چرا زنان محیط های تجاری را به همه جا ترجیح می‌دهند؟
بررسی‌های یک مطالعه در منطقه ۲۲ شهر تهران نشان داد که زنان تمایل دارند که به ترتیب در عرصه‌های عمومی تجاری، مذهبی، ورزشی و تفریحی و فرهنگی حضور پیدا کنند.
به گزارش ایسنا، جنسیت و تفکرات غالب بر آن، بر فضاهای در دسترس و محدودیت‌های زنان تاثیرگذار است و سبب ایجاد نوعی بی‌عدالتی اجتماعی ناشی از جنسیت می‌شود و حق زنان را در دسترسی به فضاها، فعالیت‌ها و حضور آزادانه و تردد بی‌خطر را از آنان سلب می‌کند.
در عرصه‌های عمومی، فضا باید به‌گونه‌ای باشد که بتواند حضور زنان را در کنار مردان و بدون دغدغه‌ها و محدودیت‌های فردی و اجتماعی فراهم کند.
بر همین اساس پژوهشگران برنامه‌ریزی شهری و شهرسازی، با انجام یک مطالعه حضور زنان در عرصه‌های عمومی مختلف مانند عرصه‌های تجاری، فرهنگی، مذهبی، ورزشی و تفریحی را بررسی کرده و میزان رضایتمندی و تمایل زنان به حضور در هر یک از این عرصه‌های عمومی را مورد ارزیابی قرار دادند.
همچنین در این تحقیق میزان مردانه یا زنانه بودن هر یک از عرصه‌های تجاری، فرهنگی، مذهبی، ورزشی و تفریحی منطقه ۲۲ شهر تهران از نظر زنان بررسی شدند.
داده‌های مورد نیاز این پژوهش از طریق پرسش‌نامه و مصاحبه جمع‌آوری شد و به صورت تصادفی ۳۸۴ نفر از زنان ساکن در منطقه ۲۲ شهر تهران مورد ارزیابی قرار گرفتند.
بررسی نتایج میزان تاثیر انواع فضاهای عمومی در سطح منطقه ۲۲ تهران بر رضایتمندی تمایل به حضور زنان در عرصه‌های عمومی نشان می‌دهد که از میان فضاهای بررسی‌شده، عرصه‌های عمومی فعالیت تجاری بیشترین میزان تاثیر در حضور زنان در عرصه‌های عمومی را دارد. با توجه به ماهیت‌های تجاری و نقش زنان در اظهار نظر کردن در خرید وسایل و تامین مواد غذایی این موضوع قابل توجیه است. همچنین بر اساس مشاهدات و مصاحبه‌های انجام شده، مشخص شد که فرهنگ خرید-تفریح حاکم در عرصه‌های عمومی، به خصوص در میان زنان سبب می‌شود که حضور در بازارها و پاساژها را نه به عنوان فعالیت تجاری؛ بلکه به عنوان گذران اوقات فراغت تعبیر کنند.
بررسی‌های این تحقیق حاکی از آن است که زنان تمایل زیادی به حضور در این فضاها دارند و سلطه فضای مردانه را در این عرصه‌ها نفی می‌کنند.
بر اساس یافته‌های این مطالعه؛ عرصه‌های فعالیت مذهبی در مرتبه دوم تاثیرگذاری بر تمایل به حضور بانوان در فضا قرار دارد. در این تحقیق مشخص شد که در منطقه مورد مطالعه توزیع به نسبت مناسبی از مساجد، هیئت‌ها و حسینیه‌ها وجود دارد. از نظر بانوان این فضاها غالبا در سطح بالایی از امنیت ارزیابی شده‌اند. همچنین دسترسی نسبتا مناسبی به این مکان‌ها وجود دارد. با این وجود این عرصه ماهیتاً تفکیک حضور زنان و مردان را می‌طلبد. بنابراین از این حیث بحث در مورد عدالت جنسیتی در این فضاها محلی از اعراب نخواهد داشت. اما عدم حضور مردان و یکدست بودن فضا و نوع فعالیت دینی که در این عرصه‌ها اتفاق می‌افتد سبب می‌شود از نظر امنیت و رضایتمندی در سطح بالائی ارزیابی شوند.
طبق ارزیابی‌های انجام شده عرصه‌های فعالیت ورزشی و تفریحی در مرتبه بعدی قرار دارند. البته در مورد فضاهای تفریحی شامل بوستان‌ها و پارک‌ها؛ وجود اراذل و اوباش و یا فضاهای پنهان، دسترسی نامناسب، فقدان نور مناسب، عدم وجود مبلمان شهری مناسب، وجود افراد غریبه در فضا، عواملی هستند که از نظر زنان بر کاهش امنیت آن تاثیر می‌گذارند. همچنین از نظر جنسیتی نیز این فضاها نسبتاً مردانه ارزیابی شده است. به گونه ای که بانوان ترجیح می دهند به صورت گروهی یا با خانواده در فضا حضور یابند.
در مورد فعالیت‌های ورزشی نیز بانوان ضعف در دسترسی مناسب به این مکان‌ها و همچنین کیفیت پایین خدمات و تسهیلات عمومی ارائه‌شده را به عنوان مهم‌ترین نکات منفی می‌دانند. به همین دلیل بانوان اغلب حضور و استفاده از این اماکن را منوط به حضور گروهی با سایر دوستان یا همراهی همسر یا یک مرد دانسته‌اند. تعداد قابل توجهی از افراد نیز ترجیح می‌دهند که از باشگاه‌ها و سالن‌های ورزشی خصوصی مختص بانوان استفاده کنند.
عرصه‌های فعالیت فرهنگی در آخرین رتبه تاثیرگذاری بر تمایل به حضور بانوان در فضا قرار دارد. این اماکن دارای دسترسی مناسبی نیستند و غالبا نیازمند وسیله نقلیه شهری برای رفت‌وآمد هستند. همچنین زمان فعالیت و حضور افراد در آن محدود است.
پژوهشگران این مطالعه بر اساس نتایج به‌دست‌آمده می‌گویند: «ضرورت دارد عرصه‌های عمومی شهری از لحاظ معیارهای روشنایی، امنیت، آموزش و فرهنگ‌سازی، وجود امکانات ویژه بانوان در فضا، مکان‌یابی مناسب نیز سازماندهی شوند تا بتوانند حضور بی‌دغدغه بانوان را میسر سازند».
در انجام این تحقیق مریم فرح‌زاد، سعید کامیابی و عباس ارغان؛ پژوهشگران گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی سمنان و مجتبی رفیعیان؛ پژوهشگر گروه شهرسازی دانشگاه تربیت مدرس، مشارکت داشتند.
یافته‌های این مطالعه، زمستان سال ۱۳۹۹ به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان «سنجش ترجیحات زنان در عرصه‌های عمومی شهر تهران» در فصل‌نامه آمایش محیط منتشر شده است.
انتهای پیام
منبع:ایسنا