چرا برخی نوجوانان نسبت به والدین خود پرخاشگرند؟
یک روانشناس با بیان اینکه پرخاشگری و بی‌احترامی نوجوان به والدین و اطرافیان امری طبیعی نیست، گفت: پرخاشگری فرزند به والدین به این معناست که والد نسبت به او خشن و سخت‌گیر است چراکه خشم رفتاری است که فرد در هنگام مواجهه با موانع و ناکامی از خود بروز می‌دهد و این رفتار معطوف به هدفی تحت عنوان “رفع ناکامی” است.
شبنم طلوعی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: نوجوانان به این دلیل خشم را انتخاب می‌کنند که با از دست دادن کنترل خود می‌توانند کنترل دیگران را به عهده گیرند. وقتی خشمگین می‌شویم و پرخاشگری را انتخاب می‌کنیم در واقع شیوه‌ای را برمی‌گزینیم که از آن طریق دیگران را وادار به انجام کاری که مد نظرمان است کنیم و این شیوه‌ای است که ما در دنیای مبتنی بر کنترل بیرونی آموخته‌ایم.
این روانشناس افزود: ابراز خشم در دوران نوجوانی در مقایسه با دوران کودکی بسیار متفاوت است، یک دختر بچه خشم خود را به شکل گریه یا سکوت در مقابل منابع قدرت نشان می‌دهد و یک پسر بچه معمولا به شکل پا کوبیدن، به هم ریختن وسایل بازی و پرتاب کردن آنها هیجان و احساسات خود را نسبت به آنچه او را عصبانی کرده است ابراز می‌کند اما با رشد کودک و رسیدن به مدحله نوجوانی هیجان‌ها نیز تغییر می‌کند.
به گفته وی، نوجوان با الگوبرداری از والدین رفتاری را بروز می‌دهد، برای مثال نوجوانی که والدینی سخت‌گیر داشته رفتاری سخت‌گیرانه از خود بروز می‌دهد. همچنین والدی که همواره از پرخاشگری به عنوان وسیله‌ای برای رسیدن به اهداف خود استفاده کرده نباید انتظار داشته باشد که نوجوان رفتاری بر خلاف رفتار و عمل او نشان دهد چراکه او از طریق مشاهده می‌آموزد که هرگاه عاملی مانع رسیدن به خواسته‌هایش باشد از پرخاشگری استفاده کند.
طلوعی تصریح کرد: از سوی دیگر اگر والدی پرخاشگری خود را به شکل منفعلانه نشان دهد نوجوان نیز همین الگو را اختیار می‌کند. به نوعی می توان گفت بروز خشم بدین شکل مانند آزمایش و خطایی برای نوجوان محسوب شده که در پی کسب بهترین روش برای رسیدن به اهداف عمل می‌کند و از این رو نقش والدین در جهت کنترل پرخاشگری حائز اهمیت است.
وی معتقد است که برخی از نوجوانان با علائم حرکتی به ابراز خشم خود می‌پردازند به طوری که نوجوان کلافه و سردرگم، دائما در حال قدم زدن اطراف خانه یا محیط بیرون از خانه است و یا به شکل کلامی و لفظی شروع به فحاشی و دشنام دادن می‌کند که در این هنگام تغییرات چهره را می‌توان به وضوح مشاهده کرد.
این روانشناس به بیان علل پرخاشگری در نوجوانان پرداخت و گفت: از جمله علل پرخاشگری اضطراب در نوجوان است. از این رو باید ابتدا این پرخاشگری ریشه یابی شود و در صورتی که علت آن “الگو” باشد باید بر روی این الگوی پرخاشگری کار کرد. همچنین اگر علت پرخاشگری “ناکامی” باشد باید نوجوان را در رسیدن به اهداف دوست داشتنی و مطلوب کمک کرد.
به گفته طلوعی، گاهی علت پرخاشگری در نوجوان به افسردگی در او باز می‌گردد که در چنین مواقعی لازم است به این نکته پی ببریم که نوجوان چه چیز دوست داشتنی را از دست داده و چگونه می‌توان آن عامل از دست رفته را برای او جبران کرد؟.
وی با تاکید بر اینکه حق انتخاب از جمله نیازهای نوجوان است و این حق باید از میان پیشنهادات ارائه شده توسط خانواده به نوجوان داده شود و عدم توجه به این حق اثرات منفی بر ارتباط میان والد و نوجوان می‌گذارد، ادامه داد: مشورت نوجوان با والدین برای کسب هویت از جمله نکاتی است که انجام آن در نوجوانی ضروری است. اولین نکته هنگامی که نوجوان درخواستی دارد این است که والدین شنونده دقیق حرف‌های او باشند و در پی به سرعت پاسخ دادن به فرزند خود نباشند، به این معنا که برای مثال می توانند به او بگویند آخر هفته پاسخ پرسش او را خواهند داد.
طلوعی افزود: اینگونه حتی اگر پاسخ والدین به درخواست نوجوان منفی هم باشد، با این فاصله زمانی برای پاسخگویی این پیام به نوجوان منتقل می‌شود که والدین برای درخواست او ارزش قائل هستند، این مسئله برای آنها مهم بوده و در این راستا فکر کرده‌اند، اینگونه والدین حتی با پاسخ منفی به درخواست نوجوان با بازخورد خیلی منفی ازسوی او مواجه نمی‌شوند.
این روانشناس در انتها گفت: برخورد با نوجوان و یا به عبارتی رفتار با نوجوان مسیر خاص خود را دارد و قابل آموزش است. ارتباط موثر با نوجوان اولین قدم برای ورود به دنیای نوجوان است و در این راستا آموزش فرزند پروری به والدین بسیار حائز اهمیت است.
منبع: ایسنا