهه گذشته برگردیم، به ویژه از ۱۹۶۰ به بعد که زمزمه درام‌های اجتماعی و مستند پیش آمد، متوجه می‌شویم که کم‌کم حتی درام از مکان هم عبور می‌کند یعنی دیگر وابستگی به مکان را هم از دست می‌دهد و وارد فضا و تولید فضا می‌شود.درام‌ها برای انسان‌ها هستند چون زندگی صحنه نمایش گسترده‌ای است که شکسپیر با تفکر خود بارها به آن توجه کرده.
گیل‌آبادی در پایان صحبت‌هایش خاطرنشان کرد: امیدوارم نخستین کنفرانس ملی نمایشنامه‌پژوهی ایران که با اندیشمندان و بخش‌های مختلف و کنارهم قرار گرفتن بزرگان و تازه‌نفس‌ها برپا شده، منشا تولید تفکر و آن هم منشا تولید برنامه شود و برنامه‌ریزان از این تفکرها و تولید فکرها برای پیشبرد اهداف بلند درام که چیزی جز توسعه فکری جامعه انسانی نیست، استفاده کنند. در غیر این صورت باید بگویم باز هم یک حرکت فوق‌العاده خوب تبدیل به حرکتی مکتوم شده که لطمه‌ای جدی است که جامعه انسانی متحمل می‌شود. امیدوارم این لطمه را نبینیم و سیاست‌گزاران و برنامه‌ریزان از این کنفرانس باشکوه برای برنامه‌ریزی و استراتژی‌های تولید درام استفاده کنند.
«قادر آشنا» مدیرکل هنرهای نمایشی هم که به صورت آنلاین در این افتتاحیه حاضر شده بود، گفت: نمایشنامه‌نویسی و ادبیات نمایشی پایه و اساس نمایش و سینما و تلویزیون است و باید به این موضوع اهتمام ویژه بورزیم و نسبت به تولید آثار نمایشی ایران زمین در این جغرافیا اهمیت بیشتری بدهیم. ما داشته‌های فراوان و فرهنگی غنی داریم حتی همان خرده‌فرهنگ‌ها که به عبارتی فرهنگ تام و تمام هستند؛ بنابراین این کنفرانس ملی را به فال نیک می‌گیرم و امیدوارم تکرار شود و همه بر اهمیت امر نمایش و نمایشنامه‌نویسی در جغرافیای ایران زمین بر اساس فرهنگ و هویت بومی ایران زمین تاکید کنیم.
عضو شورای سیاستگزاری کنفرانس خاطرنشان کرد: وقتی نویسنده‌ای دست به قلم می‌گیرد نمی‌تواند با زادگاه خود فاصله بگیرد. بنابراین وقتی می‌خواهیم متون دیگران را اجرا کنیم، ناخودآگاه فرهنگ دیگری را تبلیغ می‌کنیم که هرچند مضموم نیست اما ممدوح هم نیست و باید توجه در مراکز علمی و دانشگاهی قرار بگیرد. ما نیز در اداره‌کل هنرهای نمایشی بر این موضوع تاکید داریم که نمایشنامه‌نویسی محور اصلی و اساسی است. بر این باوریم باید این موضوع را گسترش و مورد توجه قرار دهیم.
آشنا در پایان صحبت‌هایش تصریح کرد: برنامه داریم که از نمایشنامه‌نویسی ایران تمام قد حمایت کنیم همانطور که به این کنفرانس هم ایمان و باور داریم و از آن حمایت می‌کنیم و امیدوارم اجراهای زیباتری را در دوره‌های بعدی این رویداد شاهد باشیم که بتواند حوزه هنر را به وجد بیاورد.
پایان بخش مراسم افتتاحیه نخستین کنفرانس ملی نمایشنامه‌پژوهی ایران، پخش پیام تصویری پروفسور فرهاد ناظرزاده کرمانی دبیر علمی کنفرانس و چهره ماندگار هنرهای نمایشی کشور، بود.
انتهای پیام
منبع:ایسنا