چرایی رونق گرفتن کار نهادهای حمایتی/چند توصیه به دولت سیزدهم برای «فقرزدایی»
رئیس انجمن علمی اقتصاد سلامت ایران، بهترین سیاست فقرزدایی را پیشگیری از پیدایش فقر، و ایجاد اشتغال برای فقرا عنوان کرد و گفت: دولت سیزدهم باید بررسی کند و تحلیل روشنی را به دست بیاورد که چه سیاست‌ها و اقداماتی باعث پیدایش فقر می‌شود و اساس سیاست خود را بر احتراز از سیاست های فقرزا و پیشگیری از پیدایش فقر استوار کند.
محمدرضا واعظ مهدوی در گفت‌وگو با ایسنا، به سیاست‌هایی که برای فقرزدایی باید در دولت جدید در نظر گرفته شود اشاره کرد و افزود: دولت بعدی اساس سیاست خود را بر پیشگیری از پیدایش فقر استوار کند، نه اینکه سیاست‌هایی را دنبال کند که فقر و نابرابری ایجاد شود و نهادهایی مانند کمیته امداد و بهزیستی را برای فقرزدایی مامور کند.
وی با تاکید بر اینکه بهترین سیاست فقرزدایی، پیشگیری از فقر است، افزود: اقتصاددانان مهم‌ترین عامل ایجاد فقر و فشار بر گروه‌های کم‌درآمد را تورم می‌دانند. به تعبیر علمی اقتصاددانان، تورم مالیاتی است که فقرا به ثروتمندان می‌پردازند. مهم این است که منطق مالیات آن درصدی از درآمد است که ثروتمندان برای خدمات عمومی نظیر بهداشت و درمان، آموزش و پرورش و پوشش خدمات اجتماعی و حمل و نقل عمومی و تامین تسهیلات برای کسانی که درآمد کمتری دارند، می‌پردازند؛ اما در نظام‌های تورمی، این فقرا هستند که مالیات می‌دهند، به این ترتیب که در اثر تورم، قدرت خرید گروه‌های کم‌درآمد بطور مستمر کاهش پیدا می‌کند؛ یعنی اگر فردی ماهیانه یک میلیون تومان درآمد داشته باشد و اگر گوشت کیلویی ۱۰۰ هزار تومان قیمت داشته باشد، حقوق او معادل ۱۰ کیلو گوشت است و اگر ۲۰ درصد تورم، گوشت را به کیلویی ۱۲۰ هزارتومان برساند، این یک میلیون تومان معادل هشت کیلو گوشت می‌شود؛ لذا دولت باید اقداماتی داشته باشد که قدرت خرید گروه‌های کم‌درآمد را حفظ کند.
افزایش شدید نرخ ارز، مهم‌ترین عامل ایجاد تورم در شرایط فعلی
واعظ‌مهدوی با اشاره به اینکه در شرایط فعلی مهم‌ترین عواملی که باعث ایجاد تورم شده،افزایش شدید نرخ ارز است، اظهار کرد: بالا رفتن نرخ ارز به قیمت‌های فعلی، مهم‌ترین آسیب برای حقوق بگیران، بازنشستگان، کارگران و فقراست. مهم‌ترین سیاست فقرزدایی دولت آینده باید کاهش نرخ ارز باشد. دولت باید نرخ ارز را کاهش دهد و توجه کند که ارزی که از فروش نفت حاصل می‌شود، درآمد عمومی و متعلق به همه مردم ایران است و باید به نحوی مورد استفاده قرار گیرد که منافع آن به همه مردم ایران اصابت کند؛ لذا دولت نباید این ارز را به بازار تزریق کند تا عده‌ای برای خرید کالاهای غیرضروری آن را مصرف کنند.
بهترین روش فقر زدایی
وی ادامه داد: این ارز باید در درجه اول برای کالاهای اساسی مانند گوشت، مرغ، گندم و روغن و دارو و تجهیزات ضروری پزشکی اختصاص پیدا کند و در درجه بعد هم برای تولید اختصاص داده شود به نحوی که شرکت‌ها و کارخانه‌های تولیدکننده و اشتغال محور را تقویت شوند و ارز با قیمت ارزان به آنها تخصیص داده شود تا نقدینگی کمتری برای راه اندازی چرخه تولید مورد نیازشان باشد و از آنها نیز متقابلا بخواهند( و بر این امر نظارت کند) که کالاهای تولیدی خود را با قیمت ارزان عرضه کنند. کالا با قیمت ارزان برای گروه‌های کم‌درآمد و فقرا آسایش ایجاد می‌کند و تورم را منفی می کند و این بهترین روش فقر زدایی است.
دومین سیاست اثربخش برای فقرزدایی
وی تاکید کرد که در درجه دوم نیز باید دولت ارز ارزان را برای تولید اختصاص دهد؛ چرا که دومین سیاستی که اثر بخش و به نفع فقراست، سیاست‌های اشتغال‌زاست. بهترین کاری که می‌توان برای فقرا انجام داد ایجاد شغل برای آنهاست تا آنها درآمد داشته باشند و با عزت و کرامت از محل دسترنج خود خرج کنند؛ لذا دولت باید ارز ارزان را به تولید ارائه کند، تا تولیدگران و کارخانجات تولیدی چرخه تولید صنعتی را به حرکت درآورند و کالاهای خود را تولید و به بازار عرضه کنند و در قبال ارز تخصیص داده شده به کارخانجات، به آنها تکلیف کند که “اشتغال جدید” ایجاد کنند و بخشی از این اشتغال را از طریق به کارگیری فرزندان خانواده‌های تحت پوشش یا افراد معلول یا یتیم اولویت‌گذاری کند تا آنها شغل و درآمد آبرومند داشته باشند.
رسالت دولت‌ها “ارزانی” است
رئیس انجمن علمی اقتصاد سلامت ایران در بخش دیگری از سخنان خود بیان کرد: بسیار مهم است که دولت آینده توجه کند که رسالت دولت‌ها “ارزانی” است و اگر دولت آینده در پایان کار خود گزارش دهد که توانستیم قیمت‌ها یا تورم را کاهش دهیم، افتخار بزرگی برای دولت است. به دنبال این موضوع کالاها و مواد موردنیاز مردم ارزان‌تر می‌شود؛ زمانی که هزینه‌های کارخانجات کاهش پیدا کند، طبیعتا قیمت کالاها کمتر می شود؛ در نتیجه مردم آن محصولات را بیشتر خریداری می‌کنند و درنتیجه تولید رونق پیدا می کند و تعداد کارگر بیشتری به کار می‌گیرند. توجه کنیم که اکنون ۷۰ درصد ظرفیت‌های تولیدی کشور بلااستفاده است و اگر دولت آینده بتواند این ۷۰ درصد را فعال کند، یعنی بیش از دو برابر اشتغال صنعتی که امروز داریم می‌توانیم نیروی کار داشته باشیم.
واعظ‌مهدوی با طرح این پرسش که آیا بهترین سیاست فقرزدایی ایجاد اشتغال برای فقرا نیست؟ ادامه داد: زمانی که کسی شغل داشته باشد، از دسترنج خود کسب درآمد می‌کند و احساس عزت، مفید بودن و شادابی و نشاط می‌کند و سلامت روان جامعه نیز بهتر می‌شود. از طرفی دیگر زمانی که افراد زیادی درآمد دارند و می‌توانند وارد بازار شوند و کالا خرید کنند؛ این یک نوع سیاست کارآمد در توزیع عادلانه درآمد است.
افزایش قیمت «ارز» و «بنزین» و سپس توزیع پول آن بین مردم سیاست درستی نیست
وی یادآور شد: از مسیر حمایت از تولید، کم کردن هزینه های تولید و تامی ارزان نهاده های تولید، دولت می‌تواند اشتغال ایجاد کند و نابرابری درامدی را به توزیع برابرتر درآمدها تبدیل کند؛ به این ترتیب می‌بینیم که هرچقدر عدالت در جامعه بیشتر باشد، فقیر کمتری وجود خواهد داشت و با اتخاذ چنین سیاست‌هایی بعد از مدتی تعداد کمی از افراد زیرخط فقر وجود خواهند داشت؛ یعنی عملا همگنی اجتماعی بیشتر می‌شود و جامعه به سمت عادلانه تر شدن حرکت می‌کند لذا بهترین سیاست برای فقرزدایی این سیاست است؛ نه اینکه دولت قیمت‌ها را افزایش دهد؛ ارز را گران‌تر کند و قیمت سوخت را افزایش دهد تا پولی به دست بیاورد و سپس آن را میان فقرا تقسیم کند؛ این سیاست درستی نیست و ما این سیاست را توصیه نمی‌کنیم. توصیه ما پیشگیری از فقر، اتخاذ سیاست‌های توزیع درآمد عادلانه و سیاست‌های اشتغال‌زا و حمایت از تولید است. از مسیر تولید است که فقرزدایی واقعی اتفاق می‌افتد و رشد اقتصادی حاصل و عدالت اجتماعی محقق می‌شود.
چرایی رونق گرفتن کار نهادهای حمایتی و نقدی بر آن
رئیس انجمن علمی اقتصاد سلامت ایران در ادامه در پاسخ به سوالی درخصوص نقش نهادهای حمایتی مانند کمیته امداد و سازمان بهزیستی در این راستا بیان کرد: نهادهای حمایتی مانند ”آتش‌نشانی” در جامعه هستند؛ هرچقدر در جامعه‌ای آتش‌نشانی کمتر کار کند، نشان‌دهنده آن است که در آن جامعه تدابیر ایمنی بیشتری رعایت می‌شود. یعنی اشخاص مراقب خانه های خود هستند که آتش نگیرند و هرچقدر آتش‌نشانی بیشتر کار کند نشان‌دهنده بی‌احتیاطی بیشتری است.
واعظ مهدوی گفت: اگر نهادهای حمایتی گسترش پیدا کنند و وسیع شوند نشان‌دهنده این است که سیاست‌های اقتصادی، سیاست‌های ما فقرزا هستند. آرزوی ما این است که روزی برسد که هیچ فردی برای دریافت حمایت به نهادهای حمایتی مراجعه نکند. در آن زمان نشان می‌دهد که سیاست‌های فقرزدایی به خوبی در جامعه اعمال شده و فقیری وجود ندارد؛ اما اگر به گونه‌ای باشد که نهادهای حمایتی پررونق باشند و در مقابل درب آنها صف باشد، نشان می‌دهد که هزینه‌ها به درستی مدیریت نشده و مناسبات اقتصادی، برپایه اقتصادی فقرزاست.
منبع:ايسنا
وی با تاکید بر اینکه بهترین سیاست فقرزدایی، پیشگیری از فقر است، افزود: اقتصاددانان مهم‌ترین عامل ایجاد فقر و فشار بر گروه‌های کم‌درآمد را تورم می‌دانند. به تعبیر علمی اقتصاددانان، تورم مالیاتی است که فقرا به ثروتمندان می‌پردازند. مهم این است که منطق مالیات آن درصدی از درآمد است که ثروتمندان برای خدمات عمومی نظیر بهداشت و درمان، آموزش و پرورش و پوشش خدمات اجتماعی و حمل و نقل عمومی و تامین تسهیلات برای کسانی که درآمد کمتری دارند، می‌پردازند؛ اما در نظام‌های تورمی، این فقرا هستند که مالیات می‌دهند، به این ترتیب که در اثر تورم، قدرت خرید گروه‌های کم‌درآمد بطور مستمر کاهش پیدا می‌کند؛ یعنی اگر فردی ماهیانه یک میلیون تومان درآمد داشته باشد و اگر گوشت کیلویی ۱۰۰ هزار تومان قیمت داشته باشد، حقوق او معادل ۱۰ کیلو گوشت است و اگر ۲۰ درصد تورم، گوشت را به کیلویی ۱۲۰ هزارتومان برساند، این یک میلیون تومان معادل هشت کیلو گوشت می‌شود؛ لذا دولت باید اقداماتی داشته باشد که قدرت خرید گروه‌های کم‌درآمد را حفظ کند.
افزایش شدید نرخ ارز، مهم‌ترین عامل ایجاد تورم در شرایط فعلی
واعظ‌مهدوی با اشاره به اینکه در شرایط فعلی مهم‌ترین عواملی که باعث ایجاد تورم شده،افزایش شدید نرخ ارز است، اظهار کرد: بالا رفتن نرخ ارز به قیمت‌های فعلی، مهم‌ترین آسیب برای حقوق بگیران، بازنشستگان، کارگران و فقراست. مهم‌ترین سیاست فقرزدایی دولت آینده باید کاهش نرخ ارز باشد. دولت باید نرخ ارز را کاهش دهد و توجه کند که ارزی که از فروش نفت حاصل می‌شود، درآمد عمومی و متعلق به همه مردم ایران است و باید به نحوی مورد استفاده قرار گیرد که منافع آن به همه مردم ایران اصابت کند؛ لذا دولت نباید این ارز را به بازار تزریق کند تا عده‌ای برای خرید کالاهای غیرضروری آن را مصرف کنند.
بهترین روش فقر زدایی
وی ادامه داد: این ارز باید در درجه اول برای کالاهای اساسی مانند گوشت، مرغ، گندم و روغن و دارو و تجهیزات ضروری پزشکی اختصاص پیدا کند و در درجه بعد هم برای تولید اختصاص داده شود به نحوی که شرکت‌ها و کارخانه‌های تولیدکننده و اشتغال محور را تقویت شوند و ارز با قیمت ارزان به آنها تخصیص داده شود تا نقدینگی کمتری برای راه اندازی چرخه تولید مورد نیازشان باشد و از آنها نیز متقابلا بخواهند( و بر این امر نظارت کند) که کالاهای تولیدی خود را با قیمت ارزان عرضه کنند. کالا با قیمت ارزان برای گروه‌های کم‌درآمد و فقرا آسایش ایجاد می‌کند و تورم را منفی می کند و این بهترین روش فقر زدایی است.
دومین سیاست اثربخش برای فقرزدایی
وی تاکید کرد که در درجه دوم نیز باید دولت ارز ارزان را برای تولید اختصاص دهد؛ چرا که دومین سیاستی که اثر بخش و به نفع فقراست، سیاست‌های اشتغال‌زاست. بهترین کاری که می‌توان برای فقرا انجام داد ایجاد شغل برای آنهاست تا آنها درآمد داشته باشند و با عزت و کرامت از محل دسترنج خود خرج کنند؛ لذا دولت باید ارز ارزان را به تولید ارائه کند، تا تولیدگران و کارخانجات تولیدی چرخه تولید صنعتی را به حرکت درآورند و کالاهای خود را تولید و به بازار عرضه کنند و در قبال ارز تخصیص داده شده به کارخانجات، به آنها تکلیف کند که “اشتغال جدید” ایجاد کنند و بخشی از این اشتغال را از طریق به کارگیری فرزندان خانواده‌های تحت پوشش یا افراد معلول یا یتیم اولویت‌گذاری کند تا آنها شغل و درآمد آبرومند داشته باشند.
رسالت دولت‌ها “ارزانی” است
رئیس انجمن علمی اقتصاد سلامت ایران در بخش دیگری از سخنان خود بیان کرد: بسیار مهم است که دولت آینده توجه کند که رسالت دولت‌ها “ارزانی” است و اگر دولت آینده در پایان کار خود گزارش دهد که توانستیم قیمت‌ها یا تورم را کاهش دهیم، افتخار بزرگی برای دولت است. به دنبال این موضوع کالاها و مواد موردنیاز مردم ارزان‌تر می‌شود؛ زمانی که هزینه‌های کارخانجات کاهش پیدا کند، طبیعتا قیمت کالاها کمتر می شود؛ در نتیجه مردم آن محصولات را بیشتر خریداری می‌کنند و درنتیجه تولید رونق پیدا می کند و تعداد کارگر بیشتری به کار می‌گیرند. توجه کنیم که اکنون ۷۰ درصد ظرفیت‌های تولیدی کشور بلااستفاده است و اگر دولت آینده بتواند این ۷۰ درصد را فعال کند، یعنی بیش از دو برابر اشتغال صنعتی که امروز داریم می‌توانیم نیروی کار داشته باشیم.
واعظ‌مهدوی با طرح این پرسش که آیا بهترین سیاست فقرزدایی ایجاد اشتغال برای فقرا نیست؟ ادامه داد: زمانی که کسی شغل داشته باشد، از دسترنج خود کسب درآمد می‌کند و احساس عزت، مفید بودن و شادابی و نشاط می‌کند و سلامت روان جامعه نیز بهتر می‌شود. از طرفی دیگر زمانی که افراد زیادی درآمد دارند و می‌توانند وارد بازار شوند و کالا خرید کنند؛ این یک نوع سیاست کارآمد در توزیع عادلانه درآمد است.
افزایش قیمت «ارز» و «بنزین» و سپس توزیع پول آن بین مردم سیاست درستی نیست
وی یادآور شد: از مسیر حمایت از تولید، کم کردن هزینه های تولید و تامی ارزان نهاده های تولید، دولت می‌تواند اشتغال ایجاد کند و نابرابری درامدی را به توزیع برابرتر درآمدها تبدیل کند؛ به این ترتیب می‌بینیم که هرچقدر عدالت در جامعه بیشتر باشد، فقیر کمتری وجود خواهد داشت و با اتخاذ چنین سیاست‌هایی بعد از مدتی تعداد کمی از افراد زیرخط فقر وجود خواهند داشت؛ یعنی عملا همگنی اجتماعی بیشتر می‌شود و جامعه به سمت عادلانه تر شدن حرکت می‌کند لذا بهترین سیاست برای فقرزدایی این سیاست است؛ نه اینکه دولت قیمت‌ها را افزایش دهد؛ ارز را گران‌تر کند و قیمت سوخت را افزایش دهد تا پولی به دست بیاورد و سپس آن را میان فقرا تقسیم کند؛ این سیاست درستی نیست و ما این سیاست را توصیه نمی‌کنیم. توصیه ما پیشگیری از فقر، اتخاذ سیاست‌های توزیع درآمد عادلانه و سیاست‌های اشتغال‌زا و حمایت از تولید است. از مسیر تولید است که فقرزدایی واقعی اتفاق می‌افتد و رشد اقتصادی حاصل و عدالت اجتماعی محقق می‌شود.
چرایی رونق گرفتن کار نهادهای حمایتی و نقدی بر آن
رئیس انجمن علمی اقتصاد سلامت ایران در ادامه در پاسخ به سوالی درخصوص نقش نهادهای حمایتی مانند کمیته امداد و سازمان بهزیستی در این راستا بیان کرد: نهادهای حمایتی مانند ”آتش‌نشانی” در جامعه هستند؛ هرچقدر در جامعه‌ای آتش‌نشانی کمتر کار کند، نشان‌دهنده آن است که در آن جامعه تدابیر ایمنی بیشتری رعایت می‌شود. یعنی اشخاص مراقب خانه های خود هستند که آتش نگیرند و هرچقدر آتش‌نشانی بیشتر کار کند نشان‌دهنده بی‌احتیاطی بیشتری است.
واعظ مهدوی گفت: اگر نهادهای حمایتی گسترش پیدا کنند و وسیع شوند نشان‌دهنده این است که سیاست‌های اقتصادی، سیاست‌های ما فقرزا هستند. آرزوی ما این است که روزی برسد که هیچ فردی برای دریافت حمایت به نهادهای حمایتی مراجعه نکند. در آن زمان نشان می‌دهد که سیاست‌های فقرزدایی به خوبی در جامعه اعمال شده و فقیری وجود ندارد؛ اما اگر به گونه‌ای باشد که نهادهای حمایتی پررونق باشند و در مقابل درب آنها صف باشد، نشان می‌دهد که هزینه‌ها به درستی مدیریت نشده و مناسبات اقتصادی، برپایه اقتصادی فقرزاست.
منبع:ايسنا