چرا ایران تولید واکسن را از چند مسیر دنبال می کند؟

طاهره چنگیز در هجدهمین وبینار عصرانه داغ سلامت، با موضوع تولید داخلی واکسن کووید۱۹؛ راه های طی شده و پیش رو که عصر امروز (دوشنبه۲۷ اردیبهشت) برگزار شد، اظهار کرد: منطقی که برای واکسیناسیون کووید۱۹ تاکنون مورد توافق قرار گرفته، ایجاد ایمنی در مردم به منظور کاهش مرگ و میر است. درحال حاضر سابقه طولانی از واکسن های فعلی در دسترس نیست و هنوز مشخص نیست چقدر باعث کاهش ابتلا به بیماری خواهند شد، اما اگر دنبال معجزه ای از واکسن هستیم، این معجزه کاهش مرگ و میر بیماران است.

وی با اشاره به این واقعیت ارزشمند که واکسیناسیون یک برنامه از مجموعه برنامه های مقابله با اپیدمی کرونا است، گفت: این برنامه را باید در قابی قرار دهیم که کنار آن قطعات دیگری نیز وجود داشته باشد، بنابراین جدا کردن واکسیناسیون از سایر برنامه ها درست نیست و به طور مشخص اصلاح سبک زندگی و استانداردها باید مدنظر قرار گیرد.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با یادآوری اینکه گروهی از مهندسین اروپایی اخیرا در حال تحقیق در زمینه استانداردهای تهویه فضاهای فیزیکی در محیط های عمومی هستند، تصریح کرد: یکی از درس هایی که از پاندمی کووید۱۹ آموختیم این بود که ساختمان ها باید تهویه دیگری داشته باشند تا در مقابل بیماری های تنفسی دچار مشکل نشویم.

وی رویکردهای مقابله با کووید۱۹ را مقابله با این بیماری و ظرفیت سازی و توانمندسازی برای موارد مشابه آتی برشمرد و افزود: توانمندی ایزالاسیون، مقابله و حذف چنین بیماری های همه گیری باید در تمام کشورهای دنیا و به ویژه کشور ما که در موقعیت جغرافیایی خاصی قرار گرفته ایجاد شود.

پاشنه آشیل و گلوگاهی به نام منبع واکسن

چنگیز با اشاره به اینکه هر طرحی نیاز به اهداف، منابع، طرح اقدام و فرایند ارزیابی و ارزشیابی دارد، تصریح کرد: در طرح واکسیناسیون به عنوان یکی از برنامه های مقابله با کووید۱۹، گلوگاه اصلی ما منابع بود، درحالی که توانمندی های خوبی در این عرصه داریم و شبکه بهداشت و درمان ما می تواند به سرعت واکسیناسیون را انجام دهد و طرح اقدام نیز در قالب سند ملی واکسیناسیون سال گذشته تدوین و به تصویب ستاد ملی مقابله با کرونا رسید، اما پاشنه آشیل و گلوگاه منبع واکسن است.

وی یکی از مشکلات برای تامین واکسن را انتقال پول عنوان کرد و افزود: با اینکه منابع مالی برای خرید واکسن فراهم شد، اما برای انتقال پول مشکل داشتیم و از آن مهم تر بحث موجودی واکسن برای خرید بود. در گزارشی که اعلام شده ۸۵ درصد واکسن تولید شده در دنیا در هشت کشور درحال تزریق است.

دست یافتنی بودن واکسن، مهم تر از پول و انتقال

رئیس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با تاکید براینکه تولید واکسن محدود است و صرف داشتن پول کفایت نمی کند، گفت: به عنوان نمونه اسپوتنیک پنج میلیون دوز واکسن در ماه تولید می کند که این مقدار تولید را به همه کشورها تعارف می کنند، اما فقط لیست انتظار را طولانی می کند. در مورد واکسن های چینی هم ملاحظاتی وجود داشت و واکسنی که اسناد آن در اختیار کشور قرار نگیرد تایید نمی شود، در برخی مواقع حتی قرارداد بسته و بعد لغو می شود. پس دست یافتنی بودن واکسن، از پول و انتقال پول هم مهم تر است.

وی به برنامه تولید واکسن در کشور اشاره و اظهار کرد: تولید واکسن از دو طریق مشترک و مستقل دنبال شد. در مورد تولید مشترک می تواند به واکسن مشترک انستیتو پاستور ایران و انستیتو پاستور فینلای کوبا اشاره کرد که واکسن سوبرانا در حال پشت سر گذاشتن فاز سوم کارآزمایی بالینی در ایران و کوبا است. دو شرکت ایرانی با اسپوتنیک و یک شرکت استرالیایی تفاهمی امضا کرده اند که واکسن های مورد تایید آنها را در ایران تولید کنند و از زیرساخت های موجود در ایران برای تولید این واکسن ها استفاده شود. واکسن کووبرکت، رازی، فخرا و پاستور نیز واکسن های مستقل در حال تولید هستند.

علت موازی کاری در ساخت واکسن ایرانی

به گزارش ایسنا، رئیس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در پاسخ به این سوال که چرا ایران همه انرژی خود را صرف تولید یک واکسن نکرده و موازی کاری می کند، توضیح داد: بحث مقابله با بیماری همه گیر صرفا مقابله یک بار مصرف نیست، بلکه توانمندسازی، ظرفیت سازی و گسترش زیرساخت ها برای بحران های مشابه آینده است. این شرکت ها هر کدام با یک فناوری و از مسیرهای مختلفی پیش می روند، ضمن اینکه از ابتدا چندین مسیر موازی شروع شد چون مشخص نبود کدام مسیر به نتیجه می رسد و منطقی بود که همه مسیرها تقویت شود.

وی با یادآوری اینکه برخی کشورها حتی قبل از صدور مجوز تولید انبوه واکسن، زمینه تولید واکسن های احتمالی را فراهم کردند تا زمان کافی ذخیره کرده باشند، گفت: تولید واکسن از چند مسیر اقدام خردمندانه ای بود، البته ممکن است برخی واکسن ها به تولید انبوه نرسد، ولی مسیری که طی شده و دانشی که بدست آمده ظرفیتی است که می تواند در عرصه های دیگر مورد استفاده قرار گیرد، هرچند تا الان همه مسیرها امیدبخش بوده است. همچنین درخواست واکسن به قدری در دنیا وجود دارد که می توانیم واکسن های تولیدی را صادر کنیم.

چنگیز همچنین به برخی انتقادات از سیاست خرید واکسن خارجی اشاره و اظهار کرد: تا زمانی که واکسن ایرانی تولید شود باید واکسن خارجی خریداری کنیم چون تولید واکسن زمان بر است، درحالی که در ایران حداقل ۱۶۰ میلیون دوز واکسن نیاز داریم که ظرفیت تولید تا پایان سال هم به این زمان نمی رسد، پس در برخی موارد مورد نیاز باید واکسن از خارج از کشور وارد شود، در عین حال که برخی شرکت های دانش بنیان درحال فعالیت هستند تا ملزومات مورد نیاز تولید واکسن را فراهم کنند پس مجبوریم درهای ورود واکسن را هم نبندیم.

چالش های پیش روی برنامه واکسیناسیون

وی با اشاره به چالش هایی که می تواند برنامه واکسیناسیون در کشور را دچار مشکل کند، تصریح کرد: پیک های کرونا در دنیا یکی از این چالش ها است. به عنوان نمونه ایران از کوواکسین بهارات هند که جزو واکسن های خوب بود حجم قابل توجهی خریداری و پول آن را پرداخت کرد و یک محموله هم وارد کشور شد اما پیک کرونا در هند اتفاق افتاد و خروج هر نوع واکسن از هند ممنوع شد، بنابراین عملا تمام تعهدات خارجی معلق ماند.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان مداخلات غیرفنی را جزو چالش های آزار دهنده برشمرد و افزود: یکی از این مداخلات غیر فنی بحث ورود بخش خصوصی به واردات واکسن است. خرید و تامین واکسن که مساله کاملا فنی، تخصصی و سیاستی است دستمایه این شد که عده ای در مذاکره با طرف خارجی برای خرید واکسن حتی قیمت را بالا ببرند و بخواهند رقیب دولت شوند.

وی ادامه داد: تولید واکسن بحث پیچیده و تخصصی است و تا زمانی که به تایید نهایی نرسیده باشد و همه مسائل حل و فصل نشده باشد نمی توان گفت چه تعداد واکسن تولید می شود، هرچند ایران با تولید واکسن بیگانه نبوده ولی باتوجه به پیچیدگی و روش های نوین تولید ممکن است گلوگاه اصلی یعنی تامین واکسن را تحت شعاع قرار دهد.

چنگیز به کشاندن پای پرداخت پول به برنامه واکسیناسیون اشاره و تصریح کرد: در این زمینه دو دیدگاه وجود داشت؛ اینکه دولت همه یا گروه های پرخطر را رایگان واکسن کند به صلاح است یا اینکه واکسن دو نرخی باشد و گروه های در معرض خطر و مستضعف به صورت رایگان و بقیه با پرداخت هزینه واکسینه شوند. در این مورد خیلی بحث شده که کدام به صلاح است و در نهایت به این نتیجه رسیدند واکسن رایگان باشد و دو نرخی نشود. اما اینکه کسی زودتر با پرداخت هزینه بخواهد واکسن بزند مفسده بیشتری از حسن آن خواهد داشت.

بخش خصوصی نمی تواند کمکی برای تامین واکسن کند

وی با طرح این سوال که حالا که قرار است واکسن رایگان باشد بخش خصوصی چه مداخله ای می تواند داشته باشد؟ توضیح داد: فروشندگان واکسن در دنیا عموما با بخش خصوصی طرف نمی شوند و با دولت ها طرف هستند، این درحالی است که تقاضا برای معرفی افراد به عنوان نماینده دولت برای خرید واکسن به شدت زیاد است، اما معتقدم شاید ورود دارو توسط بخش خصوصی کمک می کند، ولی در مورد خاص واکسن با ملاحظاتی که وجود دارد عملا بخش خصوصی جایی برای ورود ندارد و استنباط من از مذاکرات و اطلاعاتی که دارم این است که بخش خصوصی کمکی نخواهد کرد.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با یادآوری اینکه واکسن اجباری نیست و اگر کسی نخواهد واکسن بزند هیچ اشکالی ندارد، در مورد درخواست برخی افراد برای انتخاب نوع واکسن، گفت: همین مقدار واکسنی که فراهم می کنیم واقعا با خون دل است، حالا فرض کنید افراد بخواهند برند واکسن را هم انتخاب کنند. حتی در میهمانی های شلوغ و دسته جمعی هم منو نمی دهیم، حالا چطور انتظار دارید برای جمعیت میلیونی واکسن فراهم و اجازه انتخاب برند هم داده شود، بنابراین این درخواست واقع بینانه نیست.

وی در مورد ازدحام جمعیت در مراکز واکسیناسیون گفت: در روزهای اول ازدحام جمعیت داشتیم چون برای افراد پیامک ارسال شده و در سانس های دو ساعته به آنها وقت داده شده بود که عده ای سر زمان نمی آمدند، ضمن اینکه گروه هدف سالمندان بودند که حداقل با یک یا دو همراه می آمدند اما خوشبختانه این تجمع کمتر شده است.

چنگیز با اشاره به اینکه ساختار مراکز جامع سلامت هم برای رعایت فاصله گذاری اجتماعی مشکل ایجاد کرده بود، گفت: در حال حاضر به سمت مراکز تجمیعی واکسیناسیون رفته ایم و خوشبختانه مراکز خوبی در همه شهرهای پر جمعیت استان درنظر گرفته شده است.

افراد واکسینه شده همچنان پروتکل های بهداشتی را رعایت کنند

وی در مورد رعایت پروتکل های بهداشتی پس از تزریق واکسن کرونا نیز گفت: براساس اطلاعاتی که منتشر شده افراد باید تا تزریق دوز دوم واکسن کماکان مراعات کنند. در مورد اینکه آیا فرد واکسینه می تواند ناقل بیماری باشد هم نگرانی هایی وجود دارد و یا اینکه فرد علامت دار نباشد و ناقل باشد، بنابراین بهتر است تا اعلام عمومی نشده افرادی که واکسن تزریق کرده اند هم همچنان ماسک داشته باشند و از بقیه مراقبت کنند.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در خاتمه با بیان اینکه مدیریت همه گیری کووید۱۹ ظرفیت انجام چندین پروژه مدیریت پژوهی، ثبت و واکاوی تجارب دارد، خاطرنشان کرد: این اتفاق یکصد سال نیفتاده بود و امیدواریم دیگر اتفاق نیفتد، ولی به نظر می رسد درس آموخته های این اپیدمی نیاز به تدوین به عنوان راهکارهای برای آینده دارد.

انتهای پیام

منبع:ایسنا